Metal fabrikaları virüsten kırılıyor

Metal sektöründe salgın ciddi boyutlara ulaştı. DİSK’e bağlı Birleşik Metal-İş Sendikası, örgütlü olduğu her dört işyerinden üçünde aktif vaka olduğunu açıkladı.

Bazı işyerlerinde Covid-19 tanısı konmuş işçi oranı yüzde 30’a ulaşmış durumda. İmalat sanayisinde ise aktif vaka sayısı en az 112 bin.

VAKA SAYISI 1,5 AYDA 9 KAT ARTTI

Birleşik Metal-İş, metal fabrikalarında salgının gidişatına ilişkin rapor hazırladı. İstanbul Tabip Odası’nda düzenlenen basın toplantısında açıklanan rapor, durumun vahametini gözler önüne serdi. Buna göre, sendikanın örgütlü olduğu fabrikalarda vaka sayısı ekim ayı başından beri giderek artıyor. 28 Eylül-4 Ekim haftasında 88 olan vaka sayısı, 9-16 Kasım haftasında 9’a katlanarak 771’e ulaşmış durumda.

Rapora göre bu artış, büyük oranda üye yoğunluğunun olduğu Gebze ve İstanbul Anadolu yakasındaki işyerlerindeki artıştan kaynaklanıyor. Bu dönemde aktif vaka sayısı söz konusu bölgelerde 39’dan 347’ye fırladı. Bazı işyerlerinde Covid-19 tanısı konmuş işçilerin oranı yüzde 30’a ulaştı. Sendikanın örgütlü olduğu işyerlerinin dörtte üçünde en az 1 tanılı aktif vaka bulunuyor.

Raporda, fabrikalardaki mevcut durumun, normalleşmenin başladığı haziran ayı öncesinden kötü olduğuna dikkat çekiliyor. Birleşik Metal-İş’in örgütlü olduğu işyerlerinde salgın başladığından beri 2 bin 194 işçi virüse yakalandı. Oysa salgının başladığı mart ayından mayıs ayına kadar Covid-19 tanısı alan işçilerin sayısı 156’ydı. Bu da salgının hızla yayıldığını ortaya koyuyor. Bazı işyerlerinde hastalığa ikinci kez yakalanan işçiler de var, bu işçilerin sayısı bilinmiyor. 9-16 Kasım haftasında karantina altındaki işçi sayısı ise binin üzerinde.

1 KADIN İŞÇİ YAŞAMINI YİTİRDİ

Sendikanın örgütlü olduğu işyerlerinde virüse yakalanan kadın işçilerin sayısı da hızla artıyor. 30 Ağustos’a kadar kadınlarda görülen vaka sayısı sadece 9’ken, bu tarihten itibaren bu sayı yaklaşık 9 kat artarak 92’ye yükseldi. Öte yandan Gebze’de Birleşik Metal-İş’in yeni örgütlendiği Chen Güneş Fabrikası’nda çalışan Hatice Dursun, 16 Kasım’da Covid-19 nedeniyle yaşamını yitirdi. Raporda “Örgütlü bir işyerimizde tüm çabamıza rağmen ortaya çıkan bu tablo, diğer alanlardaki tablonun vahameti konusunda bir ipucu vermektedir” ifadeleri kullanılıyor.

İMALATTA VAKA SAYISI EN AZ 112 BİN

Rapora göre aktif vaka oranı, sendikanın örgütlü olduğu işyerlerinde çalışan işçiler arasında yüzde 2,6. İmalat sanayisinde çalışan işçilerin toplam sayısı ise TÜİK’in Ağustos 2020 dönemi verilerine göre 4 milyon 374 bin. Raporda araştırmanın yapıldığı işyerlerinin, tedbirlerin görece daha etkin bir biçimde alındığı orta ve büyük ölçekli firmalar olduğuna dikkat çekiliyor. Dolayısıyla sendikasız, ölçeği daha küçük ve göreve daha güvencesiz sektörlerde bu oranın daha yüksek olduğu tahmin ediliyor. Bu varsayım altında Birleşik Metal-İş’in örgütlü olduğu işyerlerindeki oran (yüzde 2,6) tüm imalat sektörüne uygulandığında, sektörde aktif vaka sayısının en az 112 bin olduğu ortaya çıkıyor.
Bu veriler, Sağlık Bakanlığı’nın açıkladığı verilerin düşüklüğünü de gözler önüne seriyor. Kamuoyunun yoğun tepkisi ve ısrarına rağmen aktif vaka sayısını bir türlü açıklamayan Bakanlık, 19 Kasım’da aktif hasta sayısını 53 bin 654 olarak duyurmuştu. Rapora göre, sendikanın oranının nüfusu temsil ettiği varsayılırsa, Sağlık Bakanlığı’nın açıklamadığı aktif vaka sayısı 2 milyon 162 bini buluyor.

ACİLEN ÖNLEM ALINMALI

Birleşik Metal-İş’in raporunda, salgına karşı acilen alınması gereken önlemler de sıralandı. Bu önlemlerden bazıları şöyle:

► Meslek örgütlerinin ve bu alanda çalışan uzman diğer kurum ve kuruluşların önerilerini dikkate almalıdır.
► Tüm işçilere ücretsiz test yapılmalı ve bu testler belli periyotlarla tekrarlanmalıdır.
► İşçilerin çalışma süreleri ücret kaybı olmaksızın kısaltılmalı, dönüşümlü çalışmaya geçilmeli, üretim planları ve iş organizasyonları buna göre yapılmalı, fazla mesailer kaldırılmalıdır.
► Salgının tespitine yönelik doktor muayenesi, test sonuçlarının ortaya çıkması ve karantina dönemlerinde geçen sürelerde işçilerin ücretinden kesinti yapılmamalıdır.
► Kronik hastalara, engelli işçilere, gebe ve emziren kadın işçilere salgın riski ortadan kalkıncaya kadar ücretli izin verilmelidir.
► Ücretsiz izin uygulaması derhal kaldırılmalı, gerçek anlamda işten çıkış yasağı uygulanmalıdır.
► Üretim alanları fiziksel mesafeye göre düzenlenmeli, işçilerin toplu taşıma yerine servislerle işyerlerine ulaşmaları ve evlerine dönmeleri sağlanmalı, servislerde taşınacak işçilerin sayısı yarı yarıya azaltılmalıdır.
► Yemekhanelerde ve sosyal alanlarda gerekli önlemler alınmalıdır.
► Olası bir sokağa çıkma yasağının ilanında zorunlu ve hayati ihtiyaçların karşılandığı hizmetlerin dışında çalışma hayatı istisnasız durdurulmalıdır.
► Evde bakıma muhtaç çocuğu olduğu için izin kullanmak isteyen ya da Covid-19 hasta bakımını üstlenen kadın ya da erkek işçilerin ücretlerinde bir kesinti yapılmamalıdır.
► Covid-19 sağlık emekçileri için meslek hastalığı, diğer işkollarında çalışan işçiler için ise iş kazası olarak tanınmalıdır.