Lübnan Kültürel Direniş Filmleri Festivali

Üst üste birkaç festivale gittim. Datça, Bozcaada, Kıbrıs (Altın Ada Uluslararası Film Festivali) ve en son da Lübnan’da 5 kentte birden düzenlenen Kültürel Direniş Uluslararası Film Festivali. Kültürel Direniş ya da Kültürel Rezistans Festivali, adıyla duruşunu açık eden bir festival. Adının bile tepki çektiğini, hem de Batı’nın “pek demokratik” ülkelerinin büyükelçilerini tedirgin ettiğini biliyorum. Çünkü Lübnan’da direniş deyince akla İsrail’e karşı direniş de geliyor. İsrail ise AB ve ABD’nin koşulsuz şartsız destekledikleri ülke. Tabii direniş sadece bir ülkenin saldırganlığına karşı direniş değil.

Onun can düşmanı İran’a karşı da olabilir ki bu da çok sakıncalı. O kadar sakıncalı ki Lübnan’ın sansür kurulu Bani Khoshnudi’nin festivalde yarışan “Sessiz Çoğunluk Konuşuyor” adlı belgeselini yasakladı.

Film 2009 yılında yapılan İran seçimlerindeki sahtekârlıkları ve ardından yapılan kitlesel gösterileri konu alıyordu. Sansür kurulunun yasaklama gerekçeleri arasında “bir devleti rencide etmek” gibi bir madde de var. Yani herhangi bir devleti rencide etmeyeceksin; bu, herhangi bir devletin başbakanını rencide etmeyeceksin gibi bir şey. Tanıdık. Çok tanıdık.  

FARKLI ÜLKE AYNI KAPİTALİZM
Gelişmekte olan mı dersiniz, üçüncü dünya mı dersiniz, belli yerlerde kapitalizm, hep aynı şekilde işliyor. Seçim demokrasisiyle birlikte ılımlı faşizm ya da benzer durumlar yaygın. Tayland’da da bildik şeylerin yaşandığını bu festivalde öğrendim. Belgesel jürisinin başkanıydım ve yarışmacılardan biri de Taylandlı İng K. idi. Ing, geçen yıl “Shakespeare’e Ölüm” filmiyle Kültürel Direniş Festivali’nde en iyi kurmaca film yarışmasının birincisi olmuş. Fakat “Shakespeare Ölmeli” Tayland’da yasaklanmış. Fim Macbeth’in modern bir versiyonu.

Fakat külyutmaz sansür kurulu anlatılanın kendi ülkelerinin hikâyesi olduğunu anlamakta gecikmemiş. Tayland bir krallık. Ama ülkede tek söz sahibi, kral değil. Şu sıralarda ülke bir cunta tarafından yönetiliyor. Cuntalar arada sırada seçimlere yol veriyorlar, sonra geri geliyorlar.

Yani bazen bir parlamento da var. İng’e göre, BBC filan gibi Batı medyası, Tayland’da olan biteni çarpıtarak yansıtıyor. Batı’nın çıkarlarına halel gelmiyorsa ülkedeki karanlıktan zerre söz etmiyor. Bunlar da bildik durumlar.

SANSÜR KURULU İYİ ÇALIŞIYOR!
İng K.’nin filminin sansür edilmesi sürecinde yaşadıkları oldukça Kafkaesk. Ing’in soyadı olarak K.’yi seçmesinde bu etken mi bilmiyorum. İng K. tıpkı Franz K. gibi bürokrasinin dehlizlerinde, filmini sansürden kurtarma çabasını filme almış ve bundan da 2,5 saatlik “Sansüre Ölüm” adlı bir belgesel çıkarmış. Sansür kurulunun, bekleterek, belirsizlikte bırakarak, cevap vermeyerek İng’i yıldırma çabası ibret verici.

İng gerçekten de sinir krizi geçiriyor, ağlıyor, bağırıyor. Düşünsenize yıllarınızı veriyorsunuz bir filme, paranızı, zamanınızı, yüreğinizi veriyorsunuz ve sonuçta aptal bir takım bürokratlar size sürekli “bugün git, yarın gel” diyorlar. İntiharı düşünüyorsunuz, hepsini makineli tüfekle taramayı düşünüyorsunuz. Yapmıyorsunuz tabii. Ama filminizi yasaklıyorlar. İng K. yılmamış, bu sürecin de filmini yapmış. Şimdi hapse atılmayı göze alarak filmini gösterecek. Bunun için küçük bir cep sineması açıyor. Başka sinema göstermeyeceği için, filmi ancak kendi salonunda gösterebilecek.

ANTALYA'DA KIRILAN KALPLER
Antalya Film Festivali’nde bu yıl bildiğiniz gibi bir sansür skandalı yaşandı. Reyan Tuvi’nin belgeseli yasaklandı. Sonra serbest bırakıldı ama kırılan kalpleri ve çiğnenen onurları iyileştirmek için daha fazlası gerekti. Yapılmadı.

Krizin iki tarafında da arkadaşlarım var. Sorunun mümkün olduğunca sessizce, ilişkilerde kalıcı hasarlar bırakmadan halledilebileceğini ummuş, arzulamıştım. Ama artık bunun mümkün olmadığını görüyorum. Her duyduğum yeni ayrıntı beni dehşete düşürüyor. Reyan Tuvi’ye ve belgesel ön jürisindeki arkadaşlarıma azap çektirenleri lanetliyorum. Bir belgeselcinin etnik kökenini konu edecek kadar kim aşağılıklaşabilir, merak ediyorum.

Lübnan’da en iyi belgesel film ödülünü İng K.’nin “Sansüre Ölüm” filmine verdik. Antalya’daki sansüre ilişkin de bir belgeselci film yapar belki bir gün.

Lübnan’da en iyi kurmaca film ödülünü ise Kazak yönetmen Adlikhan Yerzhanov’un “Sahipler” adlı filmi kazandı. “Kültürel Direniş Filmleri Festivali”ni düzenleyen Lübnan’ın en önemli yönetmenlerinden Jocelyne Saab’a da direnç diliyorum, çünkü o da çok büyük bir baskının altında.