Türkiye’de eylemler sürerken Avrupa ülkelerinde de kuryelerin sendika faaliyetleri devam ediyor. Hollanda’da bisikletli kurye Ömür Sönmez’in işten atılması sendika çalışmalarının hızlanmasında çok büyük etki yarattı.

Kuryeler taşları oynatıyor

Umut SERDAROĞLU

Hollanda’da hayatına sürdüren Ömür Sönmez karantina döneminde işini kaybedenlerden sadece biri. Covid-19 salgınından önce kültür-sanat alanında çalışan Sönmez, bu dönem bütün kültür-sanat etkinlikleri durdurulunca geçinebilmek için kurye olmuş. Kendisi 1 yılı aşan bu iş deneyimini “sonu dramla biten bir aksiyon filmi” olarak görüyor.


Sönmez, bu süre boyunca birçok sorunla karşılaştığını dile getiriyor. Kötü hava koşulları altında çalışmak zorunda kalan ve çeşitli kazalar atlatan Sönmez, bu durumun temel sebebi olarak patronların umursamaz ve ihmalkâr çalışma politikaları olduğunu söylüyor. Kötü ekipmanlar, yetersiz molalar ve belirsiz performans kriterlerinin yanında şirketin hiçbir şekilde sorumluluk almamasından ayrıca şikâyet ediyor. Zamanla bu sorunları yaşayan tek kişi olmadığını fark eden Sönmez, çözüm bulabilmek için diğer kurye çalışanlarıyla beraber Radical Riders (Radikal Kuryeler) adlı kurye sendikasının kuruluşunda yer almış. Sonrasında ise sendikal faaliyetlerinden dolayı çalıştığı şirket tarafından işten çıkartılmış.

İş kazaları kaçınılmaz

Ömür Sönmez, kuryelerin çalışma koşullarıyla ilgili bir sorun yaşadığında muhatap bulamadığını belirtirken, şirketlerin milyarder patron veya müdürlerine hiçbir şekilde ulaşamadıklarını dile getiriyor. Ancak müdürlerin kuryelere istedikleri zaman ve istedikleri saatte ulaşabildiklerini söylüyor. Sönmez, soğuk ve yağışlı bir günde yavaş gittiği için hızlanmasını belirten mesaj aldığını aktarıyor. İşsiz kalma korkusuyla mesajı aldığı gibi hızlanmak zorunda kaldığını belirten Sönmez, bu nedenle ağır bir trafik kazası geçirmiş.

Sendikal faaliyetlerine ağırlık verdiği bir dönemde arayınca hiçbir zaman bulamadığı müdür tarafından bir telefon gelmiş. Müdür, Sönmez’e sendikanın internet sitesine yazdığı yazıyı okuduğunu ve başka bir firma önünde yapılan eylemlere katıldığını gördüğünü söylemiş. Sonrasında ise “Bu kadar çok şikâyetin varsa belki de çalışmayı bırakmalısın” diyerek gözdağı vermiş. Sönmez ise müdürün kendisine söylediği sözleri şu şekilde değerlendiriyor: “Sendika sitesine yazdığım yazı şirket değerlerine aykırıymış ama o değerlerin ne olduğu belli değil. İfade özgürlüğü ve çalışma koşullarının iyileştirilmesi talepleri o değerler arasında yok.”

Kuryeler devlere karşı

Bağımsız kuryeler sendikası Radical Riders (Radikal Kuryeler) Hollanda’da kurye sayısının sürekli arttığını ve çalışma koşullarının çok kötü olduğunu vurguluyor. Hollanda’da yemek ve gıda dağıtımı işleri yapan markalarda kadrolu çalışanlar, özel istihdam bürosu üzerinden işe alınanlar ve kendi hesabına çalışanlar olarak 3 farklı istihdam biçimi olduğunu belirtiyor. Ancak patronlar, mahkeme kararlarına rağmen çalışanlarına karşı bütün sorumluluklarından kaçınıyor.

Radical Riders’ın ücret artışı için vurguladığı taleplerinin yanı sıra ‘yeterli dinlenme süresi’ ‘insanca dinlenme yerleri’, ‘güvenli sürüş eğitimleri’, ‘bisiklet ve telefon tamiri gibi konularda mali destek’ gibi talepleri de dikkat çekiyor. Sendika, bildirilerini ve taleplerini farklı dillere çevirerek yayınlarken, toplantılar genelde İngilizce yapılıyor. Bunun nedeni ise kuryelerin önemli bölümünün göçmenlerden oluşuyor olması.

Sendikanın Zaferi

Sektörde faaliyet yürüten şirketler uluslararası sermayeli, o yüzden hak arayışı da uluslararası nitelik taşıyor. Radical Riders’tan Sjerp van Wouden “Dünyanın her yerinden kurye eylemleri haberleri duymak çok heyecan verici, Türkiye’deki boykotları, Hong Kong’daki eylemleri yakından takip ediyoruz” diyor.

Son olarak Hollanda Sendikalar Federasyonu’nun (FNV), Deliveroo şirketine açtığı davayı kazanmasıyla Hollanda’da çalışan kuryeler rahat bir nefes aldı. Mahkeme kararıyla Deliveroo çalışanları toplu sözleşmeden faydalanmaya başladı. Ayrıca sendika üyesi kuryelerin maaş ve primlerinin hesaplanması için özel bir akıllı telefon uygulaması hayata geçirildi.

***

Yemeksepeti kuryelerinden Aydın’a: Asıl nankör sensin

Yemeksepeti kuryeleri düşük ücretlere karşı eylemlerinde dün de şirketin İstanbul’daki genel merkezi önünde devam ederken kendilerine sosyal medya üzerinden “nankör” diyen eski işveren Nevzat Aydın’a da tepki gösterdi. Eylemlerinin 30’uncu gününde devam eden kuryeler "Dün kahramandık, bugün nankör mü olduk?" diye sordu. Eylemde işçiler adına konuşan Nakliyat-İş Sendikası Genel Başkanı Ali Rıza Küçükosmanoğlu da Nevzat Aydına seslenerek "2015 yılında 589 milyon dolara Delivery Hero’ya burayı satmanızdaki başarı motor kuryeler ve Banabi depolarındaki işçiler sayesindedir. Şimdi bu çalışanları, sefalet ücretine mahkûm etmek isteyenlere karşı hak mücadelesi veren çalışanları sen nankörlükle suçluyorsun. Asıl nankör siz ve buradaki işçileri sefalet ücretine mahkûm etmek isteyenlerdir” dedi.