Mavi gezegeni yok ediyoruz

Buse İlkin YERLİ

İklim krizine neden seragazı emisyonu 2020 yılında bir önceki yıla göre yüzde 3,1 artarak 523,9 milyon ton karbondioksit (CO2) eşdeğeri oldu. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Fakültesi Toprak İlmi ve Ekoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Doğanay Tolunay, “Salgın koşullarında dahi emisyonlarımızın artması buna karşılık ormanların tuttuğu CO2 miktarının azalması gelecek açısından endişe verici” dedi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2020 yılına ilişkin seragazı emisyonu verilerini açıkladı. Bu dönemde toplam emisyonlarda karbondioksit eşdeğeri olarak en büyük payı yüzde 70,2 ile enerji kaynaklı emisyonlar alırken, bunu sırasıyla yüzde 14 ile tarım, yüzde 12,7 ile endüstriyel işlemler ve ürün kullanımı, yüzde 3,1 ile atık sektörü takip etti. Kişi başı toplam seragazı emisyonu 1990’da 4 ton karbondioksit eşdeğeri olurken, 2019’da 6,2 ton ve 2020’de 6,3 ton karbondioksit eşdeğeri olarak hesaplandı. Enerji sektörü emisyonları 2020’de bir önceki yıla göre yüzde 0,6 artarak 367,6 milyon ton CO2 eşdeğerine ulaştı. Endüstriyel işlemler ve ürün kullanımı emisyonları 2020’de bir önceki yıla göre yüzde 14 artarak 66,8 milyon ton CO2 eşdeğeri olarak hesaplandı. Bu dönemde tarım sektörü emisyonları ise yüzde 7,5 artarak 73,2 milyon ton CO2 eşdeğeri oldu. Atık sektörü emisyonları ise yüzde 2,1 artarak 16,4 milyon ton CO2 eşdeğerine yükseldi.

ÜRETİM DURMADI

Verileri değerlendiren Prof. Dr. Tolunay, “Ülkemizde özellikle endüstriyel işlemler ve sanayiden kaynaklanan emisyonlarda ciddi bir artış söz konusu. Kendi adıma seragazı emisyonlarının 2020 yılında bir önceki yıla göre düşmesini bekliyordum. Bu durum salgına rağmen sanayide üretimin durmadığı anlamına gelmekte” dedi. Emisyon artışının net sıfır karbon hedefini riske atabileceğine dikkat çeken Prof. Dr. Tolunay, “2017 yılından sonra 2 yıl az da olsa azalan seragazı emisyonlarımızın 2020 yılında yeniden yükselmeye başlaması net sıfır karbon hedefini riske atabilir. Çünkü net sıfır karbon emisyon hedefi insanlar tarafından atmosfere verilen seragazı miktarıyla ormanların atmosferden aldığı CO2 miktarının eşit olması anlamına gelmekte. TÜİK tarafından 2020 yılında ormanlarca atmosferden alınan CO2 miktarı henüz açıklanmadı. Bu miktar 2017 yılında 100 milyon ton CO2 eşdeğeri iken 2019 yılında 84 milyon ton CO2 eşdeğerine geriledi” ifadelerini kullandı.

KÖMÜRDEN ÇIKIŞ ŞART

Prof. Dr. Tolunay şu ifadeleri kullandı: “Ormanların aldığı CO2 miktarının 2020 yılında daha da azalarak 70-75 milyon tona düştü. Bu durumun nedeni ormanlardan yapılan aşırı odun üretimi. Açıklanan ulusal seragazı envanterinde 2021 yılındaki orman yangınları yer almıyor. Bu veriler önümüzdeki yıl açıklanacak. Hem bu orman yangınları hem de sanayide fosil yakıta dayalı üretimin artması nedeniyle seragazı emisyonlarının önümüzdeki yıl çok daha fazla olacağını söylemek mümkün. Diğer yandan hem orman yangınları hem de yine aşırı odun üretiminin devam etmesi yüzünden ormanların tuttuğu CO2 miktarı önümüzdeki yıl daha da azalacak. Acil olarak kömür başta olmak üzere fosil yakıtlardan çıkış yol haritası oluşturulmazsa ve ormanlardan ormancılık dışı uygulamalara verilen izinler ile aşırı odun üretimine son verilmezse net sıfır karbon hedefine ulaşılması mümkün olmayabilir.”