Maden şirketleri yabancı sermayenin elinde: Bağımsız üretim lafta kaldı
Yabancı sermayenin yoğunlaştığı sektörler TÜİK verileri ile gözler önüne serildi. Madencilik ve ilişkili faaliyetlerdeki yabancı sermaye yoğunluğu dikkat çekici seviyedeyken tütün imalatının neredeyse tamamı yabancı kontrolünde.
Ekonomi Servisi
İktidar, özelleştirmelerle kamunun elinden aldığı enerji ve madencilik sektörleri ile ilgili her fırsatta ‘bağımsızlık’ iddiasında bulunurken resmi veriler bunun söylemden öteye geçemediğini ortaya koydu. Yabancı sermayenin özellikle tütün, madencilik ve sigortacılık gibi stratejik sektörlerdeki yoğun kontrolü, iktidarın ‘‘bağımsız ve yerli üretim’’ hedeflerinden uzak bir tablo çiziyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2022 yılına ilişkin yabancı şirket istatistiklerini açıkladı. Buna göre, Türkiye'de faaliyet gösteren yabancı şirket sayısı 2021'de 7 bin 424 iken 2022'de artarak 8 bin 134 oldu. Bu şirketlerin toplam cirodaki payı 2021'de yüzde 12,9, 2022'de ise yüzde 12,7 olarak kayıtlara geçti.
Veriler, tütün ürünleri imalatının neredeyse tamamen yabancı sermayenin elinde olduğunu gözler önüne serdi. Yabancı sermayenin tütün ürünlerindeki ciro payı, yüzde 92,3 olarak gerçekleşti.
Verilere göre maden sektöründe hizmet veren şirketlerde yabancı sermaye yoğunluğu dikkat çekti. Metal cevheri madenciliğinde yabancı şirket oranı yüzde 15,5 oldu. Madenciliği destekleyici hizmet faaliyetlerinde de oran yüzde 39,4'e ulaştı.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, geçtiğimiz hafta katıldığı Maden Zirvesi'nde, yerli madenciliği övmüştü. Bayraktar, ‘‘Enerjide olduğu gibi madenlerde de bağımsızlığı ülkemizin bağımsızlığı olarak görüyoruz. Madeni yerli kaynaklardan elde etmeye önem veriyoruz’’ demiş, madencilikte ‘bağımsızlık’ iddiasında bulunmuştu. TÜİK verileri ise Bakan Bayraktar'ın 'bağımsız madencilik' hedefinin uzakta olduğunu bir kez daha gösterdi.
∗∗∗
EN BÜYÜK PAY ALMANYA’NIN
Yabancı şirketlerin ülkelere göre dağılımında sayı ve ciro bakımından en büyük paya sahip ülke Almanya oldu. 8 bin 134 yabancı şirketten bin 131’i Almanya tarafından kontrol edildi. Bu şirketlerin 2022’de elde ettiği cironun yabancı kontrollü cirodaki payı yüzde 12,6 olarak hesaplandı. Birleşik Krallık kontrolündeki 627 şirketin yabancı kontrollü cirodaki payı yüzde 11,7, ABD kontrolündeki 876 şirketin payı yüzde 10,6 oldu.
