Kuruyemiş fiyatları el yakıyor

ARDA ÖZARDA

Kuruyemiş fiyatlarında yaşanan büyük artış müşterileri kaçırıyor. Üretimin azalması ve dövizdeki dalgalanmaların da etkisiyle kuruyemiş fiyatları son bir yılda yüzde 50–90 arasında zamlandı. Bu zamların etkisiyle halkın kuruyemiş tüketiminden uzaklaştığı görülüyor.

Türkiye’de üretilen antepfıstığının kilosu 170 TL civarlarını gördü. Antepfıstığından sonra en pahalı ürün ise kilosu 100 TL olan badem. Türkiye’de kişi başına kuruyemiş tüketimi yaklaşık 8,5-9 kilo iken fiyatı artan ürünlerde tüketim düştü. Pahalı ürünler yerine halk leblebi ve çekirdek almayı tercih ediyor. Öte yandan kuruyemişte tüketicinin alıştığı fiyatı artıramayan zincir marketler, paketleri hafifletiyor. Marketlerdeki fiyat etiketlerinde yazan gramajlarla ambalajlardakiler birbirini tutmuyor.

Tüm Kuruyemiş Sanayicileri ve İş Adamları Derneği’nin (TÜKSİAD) verilerine göre, geçen sene en çok zamlanan ürün yüzde 90 artışla kilosu 19 TL’ye çıkan yerfıstığı oldu. Bu ürünün stokları sezondan önce bitti, az kalan ürün değerlendi. Antepfıstığının perakende fiyatları, geçen seneye göre yüzde 50–60 zamlanarak 110 TL’ye yükseldi. Antepfıstığı üretimi, “yok yılından” dolayı düşük geldi. Bir önceki yılın rekoltesinin yarısı kadar üretim miktarı bekleniyorken, bu miktarın ancak dörtte biri elde edilebildi. İthal kuruyemişler de geçen seneki yüzde 40’lık zammın ardından ekimde yüzde 10 arttı. İç cevizin kilosu 80–90 TL’ye, iç bademin kilosu 90–110 TL’ye, kajunun kilosu ise 100–110 TL’ye çıktı.

‘YILBAŞINDAN ÖNCE ZAM GELEBİLİR’

Fiyatlarda sabit bir noktanın yakalanamadığını ve yılsonuna kadar bir artış daha beklediğini aktaran esnaf Beytullah Çalışkan, “Fiyatlar yükselmeye devam ediyor. Şu an en fazla zamlanan ürünlerimiz antepfıstığı ve badem. Antepfıstığının kilosu en az 110 TL’den başlıyor, 160 TL civarlarını görüyor. Badem fiyatları da 100 TL civarlarında. Bademin pahalanmasının sebebi şu: Badem ABD’den geliyor ve kurdaki dalgalanmalarda fiyatları yükseltiyor. Antepfıstığının fiyatlarındaki artış ise fıstığın bu sene ‘yok yılını’ yaşamasından kaynaklanıyor. En azından bize söylenen bu. Yılbaşında zam kesin gelecek. Ben yılbaşı öncesinde de zam bekliyorum” dedi.

Geçen sene ile kıyaslandığında fiyatlarda 2 katı artış olduğunu söyleyen toptancı Levent Özel de, “Türkiye’de zam olmayan hiçbir ürün yok. Kuruyemiş fiyatları da doğal olarak zamlandı. Geçen sene kilosunu 70–80 TL’ye sattığım antepfıstığını bu sene kilosu 100–110 TL civarlarında satıyorum. Badem gibi, kaju gibi ürünler yurtdışından geldiği için zamlanmasını anlayabilirim; ama bizim kendi ürünümüz olan antepfıstığına hükümet neden bu kadar zam yapıyor?” diye sordu.

‘PİYASANIN BÜYÜKLERİ STOKÇULUK YAPIYOR’

Piyasaya göre kuruyemişleri ucuza satmasına rağmen müşteriden ilgi olmadığını söyleyen Engin İlhan ise, “Piyasada belki de antepfıstığını en ucuza ben satıyorum, kilosu 80 TL. Şu an benim haricimde en ucuz satan dükkân 100 TL’ye satıyor. Bu fiyatlar müşterinin kaçmasına neden oluyor. Geçen sene ayda 100 kilo satış yapıyorsam bu sene ayda 30 kilo satışı zor görüyorum. Biz ucuza satmamıza rağmen büyük bir müşteri kaybı yaşıyoruz. Toptancılar piyasadan ürünleri çekiyor, fiyatlar tavan yapıyor. Bu piyasanın büyükleri stokçuluk yapıyor” dedi.