Muğla’da limon hasadı sürüyor. Maliyeti 1,5 lirayı bulan limon 70 kuruşa dahi alıcı bulamıyor. Artan maliyetler ve ihraç pazarlarında yaşanan kayıplar nedeniyle çok sayıda üretici bahçesini satışa çıkardı.

Limon bahçeleri satılığa çıktı

Aycan KARADAĞ

Limon üretiminde önemli bir yere sahip olan Muğla’da çiftçiler emeklerini harcama noktasına geldi. Bazı üreticiler bahçelerini satışa çıkardı. Artan girdi maliyetleri bütün üreticilere zor günler yaşatırken Ortaca ve Dalaman’da ihraç pazarlarında yaşanan kayıplar nedeniyle limonlar dalında bekliyor.

Dalaman Ziraat Odası Başkanı Tevfik Tayfun Tuncay, çiftçinin geçen seneye göre maliyetin 3 kat arttığını kaydetti. Tuncay, bölgede yaşanan durumu şöyle anlattı: “Üreticiler olarak limonu kilogram başına 1,5 liraya satmaya başladık ama alıcı bulamayınca kilogramı 70-80 kuruşa düşürdük. Buna rağmen alıcı bulamıyoruz. Limonların yarısı dalında kaldı. Çiftçi hem borçlandı hem de ürününü satıp borcunu ödeyemiyor. Bölgemizde borçlarını ödeyemeyen birçok üretici bahçesini satışa çıkarmaya başladı. Bazıları ise ağaçlarını kesmeyi düşünüyor.”


Rusya’daki pazar kaybının bu yıl yaklaşık yüzde 95 olduğunu belirten Tuncay, geçen sene Rusya’ya ihracatın iyi olduğunu ancak kısıtlama döneminde Türkiye’nin limonda en önemli ihraç pazarı olan Rusya’yı başka ülkelere kaptırdığını ifade etti.

Ortaca Ziraat Odası Başkanı Salim Çöllü’nün de şikâyetleri benzer. Çöllü, “Rekolte iyi olsa da pazar sorunumuz devam ediyor. Limonun kilogram maliyeti 1,5 TL’yi bulmasına rağmen fiyatı 80 kuruşa kadar düştü. Yine de satamıyoruz, limonlarımız dalında kaldı. Geçen sezon rekolte, ortalamadan yüzde 50 daha düşük gerçekleşmişti. Sadece 40 bin ton civarında ürün olmasına rağmen kilogramını 3 TL’den sattık. Ancak pandemiyle birlikte getirilen kısıtlamalar nedeniyle elinde ürün kalan tüccar, bu sene limon almak istemedi” şeklinde konuştu.

limon-bahceleri-satiliga-cikti-941477-1.
Salim Çöllü - Ortaca Ziraat Odası Başkanı



ÜRÜNÜMÜZÜ SATAMIYORUZ

Pandemi nedeniyle geçen yıl nisan ayında, ülkemizdeki iç tüketimi karşılamak üzere limon ihracatına kısıtlama getirilmesi ve ihracatın ön izne bağlanmasının limonda dış bağlantıları kaybettirdiğini söyleyen Çöllü, “2020 yılında kısa bir süreliğine de olsa ihracatın kısıtlanması en büyük pazarlarımızdan biri olan Rusya’yı bize kaybettirdi. Rusya o dönemde ihtiyacını Arjantin ve Mısır gibi ülkelerden karşıladı. Bu yıl kısıtlama olmamasına rağmen ürünümüzü satamıyoruz, pazar payımızı kaybettik. Bu sezon limonlarımız dalında kaldı” diye konuştu.

Çöllü şunları kaydetti: “2020 yılı hariç son beş yıldır limonu maliyetlerimizin altında sattık. Geçtiğimiz yıl da rekolte düşük olduğu için limonun kilogramını yaklaşık 3 TL’ye sattığımız halde yine maliyetlerimizi karşılayamadık. 3 yıl öncesinde de aynı sorunları yaşadık. 1 kilogram limon 1,30 TL’den satılırken, 50 kuruşa kadar düşmüştü. Son yıllarda maliyetimizi karşılayan bir şekilde değerinde satmadık. Bu sezon da maliyetinden daha düşük fiyata sattığımız halde, limonun alıcısı yok. Üreticiye destekleme yapılması lazım. Bu maliyet yükünü hiçbir çiftçi kaldıramaz. Bir ağacın kesilmesi çok kolay, ancak meyve vermesi için 7 yıl emek veriyoruz bu ağaçlara. Kesersek 10 yıllık emeğimiz boşa gidecek.”

Ortaca’da limon üreticiliği yapan Erdinç Koç da “Bu sene bittik” diyerek durumu özetliyor. Tarımın kıymetinin ne zaman bilineceğini soran Koç, ilerideki yıllarda yaşanabilecek tehlikeyi şöyle anlattı:

“Ürünümüzü satamıyoruz. Ağaçlarımızda limonlar kaldı. Ne olacak bu limonlar? Sezonun sonuna kadar satabileceğimizi satacağız. Satamayacağımızı ziyan olacak. Üreticiler olarak bittik. Sesimizi duyan yok. Borçlar aldı başını gitti. Çiftçilik yanında ben ek işler yapıyorum. Yoksa aileme bakamam. Birçok arkadaşımız bu dönem üretimi bıraktı. İlerleyen yıllar için çok tehlike bir durum. Bu bölgede yetişen limon çok kıymetli. Dünyaya satıyorduk ama bu dönem hiçbir yere satamadık. Tarımın kıymetini pandemi döneminde anlamadıysak ne zaman anlayacağız? Acil çözümler üretilmeli.”

***

Son beş yılda üretici fiyatları yüzde 23 arttı

Türkiye, dünya limon üretiminde altıncı sırada yer alıyor. Yıllık ortalama bir milyon ton limon üretiliyor. Muğla ise ülkede üçüncü büyük limon üretim merkezi konumunda yer alıyor. Kentte Ortaca’da 80 bin ve Dalaman’da 20 bin ton olmak üzere yıllık ortalama 100 bin ton limon üretiliyor.

TÜİK’in açıkladığı verilere göre, 1 kilogram limonun ortalama fiyatları 2017 Ekim ayında 4,70 TL, 2018 Ekim ayında 4,21 TL, 2019 Ekim ayında 5,74 TL, 2020 Ekim ayında 5,79 TL oldu. Şu anda ise limon ortalama 5,32 TL’den satılıyor.

TÜİK limon üretici fiyatlarının yayınladığı verilere göreyse 2021 yılı ilk iki ayın ortalama limon üretici fiyatları 1,85 TL’yken, ilk 5 ayın ortalama tüketici fiyatı 5,71 TL oldu. Fiyatların son 5 yıllık seyri incelendiğinde ise 2021’den 2017’ye kadar maliyetler yüzde 23 oranında arttı.