Google Play Store
App Store

MEB'in Öğretmen Mesleki Çalışma Program kapsamında öğretmen ve öğrencilere izlemelerini önerdiği filmlerin çoğunda cinsiyetçi ifadelerin yer aldığı belirlendi. Filmlerde kadınlar çocuk bakımını üstlenirken, erkekler profesör oldu.

MEB’in önerilerinde kadın yok
Fotoğraf: MEB

Tuğçe ÇELİK

Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) Öğretmen Mesleki Çalışma Programı başlığıyla yayımlanan program kapsamında öğrenci ve öğretmenlere önerilen filmlerin çoğunun cinsiyetçi ifadeler içerdiği ortaya konuldu.

Önerilen filmlerde 33 cinsiyetçi ifade tespit edildi. Sadece 9 filmde cinsiyetçi ifadelere yer verilmediği belirlendi. Filmlerdeki 70 ana karakterden 54’ü erkek iken sadece 16’sının kadın olduğu, 10 filmde ise hiç kadın ana karakter bulunmadığı tespit edildi.

Gazi Üniversitesi’nden Rabia Nazlı ve Sevil Filiz’in “Öğretmen Mesleki Çalışma Programı Kapsamında Örnek Filmler: Toplumsal Cinsiyet Kavramı” başlıklı makalesinde MEB tarafından öğrencilere ve öğretmenlere önerilen toplam 24 film incelendi. Bu filmlerin arasında 3 Idiots, Billy Elliot, İki Dil Bir Bavul, Hababam Sınıfı, Hababam Sınıfı Dokuz Doğuruyor, Ölü Ozanlar Derneği gibi popüler örnekler de yer aldı. Filmlerde bağımsız kadın karakterlere yer verilmezken erkekler profesör, mühendis gibi mesleklerle gösterildi.

ÇOCUK BAKIMI YİNE ONLARA KALDI

MEB’in 2017 Eylül Dönemi Öğretmen Mesleki Programı’nda “okul öncesi, ilköğretim, ortaöğretim, hayat boyu öğrenme kurumlarında görevli yönetici ve öğretmenlerin genel kültür, özel alan eğitimi, pedagojik formasyon alanlarında bilgi ve görgülerini artırmak, eğitim ve öğretimde karşılaşılan problemlere çözüm yolları bulmak, öğrenci ile çevrenin ihtiyaçlarına göre plan ve programları hazırlayıp uygulamak amacıyla hazırlanmaktadır” diyerek önerdiği 24 filmin sadece 9’unda cinsiyetçi ifadelerin yer almadığı belirlendi. Filmdeki kadın karakterlerin yüzde 34’ü destekleyici, yüzde 25’i nesneleştirilmiş kadın, yüzde 14'ü kaotik kadın, yüzde 7’si ise kariyer kadını rolüyle yer aldı, bağımsız kadın rolünün ise filmlerde yer almadığı görüldü. Bu rollerdeki kadınların suskun, mantıksız, entrikacı, fiziksel özellikleri ön planda ve kendi başlarına karar alamadıkları ifade edilirken çocuk bakımından sorumlu oldukları ve erkeklerin onların yerine karar aldıkları, kadınların bu kararlara ağlayarak tepki verdikleri vurgulandı.

Filmlerde erkeklere yönelik cinsiyetçi ifadelerin daha çok kadını koruma, kabul edilebilir erkek rolüne uyma ve sorumluluklarını yerine getirme gibi alanlarda yoğunlaştığı; kadınlara yönelik cinsiyetçi ifadelerin ise kadını küçümseme, ayrıştırma, kıyaslama ve nesneleştirmeye yönelik olduğu ifade edildi. Makalede filmlerdeki cinsiyetçi ifadelerin dışında kadının cinsel nesne olarak konumlandırıldığı, çok sayıda cinsiyetçi küfür kullanılan sahne olduğu ve iki filmde de kadınların gülmelerini ’bir sokak kadını” gibi olmakla suçlayan sahnelerin bulunduğu belirtildi.

***

NASIL GÖSTERİLDİ?

• Kadın ve erkek karakterler tarafından en fazla temsil edilen meslek öğretmenlik olarak öne çıktı.

• Öğretmen kadın karakter sayısı 5 erkek sayısı ise 20 olarak kaydedildi.

• Kadın karakterler 7, erkek karakterler ise 15 farklı mesleki durumda gösterildi.

• Kadın karakterler hizmetli, tasarımcı gibi mesleklerde yer alırken erkekler müdür yardımcılığı, profesörlük, mühendislik meslekleriyle dikkat çekti.

• Kadın karakterlerin meslekleri ne olursa olsun ev işlerini ve çocukların bakımını üstlendikleri görüldü.

• Kadın karakterler şarkı söylemek, dans etmek ve müzik dinlemek, erkek karakterler ise futbol oynamak, maç izlemek ve şarkı söylemek gibi hobilerle öne çıktı.

***

ERKEKLER ÖZNE KADINLAR NESNE OLDU

Filmlerde erkek ağırlıklı karakterler bulunduğu ve filmlerin erkekler etrafında kurgulandığının altı çizilirken hiçbir kadın karakterin yalnızca kendi karakter özellikleriyle ön plana çıkmadığı vurgulandı. Kadın karakterlerin yüzde 60’ı diğer karakterle ilişkisi çerçevesinde, yüzde 38’i hem kendi karakter özellikleri hem de diğer karakterler ile ilişkisi çerçevesinde öne çıkarken erkek karakterlerin yüzde 20’si kendi karakter özellikleri ile öne çıktı. Erkek karakterlerin sadece yüzde 13’ü diğer karakterle ilişkisi içinde, yüzde 67’si ise hem kendi karakter özellikleri hem de diğer karakterle ilişkisi üzerinden ön planda yer aldı.

***

CİNSİYETÇİLİK DİYALOGLARA DA YANSIDI

MEB’in listesindeki Hababam Sınıfı Dokuz Doğuruyor filminde 9 kez, Billy Elliot’ta ise 4 kez yer alan cinsiyetçi ifadeler dikkat çekti. Hababam Sınıfı Dokuz Doğuruyor filminde, “Bıyık erkekliğin şanındandır”, “Ben bir kızım”, “Bir erkek adama sen nasıl pantolonunu çıkar dersin?”, “Çılgın bakire”, “Bir bayanın yanından çok dikkatli geçmen lazım”, “O, kız değil miydi?”, “Avrat kısmının sesi cırtlak olur”, “Aslında onun derdi koca” şeklindeki diyaloglar dikkat çekerken; Billy Elliot filminde ise “Bu erkeğe göre bir oyun, çay partisi değil”, “Bir kız gibi oynuyorsun”, “Baleyle homolar ilgileniyor”, “Bale kızlara göredir. Bu, erkeklere hiç uygun değil” diyalogları içerdiği cinsiyetçi ifadelerle öne çıktı.