Collins Sözlüğü tarafından 2017’nin kelimesi Fake News (sahte haber) seçilmiş. Öyle ki “sahte haber” ifadesi 2016’ya kıyasla %365 daha fazla kullanılmış. Bu yazıyı yazmak için 2017’de yazdığım yazılar arasında bir gezindim de Collins Sözlüğü’nün hakkı var. Toplu okuyunca bıktıracak bir sıklıkta sahte ya da yalan haber tartışmasına girmişiz bu köşede. Kimi zaman çuvaldızı medyaya batırıp bu haberleri üretenlere, kimi zaman da hiç sorgulamadan okuyan okura girişmişiz.

Yılın kelimesini sadece Collins Sözlüğü belirlememiyor tabii. Her sözlüğün, her kurumun farklı farklı adayları var. Oxford Sözlüğü mesela “Youthquake” (Gençlik Depremi) gibi bir kelimeyi 2017’ye uygun görmüş. Bunun pek ülkemizde karşılığı olduğunu düşünmüyorum açıkçası. Zira Türkiye’de maalesef gençliğe kendi gündemini belirleme fırsatı verilmiyor. Hepimiz bu ülkenin olağanüstü anaforunda sürüklenip gidiyoruz. Peki bu yıl bu köşeye yani Köşe Vuruşu’na göre yılın kelimeleri nelerdi? Yılın son yazısında yakından bakalım isterim.

Özgürlük
Üç heceli tek ve gerçek bir kelime. Üstelik gerçek ihtiyaçlarımıza da cevap veriyor. Özgürlük deyince hemen aklınıza #GazetecilereÖzgürlük geldi değil mi? Benim de öyle. Aynen öyle. Nasıl mı? Bir kısım ‘gazeteci’ taifesinin kendi gerçeğini belirleme özgürlüğü olarak. Var mı var? 2017’de ana akım medyamıza bir bakarsınız, bu özgürlüğün kapsamının ne kadar geniş olduğunu hayranlıkla fark edebilirsiniz. Öyleyse, yılın sözcüklerinden birisi bence özgürlük. Bir kısım medyanın kendi gerçeğini belirleme özgürlüğünü hemen “yalan haber” filan diye yaftalamayın lütfen. Yalan diye bir şey yok, kendi gerçeğini belirleme “özgürlüğü” var. Tutuklu gazeteciler de olsa olsa gerçeği “hakikat”le filan sınırlamaya çalışmışlardır yani. Oysa “gerçek” kelimesi medyamızdaki gibi esnek olmalı biraz değil mi?

Sözde
Medya için bu yılın bir başka kelimesi “Sözde” kelimesiydi bence. Bu kelimeyi TRT’ye borçluyuz. CHP Genel Başkanı Kılıçdaroğlu’nun Ankara’dan İstanbul’a doğru başlattığı yürüyüşü “Sözde Adalet Yürüyüşü” diye tanımlayarak yılın kelimesi için şahane bir aday sundu. Kamusal yayıncılığı, tarafsızlığı filan tek kelimeyle tanımlayacak olsak “sözde”den güzelini bulamazdık. Siz de cümle içinde kullanabilirsiniz. Ben bugün “Sözde Ana Haber Bülteni” izledim gibi mesela. Sözde bir gazete okudum, sözde bir tartışma programı izledim şeklinde örnekler çoğaltılabilir.

Algı
Algı kelimesi, algı kelimesi olalı bu yılki kadar eziyet görmedi. Algı tek başına gayet huzurlu bir kelimeyken yanına sık sık “operasyonu” kelimesi eklendi, huzuru kaçtı. Aleyhte her haber için şahane bir bahane oldu. İktidar medyası çokça yaptı ama maalesef kimi muhalif odaklar da başvurdu. Gizlenen, unutturulan hakikat yeterince sertken, muhalefetin neden başvurduğu çok anlaşılamadı.

Subliminal
Evet, “subliminal mesaj” bilimsel bir gerçeklik olarak var ama Türkiye medyasında 2017’de çoğu kez “paranoya” kelimesiyle karıştırıldı. Kendi paranoyalarına “subliminal mesaj” diyenler yüzünden gazeteciler işlerinden edildi, manşetler yerden yere vuruldu. Belki de bahaneydi ama subliminal kelimesine de paranoya kelimesine de ayrı ayrı sorsanız bu karışıklıktan rahatsızdır yani.

Tasfiye
“Günün birinde herkes 15 dakikalığına tasfiye olacak” dercesine bu yıl da medyada “tasfiye” sözcüğü ön plandaydı. “İslamcılar medyadan tasfiye mi ediliyor?” şeklinde başlayan tartışma “yandaş” bilinen kimi gazetecilerin sigarayı bırakır gibi gazeteciliği bırakması, kimilerinin de başka mevzilere itilmesiyle son buldu. Geçmişte “tasfiye listeleri” yapanların şimdiki halini de göz önünde bulundurunca medyada hiç modası geçmeyen bir kelime olarak “tasfiye” 2017’nin de gözdesiydi.
Umarım daha güzel, daha gerçek kelimeler seçeceğimiz bir yıl olur 2018.