‘Mücbir sebep’ ayrımı

Ekonomik kriz giderek derinleşirken faturayı emekçilere kesen AKP iktidarının depremzedelere yaptığı yardımlar da eksiklikleriyle dikkat çekiyor.

Depremle yerle bir olan Adıyaman, Hatay, Maraş, Malatya ile Antep’in İslahiye ve Nurdağı ilçelerindeki mücbir sebep halinin geçen sene 30 Kasım’da son bulmasının ardından mayıs sonuna kadar bir kez daha uzatıldı. Ancak bu kez 2022 verileri dikkate alınarak cirosu o dönem 2,5 milyon TL'yi ve üstünü bulan esnaf bunun dışında bırakıldı. BirGün'e konuşan yurttaşlar bu şekilde mükelleflerin yüzde 80'inin dışarıda kaldığını aktardı.

DESTEK SAĞLANMADI

Hatay Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası üyesi İnal Öfkeli, sürecin belirsizliklerle dolu olduğuna dikkat çekti. Öfkeli, şu ifadeleri kullandı: “Tezat bir durum var. 31 Ocak’tan itibaren vergi ödemeleri başlayacak. Firmaların önünde ağır bir tablo olacak. Firmalarda 2022 yılının cirosu temel alındı ve cirosu 2 buçuk milyonu aşanlar mücbir sebepten çıktı. Haliyle mükelleflerin yüzde 80’i mücbir sebep kapsamı dışında kaldı. Burada mali müşavirlerin evinin, işyerinin yıkılması dikkate alınmadı. Hâlâ bir işyerine sahip olamamamız, evlerimizin olmaması, bizim çalışamadığımız görülmedi. Bizim işleri yetiştirmemiz mümkün değil. Aslında bizim talebimiz yasada da olan haklarımız. Bizim üzerimizden mücbir sebep oluşmasını istiyoruz. Uzatılmasının bir kârı olmadı.”

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na tepki gösteren Öfkeli, “Buradaki bir firmanın İstanbul’daki bir firmadan hiçbir farkı yok, vergisel olarak aynı yükü yükleniyor. Mükelleflerin yüzde 80’ini de kapsayacak mücbir sebep çıkmalıydı. Fakat komik bir ciroya bağlandı. Kimseyle görüşme yapılmadı. ‘Deprem bölgesinin yaralarını sarıyoruz’ diyen siyasilere inanmıyoruz” dedi.

Maraş’ta tüccarlık yapan bir depremzede yurttaş da iktidarın süreci yönetememesini eleştirdi. Yurttaş, “Mücbir sebep uygulaması ile ilgili haksızlığa son verilmeli. Mücbir sebebi Van Depremi'nde nasıl uzattılarsa daha büyük olan ve binlerin öldüğü Maraş depreminde de uzatmalılardı. Evimizi vermediler, işimizi kuramadık. Destek olmadılar. Biz bu borçların altından nasıl kalkacağız” diye sordu.

TALEPLER KARŞILANMADI

Depremzede esnaf, tüccar ve mali müşavirlerin talepleri şöyle:

• Ev ve işyerleri teslim edilene kadar süreç uzatılmalı ve hiçbir koşula bağlanmamalı.

• Destek sağlanmalı

• İşgücü desteklenmeli

• Personel sorunu giderilmeli

• Yapılması düşünülen yatırımlar için teşvik sağlanmalı

Hazine ve Maliye Bakanlığı; Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elazığ, Antep, Hatay, Maraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Urfa ile Sivas’ta yaşanan depremin ardından 31 Temmuz 2023 arasında mücbir sebep ilan etmişti. Daha sonra mücbir sebep hali Adıyaman, Hatay, Maraş ve Malatya ile Antep’in İslâhiye ve Nurdağı ilçeleri için önce 30 Kasım 2023’ten 30 Nisan 2024’e, daha sonra da 31 Ağustos 2024’e uzatılmıştı. Bir kez daha uzatılan durum, 30 Kasım’da bitmişti.

***

KEPENK KAPATIN BASKISI

Deprem bölgesindeki mücbir sebep haline yönelik soru işaretleri giderilmezken diğer yandan Hatay’ın Defne ilçesinde esnaftan ‘’yol geçecek’’ denilerek dükkânlarını boşaltmaları istendi. Defne’de oto tamirhane işi yapan Polat Özgün, kendine resmi bir açıklama yapılmadığını ve evrak iletilmediğini belirterek yaşananlara tepki gösterdi. Özgün "Borçla açtım, kendi arazim. Kamulaştırma var mı bilmiyorum. Nereye gideceğim" ifadelerini kullandı. Dükkânların boşaltılmak istendiği bölgede, aylar önce kamulaştırma kararı olmadan zeytinlikler kesilerek, TOKİ için yol yapıldı. Yurttaşlar ağustos ayında yol geçecek diye zeytinliklerin kesilmesine de tepki göstermişti. Zeytinliği yol için resmi karar olmadan kamulaştırılan Çiğdem Aslan, bölgede çadır kurarak, bir ayı aşkın süre eylem yapmıştı. Bu yeni yol, zeytinlik kesilen yolun devamı niteliğinde.

***

MÜCBİR SEBEP NEDİR?

Depremlerde yerle bir olan kentlerde, mücbir sebep hali ilan edildi. Depremzede mali müşavirlerin, sanayicilerin, esnafların ve tüccarların SGK ve vergi borçları ertelendi.