Milletvekili dokunulmazlığı nedir? Milletvekili dokunulmazlığı nasıl kaldırılır? Milletvekili dokunulmazlığı neden eleştiriliyor?

Milletvekili dokunulmazlığı Türkiye'de amacı dışında suiistimal edildiği gerekçesiyle sıklıkla eleştiriliyor. Buna karşın, milletvekili dokunulmazlığı kararının kaldırılması işleminde de çifte standart uygulandığı eleştirileri yapılıyor. Peki milletvekili dokunulmazlığı nedir? Milletvekili dokunulmazlığı neyi amaçlar? Milletvekili dokunulmazlığı hangi hallerde kaldırılır? Milletvekili dokunulmazlığının kaldırılması için Meclis'te kaç oy gerekir? Milletvekili dokunulmazlığı ile ilgili tüm detaylara bakalım:

MİLLETVEKİLİ DOKUNULMAZLIĞININ AMACI NEDİR?

Milletvekili dokunulmazlığı, demokratik ülkelerde yasama üyelerinin bağımsız bir şekilde görevlerini yapabilmelerini sağlamak için geliştirilmiş bir hukuki düzenlemedir. Türkiye’de de milletvekili dokunulmazlığı, Anayasa ve Meclis İç Tüzüğü çerçevesinde düzenlenmiştir. Bu yazıda, milletvekili dokunulmazlığıyla ilgili merak edilen tüm soruları kapsamlı bir şekilde ele alacağız.

MİLLETVEKİLİ DOKUNULMAZLIĞI NEDİR?

Milletvekili dokunulmazlığı, bir milletvekilinin yasama dönemi boyunca cezai ve hukuki soruşturmalardan muaf tutulmasını sağlayan bir mekanizmadır. Bu koruma, milletvekillerinin görevlerini bağımsız bir şekilde yürütebilmeleri, baskı ve tehditlerden uzak kalmaları için sağlanır.

Milletvekili dokunulmazlığı, iki ana başlık altında incelenir:

Yasama Dokunulmazlığı: Milletvekillerinin, Meclis çalışmaları süresince suç isnatlarından dolayı yargılanmalarının engellenmesi anlamına gelir. Bu, vekillerin görevlerini yaparken özgür bir şekilde hareket etmelerini sağlar.

Mutlak Dokunulmazlık: Milletvekillerinin, görev süreleri boyunca söyledikleri ve yazdıkları hiçbir sözden dolayı yargılanmamalarını kapsar. Özellikle meclis kürsüsünde yapılan konuşmalar ve oy kullanımları bu bağlamda koruma altına alınır.

MİLLETVEKİLİ DOKUNULMAZLIĞI NEDEN SAVUNULUYOR?

Milletvekili dokunulmazlığının temel amacı, vekillerin yasama süreçlerinde bağımsız ve özgürce görev yapabilmelerini sağlamaktır. Eğer milletvekilleri görevlerini yürütürken sürekli olarak soruşturmalarla karşı karşıya kalsalar, bu durum yasama faaliyetlerini aksatabilir ve siyasi baskıların doğmasına neden olabilir. Bu sebeple, dokunulmazlık, demokratik süreçlerin sağlıklı bir şekilde işlemesi için önemli bir güvencedir.

MİLLETVEKİLİ DOKUNULMAZLIĞI HANGİ DURUMLARDA KALKAR?

Milletvekili dokunulmazlığı, milletvekilinin işlediği bir suç dolayısıyla soruşturma veya yargılama yapılmasını engeller. Ancak bazı durumlarda, dokunulmazlık kaldırılabilir. Milletvekili dokunulmazlığının kaldırılması, Meclis Genel Kurulu’nun onayıyla mümkündür. Dokunulmazlık kaldırılması süreci şu şekilde işler:

Savcılık Talebi: Bir milletvekilinin işlediği iddia edilen bir suçla ilgili savcılık, soruşturma açabilmek için milletvekilinin dokunulmazlığının kaldırılmasını talep eder.

Meclis Süreci: Bu talep, TBMM Başkanlığı’na iletilir ve ardından ilgili komisyon tarafından değerlendirilir. Komisyonun raporu doğrultusunda, dokunulmazlık Genel Kurul’da oylanır. Dokunulmazlığın kaldırılması için basit çoğunluk yeterlidir.

MİLLETVEKİLİ DOKUNULMAZLIĞI KALDIRILDIĞINDA NE OLUR?

Eğer bir milletvekilinin dokunulmazlığı kaldırılırsa, milletvekili hakkında hukuki süreç başlar ve ilgili suç kapsamında yargılama yapılabilir.

Ancak milletvekilinin görevi sona ermez; vekil, dokunulmazlığı kaldırılmasına rağmen görevini sürdürebilir.

HANGİ SUÇLAR MİLLETVEKİLİ DOKUNULMAZLIĞI KAPSAMINA GİRMEZ?

Türkiye’de milletvekili dokunulmazlığı, belirli suçlar için geçerli değildir. Bu suçlar dokunulmazlık kapsamı dışına çıkarılabilir ve milletvekili hakkında yargılama yapılabilir. Bu suçlar arasında özellikle:

Ağır Ceza Suçları: Örneğin, terör suçları, anayasal düzene karşı işlenen suçlar gibi ağır ceza gerektiren fiiller dokunulmazlık kapsamı dışındadır.

Suçüstü Halleri: Bir milletvekili suçüstü yakalandığında, dokunulmazlık kuralı geçerli olmaz ve milletvekili derhal yargı önüne çıkarılabilir.

MİLLETVEKİLLİ DOKUNULMAZLIĞI NEDEN ELEŞTİRİLİYOR?

Milletvekili dokunulmazlığı, bazı kesimler tarafından eleştirilmektedir. Bu eleştiriler, dokunulmazlığın zaman zaman kötüye kullanıldığı ve milletvekillerinin bu koruma zırhını suç işlemek için bir avantaj olarak gördüğü yönündedir. Ayrıca, dokunulmazlıkların kaldırılması süreci, siyasi kararlarla etkilenebileceği için adaletin tarafsızlığı konusunda tartışmalar yaratabilir.

MİLLETVEKİLİ DOKUNULMAZLIĞI NE ZAMAN SONA ERER?

Milletvekili dokunulmazlığı, milletvekilinin görev süresi sona erdiğinde otomatik olarak ortadan kalkar. Bu durumda, vekilin görev süresi boyunca işlediği suçlarla ilgili yargı süreci başlatılabilir. Ayrıca, milletvekili istifa ederse veya milletvekilliği düşerse, dokunulmazlığı da sona erer.