Mizah yok edilemez

Işıl ÇALIŞKAN

Gündemin can alıcı konularını çizgilerde yaşatan mizah dergileri, okurlara bir bir veda ediyor. Penguen’den sonra haftalık mizah ve karikatür dergisi Uykusuz da dün son sayısı ile okurların karşısına çıktı. 15 yıldır yayın hayatına devam eden derginin vedası mizahseverler tarafından üzüntüyle karşılandı. Gerekçe olarak ise artan maliyetler gösterildi.

Ülkenin önde gelen karikatüristleri ile Uykusuz’un vedasını ve karikatüristlerin günümüzde geldiği noktayı konuştuk.

ESAS DERT EKONOMİK

Yayın hayatını sürdüren çocuk mizah dergisi Süper Penguen’in kurucusu Erdil Yaşaroğlu, Uykusuz’un kapanmasından duyduğu hüznü, “Haberi ben de Twitter’dan okudum. Penguen’in kapandığı hislerime döndüm. Çünkü çizerden çok okuyucuyum ben. Yaklaşık 30 küsur senedir çiziyorum ama 40 küsur senedir de okuyorum. O yüzden üzüldüm tabii bir okuyucu olarak” sözleriyle ifade etti. Yaşaroğlu, derginin kapanmasındaki en büyük etkenin ekonomik nedenler olduğuna vurgu yaptı. “İktidarın çizerler üzerinde yarattığı baskıyı” sorduğumuzda Yaşaroğlu, “Zaten bir şeyi rahatlıkla çizebildiğimiz bir ortam yok ama mizahçı zekâsıyla o baskılardan kurtulabiliyorduk. Burada esas dert ekonomik zorluklar” yanıtını verdi. Telif sorunlarından yakınan Yaşaroğlu, “Dijitalleşmeye geçişte zorlanıyoruz. Dijital dünyadan bir gelir modeli olmadığı için de hayatını idame ettiremiyorsun” siteminde bulundu. Şu anda halihazırda devam eden dergisinin akıbetini sorduğumuzda ise Yaşaroğlu, şu değerlendirmeyi yaptı:

“Süper Penguen’i çıkarmakta çok zorlanıyoruz. Uzun süredir ayakta tutmaya çalışıyoruz. Kâğıt fabrikamız yok. Kâğıdı yurtdışından alıyoruz, avro ile. Matbaa desen öyle. Dağıtım deseniz bambaşka bir dünya. Bunların hepsi bir araya geldiği zaman dergi çıkarmak delilik haline geliyor şu dönemde. Elimizden geldiğince devam ettirmeye çalışıyoruz.”

Erdil Yaşaroğlu, Süper Penguen dergisi kurucusu

MİZAH, POLİTİK OLMALI

Bir dönem Uykusuz’da çizen karikatürist Yılmaz Aslantürk ise “Otosansür çok etkili. Uykusuz ve Penguen dergileri en büyük tirajlarını Gezi Direnişi’nde yaptı. Apolitik mizah da olmalı tamam ama burası Türkiye. Bizim şartlarımız hiç düzelmiyor. Birileri sürekli hayatımızı kötüleştirmek için çomak sokmaya çalışıyor. Bunlara ses çıkarılmalı” diye konuştu. Günümüzde mizahın politik olması gerektiğini ifade eden Aslantürk, “Espri dediğimiz şey zekâ. Kendi meslektaşlarımı yerden yere vurmak gibi oluyor ama öyle bunu da bir şekilde kıvırabiirsin” dedi ve ekledi: “Bu iktidar eninde sonunda gidecek. Şu an pusmuş olanlar sonra sahneye çıkacaklar.”

Uykusuz’un kapanmasına ilişkin, “Üzüldüm tabii ki ama kızgınlık daha baskın geliyor” diyen Aslantürk, düşüncelerini şöyle aktardı: “Çoğunlukla dijitalleşmeye bağlıyorlar. Ama asıl etken içerik. İşlerin internette yayımlanması ve başkalarının para kazandığı doğru ama yasal olarak onları susturmak mümkün. İyi bir şey varsa insanlara hitap ediyorsa alınıyor.”

İktidarın bir baskısının da ekonomik nedenlerden kaynaklı maliyet artışları olduğunu ifade eden Aslantürk, “Dışa bağımlı olduğu için zor bir şey. Mizah dergisi okuru o kadar sadık ki, bunu yüklenir, ‘Beraber karşılarız’ der” sözlerini kaydetti.

Yılmaz Aslantürk, Karikatürist

BİR DÖNEM DEĞİŞİYOR

Leman dergisi çizeri Zehra Ömeroğlu da düşüncelerini şöyle aktardı: “Çok üzücü. Bu bir dönemin değiştiği anlamına geliyor aslında. Ben zannediyorum ki kültüre ve sanata daha çok destek olan bir iktidar olsaydı, insanların yaklaşımı da değişecekti. Bu bir etken. Artık teknoloji de değişti. Bizim maruz bırakıldığımız bir politik iklim de var içinde. Ama tabii ki temeli çizerlerin bunu devam ettirmekte motive edici bir sebep görememeleri.”

Ülkede karikatür kültürünün hatalı bir bakış açısına sahip olduğunu belirten Ömeroğlu, “Penguen, Uykusuz kapandı, Leman kaldı. Kaldı da diyemiyorum o da ite kaka gidiyor, bir yerde pes edecektir. İnsanların da iktidarın kaynakları biraz daha kültür sanata akıtan bir yaklaşımı olsaydı buralara gelmezdik. Bunun devamının gelmesi için ne yapmamız gerekir diye kimsenin düşündüğünü zannetmiyorum. Halka mal olmuş, okuyup geçilmesi gereken şeyler gibi görülüyor. Kültür sanat o kadar yok sayıldı ki biz de bunun kurbanı olduk. Kâğıt fiyatları zaten altından kalkılabilir gibi değil” ifadelerini kullandı.

Zehra Ömeroğlu, Leman dergisi çizeri

***

‘BU KADAR DAYANABİLDİK’

Uykusuz dergisinden Yiğit Özgür, yaptığı açıklamada derginin artan maliyetler nedeniyle yayınına son vermek durumunda kaldıklarını söyledi. Özgür “Uykusuz dergisinin bir finansörü veya reklam gibi ek gelirleri yok. Okurlarının ilgisiyle ve dergi satışlarından elde edilen gelirle çıkan bir dergiydi. Yazar, çizer ve teknik ekipteki arkadaşların özverili çalışmaları sayesinde bu sayıya kadar dayanabildik ama buna rağmen maalesef devam edemiyoruz. Umarız bir başka şekilde okurlarımızla buluşuruz” dedi.