-”Halkın çıkarına olmayan neydi biliyor musun? ABD yönetiminin sen lityum alabilesin diye Bolivya’da Evo Morales’e darbeyi organize etmesi.”

-”Kime istiyorsak darbe yaparız. Aş bunları.”

Çok değil bundan üç ay önce, 27 Temmuz’da, parıltısı sönen Amerikan rüyasının piyasaya sunduğu Tesla ve SpaceX’in sahibi Elon Musk ile bir Twetter kullanıcısı arasında geçmişti bu diyalog.

Salgın nedeniyle ABD’de hazırlanan yeni bir ekonomik destek paketine dair Twitter’dan “Bir başka hükümet teşvik paketi halkın çıkarına değil” diye ahkâm kesen Musk’a, bir kullanıcı Bolivya’daki darbeyle bağlantısını hatırlatınca yukarıdaki küstah yanıtla karşılaşmıştı.

Latin Amerika’nın zengin yeraltı kaynaklarına sahip ülkesi Bolivya’da solcu lider Evo Morales’i deviren ABD destekli darbe ile Tesla, SpaceX gibi teknoloji şirketleri arasındaki bağlantı sır değildi. Tesla’nın ürettiği elektrikli araçlarda kullanılan lityum iyon pilinin ham maddesinin yoğun olarak bulunduğu Bolivya’da yönetim Musk’ın bu yanıtından yaklaşık sekiz ay önce devrilmişti.

Darbe öncesi Tesla’nın ürettiği elektrikli araçlarda kullanılan lityum iyon pilinin ham maddesinin Bolivya’dan tedariki zora girmişti. Ülkedeki kamulaştırma sürecini lityum üretimine yayan Morales hedefti. Morales, darbeden birkaç gün önce Almanya merkezli çokuluslu ACI Systems Alemania (ACISA) ile yapılan lityum anlaşmasını durdurmuştu. Sputnik’in haberine göre Tesla’ya lityum tedarik eden ACISA, anlaşmanın durdurulmasının ardından, ‘siyasi durgunluk ve berraklaşmanın sağlanmasının ardından projenin devam edeceğinden emin olduğunu’ söylemişti.

***

ABD’nin Bolivya’daki zengin madenlere göz koyduğu, bunun için de engel olarak görülen Morales’in bertaraf edilmesi için ‘Lityum darbesi’nin tezgâhlandığı yaygın bir görüştü.

Bolivya dünya lityum rezervlerinin yüzde 60’ına sahip. Lityum da geleceğin enerjisi. Elektrikli arabalarda, cep telefonlarında, drone’larda, tablet ve laptoplarda hatta depresyon ilaçlarında, kısacası her alanda kullanılıyor.

Bir yıl önce tam da bu vakitlerde, 20 Ekim 2019 tarihinde, Bolivya’da devlet başkanlığı seçimlerinde hile yapıldığı iddiasıyla gösteriler başlatıldı. Sokağa salınan “işbirlikçi” gruplar üzerinden ülke kaosa sürüklenmeye çalışılınca ordunun da devreye girmesi sonrası Morales daha fazla kan dökülmemesi için görevini bırakmak zorunda kaldı. 10 Kasım 2019’da istifası sonrası önce Meksika’ya sığındı ardından da Arjantin’e yerleşti.

ABD Başkanı Trump Bolivya’daki iktidar değişikliğini anında destekledi. Ülkede Jeanine Anez yönetiminde geçici bir hükümet kuruldu ve hükümet ABD’ye 11 yıl sonra tekrar büyükelçi atadı.

Musk’ın tweetinden önce Bolivya’daki darbeci yönetim, çok sayıda çokuluslu şirketi lityumun çıkarıldığı bölgeye davet etti, Brezilya’daki sağcı Bolsonaro yönetimine ortak lityum projesi teklif etti. Morales sonrası kurulan rejimin Dışişleri Bakanı Karen Longaric, hemen ardından Musk’a gönderdiği mektupta, “Sizin ya da şirketinizin ülkemize gelmesini sağlayacak her türlü şirkete şükranla hoş geldiniz deriz” ifadesini kullanmıştı.

***

Ülkesinden uzakta, sürgünde yaşamaya devam eden Morales, her fırsatta lityumun darbedeki rolüne ilişkin çarpıcı sözler sarfedecekti. ABD’nin kendisine karşı düzenlenen darbeyi ülkenin geniş lityum kaynaklarına el koymak için desteklediğini söyleyen Morales’in partisi Sosyalizme Doğru Hareket (MAS) darbeden bir yıl sonra yapılan başkanlık seçimini kazandı.

Yasaklar, baskılar, tacizler MAS’ın seçimi kazanmasını engelleyemedi. Bütün bu çalkantılı sürecin sonunda ABD yanlısı darbeciler tokat gibi bir yenilgi aldı. Devlet başkanlığını solcu aday Luis Arce kazandı. Üstelik en yakın rakibine 20 puan fark atarak. Musk’ın şirketlerinin hissesinin düşmesi de manidar bulundu.

Kıbrıs’ın kuzeyine Ankara’nın devreye girmesiyle solun kaybettiği seçimin ardından gelen bu zafer yerkürede “güzel şeyler de oluyor” dedirtti.