Lütuf değil otomotive geçici nefes
Havva Gümüşkaya
Döviz kurundaki yükseliş ve otomobil üretiminde yaşanan küresel çip krizi nedeniyle otomobil fiyatlarında yaşanan artış, satışların azalmasına neden oldu. Temmuz ayında otomobil ve hafif ticari araç satışları geçen yıla göre yüzde 45 geriledi. Otomobil satışlarında yaşanan gerilemenin ardından Resmi Gazete'de yayımlanan Cumhurbaşkanı kararına göre otomobillerin Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) matrahlarında değişikliğe gidildi. Buna göre, 1600 cm3 silindir hacmine kadar, yüzde 45 ÖTV dilimindeki matrah limiti 85 bin liradan 92 bin TL'ye çıkarıldı. Matrah limiti 85 bin lirayı aşıp 130 bin lirayı geçmeyen ve yüzde 50'lik ÖTV limitinde yer alan motorlu araçların yeni matrah limiti ise 92 bin–150 bin TL arasına yükseltildi.
Yapılan matrah güncellemesi ile birlikte 300 bin TL'lik otomobillere 50 bin TL'ye kadar indirimin önü açıldı. 300 bin TL'lik bir otomobilin vergisiz fiyatı 141 bin TL olduğundan, bu araçlar artık yüzde 80 yerine yüzde 50 ÖTV dilimine girmiş oldu. Son dönemde kurda yaşanan artışla alt sınıf sayılan arabalar bile yüzde 80'lik ÖTV dilimine girmişti. Yapılan matrah değişiminin ikinci el piyasasına da yansıması bekleniyor. EBS Danışmanlık Genel Müdürü Erol Şahin, yapılan matrah değişikliğinin rutin bir güncelleme olduğunu vurgulayarak otomobil fiyatlarındaki düşüşün ancak birkaç ay süreceğini söylüyor. Şahin, “Yapılan bir matrah güncellemesi, bir ÖTV indirimi falan değil öncelikle bunun altını çizmek lazım. Her kalemde yapılabilecek rutin bir güncellemede ÖTV indirimi havası estiriliyor. Zaten iki üç ay içerisinde bu düzenlemenin bir etkisi kalmayacak. Yaşanan enflasyon ve kur kaybı nedeniyle. Uzun vadede zaten hiç hissetmeyeceğiz bu düzenlemeyi. Yani bir lütuf falan değil aslında.”
Yüzde 45’lik vergi dilimine çok az sayıda aracın girdiğini belirten Şahin, “Yapılan güncellemenin fiyatlara yansıması yaklaşık yüzde 3,3 ile 16,7 civarında olacak. Araçların satış fiyatlarında düşüş söz konusu. Ancak bugün var yarın yok. Fiyatlar güncellendikçe zam geldikçe bu değişecek. Otomobil fiyatlarını durdurmak söz konusu değil. Matrahı güncellerken vergi oranı aynı kalıyor. Bu da enflasyon ve kur farkı nedeniyle eriyecektir” şeklinde konuştu.
Erol Şahin - EBS Danışmanlık Genel Müdürü
Otomobilin artık bir yatırım aracı olarak kullanıldığına dikkat çeken Şahin, şunları söyledi: “Normal şatlarda ikinci el piyasalarında fiyatların düşmesi bekleniyor. Esnaf bir aracı 10 liraya aldıysa 11 liraya satmak ister. Alıcıyla satıcı arasında bir mevzu bu. İkinci elde yüksek oranda bir düşüş beklemiyoruz. İhtiyacı olan belki bir adım atabilir. Tüketici artık yatırım amacıyla araç alıyor. Yatırımın da kâr getirmesi lazım. “
ÖTV sisteminin kökten değişmesi gerektiğini vurgulayan Şahin, ÖTV’nin hacme ya da matraha göre değil emisyona göre düzenlenmesi gerektiğini söyledi: “Hele ki yerli otomobilini elektrikli üreten bir ülkede hala hacme göre düzenlenmesi trajikomik.”
Yapılan matrah değişikliği ağustos ayı enflasyonunu düşürecek bir etken olarak görülüyor. Enflasyon temmuz ayında yüzde 18,95 olarak gerçekleşmişti. Faizlerin enflasyonun üzerinde konumlandırılacağını belirten Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu, enflasyonda düşüş yaşanana kadar faizleri indirimine gidilmeyeceğini söylemişti. Yüzde 19 olan politika faizini son beş Para Politikası Kurulu (PPK), toplantısında sabit tutuldu. AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan ise "Faiz oranlarında da düşüşe geçiyoruz. Yüksek faiz yok. Yüksek faiz bize yüksek enflasyonu getirecektir. Düşük faiz düşük enflasyonu getirecektir. Ağustos ayı kırılma noktasıdır. Ağustosta düşük enflasyona geçeceğiz." demişti.
YILSONU VERGİ HEDEFİNİN YÜZDE 78’İ TOPLAnDI
Otomobilin fiyatının da üzerindeki ÖTV, otomobil piyasasından devletin nasıl nemalandığını da ortaya koyuyor. Bu yılın ilk 6 ayında motorlu taşıtlardan tam 31,2 milyar lira ÖTV toplandı. Bu tutarın büyüklüğü geçmiş yıllarla kıyaslandığında daha net anlaşılıyor. Geçen yılın aynı döneminde toplanan ÖTV, 11,1 milyar TL’ydi. 2019’un aynı döneminde ise aynı tutar 4,5 milyar TL olarak gerçekleşmişti.
Otomobil fiyatı arttıkça, oran olarak hesaplanan ÖTV tutarı da artıyor. Satışların da hız kazanmasıyla Hazine için otomobillerden alınan ÖTV giderek önem kazanıyor. Toplam ÖTV tahsilatı içinde motorlu taşıtlardan toplanan ÖTV’nin payı yüzde 32. Geçen yılın aynı döneminde bu oran yüzde 14, 2019’un aynı döneminde ise yüzde 7’ydi.
Öte yandan yılsonu bütçe hedefi olan 39,6 milyar liranın 31,2 milyar lirası yılın ilk altı ayında toplandı. Başka bir ifadeyle hedefin yüzde 78’i ocak-haziran döneminde toplanmış durumda.