Meksika halkını soyanlar yargılanıyor

Kurt Hackbarth

Meksika’da başkanlık koltuğundan Aralık 2018’de inen Enrique Pena Nieto, o günden beri gününü gün ediyordu. Pembe dizi yıldızı eşi Angelica Rivera’dan boşandıktan sonra yeni kız arkadaşıyla dünyayı gezmeye koyuldu. İspanya ve Belçika’da görüldü. New York’taki bir Çin lokantasında, tanınmamak için kılık değiştirdiğinin anlaşıldığı hadise ise düpedüz komikti.

Geride bıraktığı perişan ülkede ise kendi, başında olduğu hükümet ve partisi için çember daralıyor. Geçtiğimiz haftalarda yaşanan birkaç gelişme dikkatleri tekrar Kurumsal Devrimci Parti’ye (PRI) çevirdi.

Devletin petrol şirketi Pemex’in o dönem yöneticiliğini yapan Emilio Lozoya, yargılanmak üzere İspanya’dan Meksika’ya iade edildi. Rüşvet ve sahtecilikle suçlanıyor. İkincisi, eski Şivava Valisi Cesar Duarte Florida’da tutuklandı ve her an iade edilebilir. Devlet kaynaklarını seçim kampanyası için kullanmakla suçlanıyor. Üçüncüsü, Ayotzinapa’da ortadan kaybolan kırk üç öğrenci ile ilgili yeni bilgiler ortaya çıktı ve o dönem Nieto yönetiminin açıkladığı bilgilerin çelişkili olduğu anlaşıldı. Olayları tek tek ele alalım.

EMILIO LOZOYA: PARTİNİN SONU

Emilio Lozoya beş ay önce İspanya’da tutuklandı ve 17 Temmuz günü Meksika’ya getirildi. Pemex’in eski müdürü, bir zamanların parlak çocuğu, özel jetlere alışkın, Davos müdavimi Lozoya’nın ülkeye böyle getirilmesi büyük bir andı. Popülerliğini 2013 yılından itibaren enerji sektörünü özelleştiren sözde ‘enerji reformuna’ borçluydu.

2012 yılında, Pena Nieto seçimleri ‘kazandı’. Özel bağışlar sayesinde 4 milyar pesoluk (yaklaşık 300 milyon dolar) bir kampanya yürütmüştü. Bu miktar, yasal sınırın tam 13 katına denk düşüyordu. İnsanlara para kartları dağıtarak oy satın almışlardı. Lozoya da kampanyanın ‘dış ilişkiler danışmanı’ olarak önemli bir rol üstlenmişti. Brezilyalı Odebrecht holdinginden 4 milyon dolar bağış koparmış, karşılığında onlara Pemex ihaleleri vaat etmişti.

Yolsuzluk çok daha derine gidiyordu. Çok farklı şirketlerden, çok farklı ödemeler alınmıştı. Kurulan düzen o kadar karmaşıktı ki, açıklamak için koskoca bir organizasyon şeması çizilmesi gerekiyor. Lozoya başından beri ‘tek başına hareket etmediğini’ söylüyor ve bize de Meksika yargı sisteminin kanıtları takip edecek basirete sahip olduğunu ve Nieto’ya işaret eden tüm kanıtların takip edileceğini ümit etmek kalıyor.

Lozoya, Meksika’ya iade edilmeyi ‘işbirlikçi tanık’ statüsüyle yargılanma koşuluyla kabul etti. Üstelik, yolsuzluklar özel şirketlerden alınan ödemelerle de bitmiyor. Lozoya, enerji reformu tasarısını meclisten geçirmek için, yasa yapıcılar yaklaşık 4 milyon dolar rüşvet dağıttığını itiraf etti bile. ‘Özel teşvikler’ ve farklı mekanizmalar vasıtasıyla dağıtılan toplam rüşvet, 24 milyon doları aşıyor.

Pena yıllarının rüşvet ağını haberleştirmek güç, çünkü her şey fazlasıyla inanılmaz ve abartılı duyuluyor. Bunun sebeplerinden biri dönemin medyasının olan biteni görmezden gelmesi. (Önceleri ‘Meksika’nın sesi’ olduğu öne sürülen adamın medyayla arası ancak Ayotzinapa trajedisinden sonra bozuldu).

Bu bağlamda, 2010 başında ‘Yeni PRI’ siyasetçilerine sonralarda ne olduğuna bakmakta fayda var. Partinin ilk günü çekilen fotoğrafta yer alan 19 validen birçoğu halihazırda organize suç örgütleriyle işbirliği yapmaktan hüküm giydi. Bir zamanların ‘yeni yüzleri’ şimdilerde küçük bir firari ordusu gibi. Quintana Roo eski valisi Roberto Borge, Paris’ten Panama’ya uçmaya çalışırken yakalandı. Paris’teki Trump Tower’da saklandığı anlaşıldı.

Veracruz eski valisi Javier Duarte Guatemala’da yakalandı ve kara para aklamaktan dokuz yıl hapse mahkûm edildi. Görev süresince bol miktarda mülk toplamış, sanat koleksiyoncusu olmuştu. Ailesi ise halen Londra’da lüks içinde yaşıyor.

Şivava eski valisi Duarte de firar etti. ABD’ye yerleşti ve Florida, Texas ve New Mexico eyaletlerinde elliden fazla mülk satın aldı. Kendisi yaklaşık 18,5 milyon dolarlık kamu kaynağını, PRI’ın seçim kampanyası için kullanmakla suçlanıyor.

Eski başkan Nieto, Duarte soruşturmasını engellemek için elinden geleni ardına koymadı. Görevinin son yılında bazı kurumların federal finansmanını kesmekle tehdit bile etti. Lozoya ve Duarte soruşturmaları, bir elmanın iki yarısı gibi.

AYOTZINAPA: GERÇEKLER AÇIĞA ÇIKTI

2014 yılında kaçırılan ve ortadan kaybolan 43 öğrenci ile ilgili soruşturmayı yürüten başsavcının bürosu, soruşturmaya destek veren Innsbruck Üniversitesi’nin, bulunan cesetlerden birini teşhis etmeyi başardığını 7 Temmuz günü duyurdu. Kalıntıların bulunduğu yer, Pena Nieto hükümetinin olayın nerede yaşandığına dair iddialarıyla çelişiyor.

Ayotzinapa’da yaşananlar Pena Nieto hükümeti için sonun başlangıcıydı. Hükümet orada tam olarak ne yaşandığına dair bilgileri, kendi çıkarlarına hizmet edecek haliyle aktarıyordu. Bu versiyona göre, öğrencileri tutuklayan ve sonrasında organize suç örgütü Guerreros Unidos’a teslim eden kişiler, yerel polise mensuptu. Fakat öğrencilerin aileleri bu hikâyeye başından beri karşı çıktı. Bağımsız soruşturma yürüten uluslararası soruşturma komisyonu da hükümeti rahatsız etmeye başlayınca ülkeden apar topar kovuldu.

O zamandan bu yana yeni kanıtlar açığa çıktı. Pena yönetiminin söylediğinin aksine, öğrencilerin tutuklanmasında ordunun da parmağı vardı. Hatta olaylara karışan 27’nci ve. 41’nci tabur askerlerinin bazıları doğrudan Guerreros Unidos’tan maaş alıyor, karşılığında uyuşturucu, silah ve para sevkıyatına göz yumuyorlardı.

Ordunun olaya karışmasının sebebinin, öğrencilerin içinde 2 milyon dolar değerinde eroin taşıyan (tabii bunu bilmiyorlardı) iki otobüsü kullanmaları olduğu düşünülüyor. Suçlamalar mevcut başkan Andres Manuel Lopez Obrador’u (AMLO) da zor duruma sokuyor çünkü AMLO iktidarının en başından beri büyük projeler için orduya bel bağlıyor.

Ülkenin siyasi tarihi boyunca yalnızca ‘suç ortağı’ konumundaki devlet başkanlarına hesap veren ordu, anlaşılması güç bir kurum. Kendi bağımsız yargı sistemi var ve mevcut savunma bakanı tüm hayatını ‘botları sahada’ geçirmiş biri. AMLO orduyu kendi içinde kapsamlı bir soruşturma yürütmeye zorlayabilecek mi, göreceğiz. Bu, AMLO için büyük bir test olacak.

Fakat şu an belanın en büyüğü Enrique Pena Nieto’nun başında. 20 Temmuz günü 54’üncü doğum gününü kutladı. Önceki yılların şenlikleri aksine, bu sene doğum gününü tecritte geçirdi. Umarım iyi vakit geçirmiştir derken, gerçekten kinaye yapmıyorum. Gelecek seneler onun için çok daha güç geçecek.

Çeviren: Fatih Kıyman

Kaynak: Jacobin