Matematik eğitiminin nobeli Leelavati Ödülü Ali Nesin'e verildi

Uluslararası Matematikçiler Birliği tarafından dört yılda bir dağıtılan Leelavati Ödülü'nün sahibi bu yıl Prof. Dr. Ali Nesin oldu.

Prof. Dr. Ali Nesin, matematiğe yönelik toplumsal farkındalığın artmasına katkılarından ve özellikle matematiğin keşfi, eğitimi ve araştırması için olağanüstü bir yer olarak tanımlanan Matemetik Köyü için Uluslararası Matematik Birliği'nin Leelavati Ödülü'ne layık görüldü.

Uluslararası Matematikçiler Birliği, 4 senede bir yapılan Uluslararası Matematikçiler Kongresi’nde 2, 3 ya da 4 matematikçiye Fields Madalyası veriyor. Kanadalı matematikçi John Charles Fields'in adını taşıyan ödül 1936 yılından itibaren veriliyor ve bilim dünyasında matematiğin Nobel’i olarak biliniyor.

Mezopotamya Ajansı'nda yer alan habere göre bu yıl Brezilya’nın Rio de Janeiro kentinde düzenlenen Uluslararası Matematikçiler Kongresi’nde 2018 yılının madalyasına Cambridge Üniversitesi’nden Merivanlı Koçer Birkar olarak bilinen Prof. Dr. Feridun Direxşan, ETH Zürih’ten Alessio Figalli, Bonn Üniversitesi’nden Peter Scholze ve Stanford Üniversitesi’nden Akshay Venkatesh layık görüldü.

Cambridge Üniversitesi’nde profesör olarak görev yapan 40 yaşındaki Prof. Direxşan, İran’ın Merivan kentinde dünyaya geldi ve 2000 yılından bu yana İngiltere’de yaşıyor.

Uzun yıllar İngiltere’de mülteci statüsünde yaşayan Direxşan ödüle ilişkin, “Umarım 40 milyon Kürt için bu ödülüm küçük bir sevinç kaynağı olur” diye konuştu. Kürdistan’ın ileride matematikçi olacak bir çocuk için çok zor ülke olduğunu söyleyen Birkar, “Bir gün bu ödülü alacağıma inanamıyordum” dedi.

Bilim dergisi Quanta’ya konuşan Koçer, “Matematik bölümününe gittiğim zaman Fields Madalyası’nı kazananların fotoğrafları duvarda asılıydı. Onlara bakarak acaba, ‘kendi kendime ben de bir gün onlardan bir olabilir miyim diye’ konuşuyordum. İran’dayken bir gün Avrupa’ya gideceğimi bilmiyordum” dedi.

Madalyası törenden sonra çalındı
Bu arada geometri uzmanı olan Direxşan’ın madalyasının çalındığı öğrenildi. Ödül töreninden sonra madalyasını içine koyduğu çantasına salonda bırakan Birkar, daha sonra madalya ile cep telefonunun çantanın içinde olmadığını fark etti.

Salonda yapılan aramalara rağmen madalya bulanamazken, Fransız haber ajansı AFP’ye konuşan bir organizatör çalıntı haberini doğruladı.

ALİ NESİN KİMDİR?

1956 yılında İstanbul'da doğan Ali Nesin, Paris VII Üniversitesi'nden mezun oldu. Nesin daha sonra matematikten "maitrise" derecesini aldı.

Sonrasında Yale Üniversitesi'nde matematiksel mantık ve cebir konularında doktora yapan Nesin, 1985-1986 yılları arasında Kaliforniya Üniversitesi Berkeley Kampüsü'nde öğretim üyesi olarak çalıştı.

1987-1989 seneleri arasında Notre Dame Üniversitesi'nde yardımcı doçent, ardından 1995 senesine kadar Kaliforniya Üniversitesi Irvine Kampusü'nde doçent ve daha sonra profesör olarak görev yaptı.

Babası Aziz Nesin'in 1995 senesinde ölümü üzerine yurda kesin dönüş yaptı ve Nesin Vakfı yöneticiliğini üstlendi.

KOÇER BİRKAR KİMDİR?

Cambridge’s Department of Pure Mathematics and Mathematical Statistics üyesi olan Birkar, farklı türde polinom denklemlerini kategorize etme konusundaki çalışmalarının ödülünü kazandı. Bu denklemlerin sonsuz çeşitliliğinin, aritmetik geometri alanında büyük bir atılım olan sınırlı sayıda sınıflandırmaya bölünebileceğini kanıtladı. İran'ın (Rojhilat) Merivan kentinin bir köyünde dünyaya gelen Birkar, İngiltere'de lisans derecesini bitirirken İngiltere’de siyasi sığınma talebinde bulundu.

Tahran Üniversitesi'nden Matematik Bölümü'nden mezun olduktan sonra Birkar, İngiltere'ye gitti. 2004 yılında Nottingham Üniversitesi'nde “Topics in modern algebraic geometry” (Modern Cebirsel Geometride Konular) teziyle doktorasını tamamladı. Kariyeri boyunca ikilemeli geometri ana ilgi alanı olarak öne çıktı.

2010 yılında, Paris Vakıf Bilimlerinde Matematik ile ödüllendirildiği yıl Birkar, Paolo Cascini (Imperial College London), Christopher Hacon (Utah Üniversitesi) ve James McKernan (Kaliforniya Üniversitesi, San Diego) ile birlikte bir yazı yazdı. “Existence of minimal models for varieties of general log type” (Genel log türlerinin çeşitleri için asgari modellerin varlığı) başlıklı makale, alanın devrim niteliği taşıyordu. Makale, 2016 yılında dörtlüyü AMS Moore Ödülü'nü kazandırdı.

Cambridge’s Department of Pure Mathematics and Mathematical Statistics Bölümü Başkanı Profesör Gabriel Paternain, “Bu, Caucher (Koçer Birkar) ve Cambridge'deki matematik için kesinlikle olağanüstü bir durum. Caucher, Cambridge'e geldiğinde sıra dışı bir genç araştırmacıydı ve şu anda bu alandaki en dikkat çekici insanlardan biri. Cambridge'de, tüm genç araştırmacılarımıza kariyerlerini erken aşamalarında kendi alanlarını keşfetme şansı vermek istiyoruz. Bu gerçekten inanılmaz şeylere yol açabilir."