Mecburi ikâmet artık aile evi

Etki Can BOLATCAN 

Üniversite yerleştirme sonuçlarının hafta içi açıklanmasının ardından kayıtlar bugün itibarıyla başlıyor. 23 Ağustos’a kadar sürecek olan kayıtlarda özellikle yaşadığı şehirden farklı bir kente gitmek zorunda kalan öğrenciler sıkıntılı bir sürece giriyor. KYK yurt kapasitesi oldukça yetersiz durumda, bununla beraber özellikle büyükşehirlerde özel yurtlar ve kiraların da fiyatları uçuk. Şanslı küçük bir azınlık dışında öğrencilerin önemli bir kısmı bu zorluklarla baş başa kalacak ve büyük bir kısmı da kayıt hakkını kullanmayacak.

YKS yerleştirme sonuçlarına göre üniversitelerde kayıt hakkı kazanan öğrenci sayısı 987 bin. YÖK’ün istatistiklerine göre geçen yıl toplam üniversite öğrencisi sayısı ise 6 milyon 950 bindi. Toplam yurt kapasitesi ise geçen yıl 950 bine yükselmişti. Toplam kapasite artışı 100 bine yaklaşsa da bunun 33 bin 806’sı var olan yurtlardaki yatak sayısı artırılarak yapılmıştı. Geçen yıl 898 bin 24 öğrenci üniversitelere yerleşmesine rağmen KYK yurtlarına başvurusu kabul edilen öğrenci sayısı 424 bin olmuştu.

Her eğitim–öğretim döneminin başında fiyatı artan özel yurt ücretleri bu sene de zamlandı. En yüksek öğrenci nüfusuna sahip olan İstanbul, Ankara, İzmir ve Eskişehir’de yurt ücretleri aylık 8 bin 500 TL ile 42 bin TL arasında değişiyor. Lisans öğrencileri, kendilerine verilen KYK kredi/bursunun çok üzerinde bir tutarı özel yurtlara vermek zorunda kalıyor.

Barınabilmek için kötü şartlar altında yaşamayı göze alan ve 1+1 dairelerde iki ya da üç kişi yaşamaya çalışan öğrenciler, konut kiraları için belirlenen yüzde 25 yasal artış oranının kalkması ile bu yıl enflasyon oranında kira zamlarıyla karşılaşacak. Bu durum barınma sorununu daha da artıracak.

Ayrıca üniversitelere yakın olan semtlerde kiralar da eylül ve ekim aylarında yukarı doğru hareketleniyor. Öğrenci nüfusunun en yoğun olduğu şehirlerden biri olan İzmir’de, Ege Üniversitesi’ne yakın olan evlerin kiraları 20 bin lirayı geçerken aynı konumda “öğrenciye uygun” 1+1 evler için 15 bin liraya yakın kira isteniyor. Ankara’da, ODTÜ’ye yakın olan ve “öğrenciye uygun” olarak nitelendirilen bazı evlerin kiraları 40 bin liraya dayanmış durumda. Ankara Üniversitesi’ne yakın, inşa edileli 30 yılı geçmiş, kotta bulunan, 1 oda ve 1 salon kiralık dairelerinin 20 bin liraya ulaştığı görülüyor. Öğrencilerin kiralık dairelere mecbur olmalarını ve evlerde birden fazla kişi yaşamalarını fırsat bilen ev sahipleri, okulların açılmasıyla ev kiralarına zam yapmaya hazırlanıyor.

TAŞIMALI ÜNİVERSİTE

Üniversite yerleştirme sonuçlarının açıklanmasının ardından yaşadığı şehirden uzak bir şehri kazanması halinde kayıt yaptıramayacağından söz eden N.E, tercihlerini yaşadığı il ve çevre iller olarak sınırlamak zorunda kaldığını söyledi. Ailesiyle yaşadığı şehir olan Ankara’da okusa bile ekonomik olarak zorlanacağını ifade eden N.E, Kırıkkale Üniversitesi’ne yerleştiğini, ulaşımın ve barınmanın diğer illere göre nispeten daha kolay olmasına rağmen temel ihtiyaçlarını giderirken zorlanacağına dair kaygıları olduğunu belirtti. Eğitim hayatını etkileyen ekonomik krizden yakınan N.E, “Uzak bir şehirde okumam mümkün değil. O yüzden Ankara’ya yakın illeri tercih etmeme rağmen eğitim hayatımı nasıl sürdüreceğimi bilmiyorum. Kazandığım şehirde yurtta kalmam her gün Ankara’dan gidip gelmem kadar zor” dedi.

MECBUREN TERCİH ETTİM

Dokuz Eylül Üniversitesi’ni kazanan Damla Döngeloğlu isimli öğrenci ise Antalya Akdeniz Üniversitesi’ni istediğini ancak ekonomik koşullar nedeniyle İzmir’de bir üniversiteyi yazmak zorunda kaldığını söyledi. Döngeloğlu şunları söyledi: “Eğer il dışında kalmam gerekirse KYK’lerde kalmam lazım. Özel yurtların fiyatları zaten belli. Evler de öyle, almış başını gitmiş kiralar. Bundan dolayı ailem burayı yazmamı istedi. KYK’de kalmak da çok zor zaten. Yaşayan arkadaşlarım var, kuzenlerim var. O yüzden de aile evinde kalmak istedim. Ama aslında ben Antalya’da okumak isterdim. Antalya’da benim puanımın yettiği mesela Akdeniz Üniversitesi’nde Reklamcılık Bölümü vardı ya da bir diğer örnek, Okan Üniversitesi’nde yüzde 100 burslu Medya, İletişim ve Reklamcılık Bölümü’ne girebiliyordum ama İzmir’de kalmak zorunda kaldım. Hem İstanbul’da hem Antalya’da kiralar çok pahalı, nasıl barınalım? Ailemden destek almadan il dışında, hele de büyükşehirde okumam imkânsız. Ailem de bir yere kadar destekleyebiliyor haliyle. Dolayısıyla şehir dışında üniversite okumak biraz hayal oldu.”

HAYALLERİMİ ERTELEDİM

Elis İyibilenler ise Bilgi Üniversitesi’nde konservatuvar kazanmasına rağmen ücretler nedeniyle kayıt yaptırmayacak. İyibilenler şunları söyledi: “Müzik Teknolojileri bölümünde okumak istiyorum, bu bölüm de Türkiye’de sayılı üniversitede var. Sahip olduğu olanak ve imkanlar daha fazla olduğu için özel bir üniversitede okumak istiyordum, ekipman donanımları daha iyi oluyor çünkü. Bu sebepten Bilgi Üniversitesi’nin Konservatuvar mülakatlarına hazırlandım. Geçen sene Bilgi Üniversitesi Müzik Teknolojileri Bölümü’nü yüzde 50 bursla kazandım aslında ama ekonomik olarak altından kalkamadık. İlk başta biraz aileme ısrar ettim, bir yerlerden kısmaya çalışsak hiç mi karşılayamayız diye sordum ama olamayacağını anlayınca sınava bir sene daha hazırlanmaya karar verdim. Bu sene yine yüzde 50 bursla kazandım. Bu sene ‘Hiç mi olmaz’ diye aileme sormadım bile. Çünkü ekonomik kriz daha da derinleşti, vakıf üniversitelerinin ücretleri de epey bir arttı. Tam burslu kazanamadığımı görünce direkt vazgeçtim yani.”

Bursa’da yaşayan İyibilenler şöyle devam etti: “İstanbul’a şehir dışından gelen bir öğrencinin devlette okusa ya da tam burslu okusa bile geçinebilmesi çok zorken ben yüzde 50 bursla bir vakıf üniversitesinde okumanın altından kalkamazdım. Bir yandan ailemden ‘Üniversiteye git artık’ şeklinde baskı da görüyorum, o yüzden ne olur ne olmaz diye üniversite sınavının sözel kısmını da çözmüştüm. Yine İstanbul’da Nişantaşı Üniversitesi’nin Reklamcılık bölümünü yüzde 100 bursla kazandım, mecbur oraya gidip bir sene sonra yeniden şansımı deneyeceğim.”

Rehberlik Uzmanı Salim Ünsal ise ekonomik koşullar nedeniyle öğrencilerin eskiye göre daha fazla yaşadıkları tercih ettiklerini söyledi. Ünsal, “Ekonomik koşullar buna mahkûm ediyor. Başarılı öğrenciler elbette büyük şehirleri tercih etmeye devam ediyor. Ama eskiden yüzde 65 civarında öğrenci başka şehirlere giderdi. Şimdi bu oran yüzde 50’lere düştü. Bu yıl da bu civarlarda bir oran bekliyoruz.”

Kayıt yaptırmayacak öğrencilere de değinen Ünsal “Geçen yıl 137 bin öğrenci hakkı olmasına rağmen kayıt yaptırmadı. Bu da yüzde 15 gibi bir orana tekabül ediyor. Bu yıl da aynı oranı bekliyoruz. Boş kontenjanlarla birlikte 150-160 bin civarı ek yerleştirmede boş kontenjan olacak” dedi.

***

ÖĞRENCİLER DAYANIŞMA GRUPLARI KURUYOR

Artan kiralar ve yurt ücretleri nedeniyle barınmakta zorlanan öğrenciler; ev arkadaşı, ucuz mobilya ya da eve veya yurda yerleşene bulana kadar kalabilecekleri geçici yaşam alanları bulabilmek için çeşitli platformlardan dayanışma grupları kuruyor. Ekonomik kriz ve beraberinde gelen hayat pahalılığı sebebiyle eski ürünlerini satmak ya da ikinci el ürünlere yönelmek zorunda kalan insanlar bu gruplarda buluşuyor. Çoğunluğu üniversite öğrencilerinin oluşturduğu gruplarda beyaz eşyadan akıllı telefona, boş kiralık odadan stüdyo daireye kadar her şey ücretsiz veya çok ucuza bulunuyor. İktidarın ve üniversitelerin destek olmadığı öğrenciler, devletin karşılaması gereken ihtiyaçlarını karşılamak için birbirlerine destek olmaya çalışıyor.