‘Müjde’ asgari ücreti bile yakalayamadı

Ekonomi Servisi

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), memur ve emeklilerin beklediği aralık ayı enflasyon oranını açıkladı. TÜİK’e göre tüketici fiyatları aralıkta yüzde 1,18 artarken yıllık enflasyon yüzde 64,27 oldu. Aralık ayı enflasyon beklentisi yüzde 2’nin üzerindeydi.

Açıkladığı her veri ile güvenilirliğini daha da yitiren TÜİK’in beklentinin çok altında kalan yüzde 1,18’lik aylık enflasyonu da tartışmalara neden oldu. Düşük gelen aylık enflasyon nedeniyle kasımda yüzde 84,39 olan yıllık enflasyon 20 puan geriledi. Aralık 2021’de tüketici fiyatlarındaki yüzde 13,58’lik anormal artışa karşın geçen ay gelen yüzde 1,18’lik artış enflasyonun matematik hesabıyla düşmesine neden oldu. Ekonomistler baz etkisinin önümüzdeki aylarda da sürmesini bekliyor. İktidar fiyatlarda düşüş yaşanmış gibi sunsa da fiyatlar değil fiyatların artış hızı baz etkisi nedeniyle yavaşladı. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati de enflasyondaki bu düşüşün baz etkisinden değil de Yeni Ekonomi Modeli sayesinde olduğunu savunarak “2022 yılını OVP hedefimizin altında bir noktada kapatıyoruz” dedi.

Açıklanan enflasyon bu haliyle bile 2022 enflasyonu 2001’den bu yana en yüksek enflasyon oldu. Bir önceki yılın aynı ayına göre en az artış gösteren ana grup ise yüzde 25.87 ile giyim ve ayakkabı oldu. Buna karşılık, bir önceki yılın aynı ayına göre artışın en yüksek olduğu ana grup ise yüzde 79.83 ile konut oldu.

EMEKLİNİN GIDA ENFLASYONU FARKLI

TÜİK tarafından yayımlanan resmi enflasyon oranları farklı gelir gruplarını yansıtmıyor. Resmi enflasyon oranları düşük gelirlilerin, emekçilerin günlük yaşamda karşılaştığı ve hissettiği oranlar değil. DİSK-AR, emeklilerin, dar gelirlilerin, düşük gelirlilerin hissettiği enflasyonu yeniden hesapladı. Hesaplamaya göre gıda enflasyonu ortalama yüzde 77,9 olarak gerçekleşirken emeklilerde gıda enflasyonu yüzde 99,2 oldu.

***

Hayri KOZANOĞLU: Meşru bir enflasyon istatistiği kalmadı

TÜİK’in açıkladığı yüzde 1,18 aralık ayı tüketici enflasyonunun hiçbir inandırıcılığı yok. AA’nın anketi yüzde 2,6, Bloomberg’in ise yüzde 2,8’lik tahmin içeriyordu. Kamuoyu bu oranlara değmeyen absürt bir veriyle karşılaştı.

Yüzde 3 aylık enflasyonlarla baz etkisi sonucu 2021 Aralık ve 2022 Ocak enflasyonlarının aradan çıkmasıyla enflasyon yüzde 55’e inecekti. Şimdi bu veri hükümet yetkililerinin zaten inandırıcı olmayan açıklamalarını iyice geçersiz kılacak. Asgari ücretin yüzde 55 civarı artırılması, ulaştırmadaki fiyat artışları, alkollü içecek ve sigaraya otomatik yüzde 22,3 zam vb. nedeniyle 2023 Ocak enflasyonunun zaten yüzde 5’ten düşük gelmesi olanaksız. Bence böyle mantıksız bir oran açıklayarak TUİK hem yıllık enflasyonun baz etkisiyle düşük çıkmasının propaganda etkisini sıfırladı. Hem de kamu çalışanlarına ve emeklilere yönelik ücret artışının dayanacağı 6 aylık enflasyonu iyice anlamsız hale getirdi. Yüzde 1,18 oranının teknik ve ekonomik bir geçerliliği olmadığı gibi politik anlamda da geri tepeceğini düşünüyorum. Ortada meşru bir enflasyon istatistiği olmayınca aşırı yüksek enflasyon tahminleri havada uçuşacak. Bu da keyfi zamların önünü açacak. Aksine enflasyon iyice çığırından çıkacak.

***

Aziz ÇELİK: Görünürde iyileştirme

Yılın son ayında ve haziran ayında, zamların yapılacağı dönemlerde bu tip düşük enflasyonlar zaman zaman oluyor. Bu sefer de düşük çıkması, memur maaşını, emekli maaşını etkileyeceği için beklentinin, olabileceğinin oldukça aşağısında çıktı. Bu ocak ayında yapılacak bütün maaş zamlarını aşağı çekti. O açıdan da yönlendirilmiş, düşük çıkması istenmiş gibi. En azından 6 aylık enflasyonun 17,5/18 çıkması bekleniyordu.

Memur ve emekli maaşlarında asgari ücret artışının çok altında bir artış olacak. Bu da tabii memur maaşlarının asgari ücrete daha fazla yakınlaşmasına, emekli aylıklarının da asgari ücretin çok altına inmesine yol açacak. Asgari memur maaşı ve asgari emekli maaşının asgari ücret kadar artırılması gerekirdi. İki tane örtülü faktör var. Birincisi, ek gösterge nedeniyle bir artış olacak, bu memur sınıflarına göre değişiyor. İkincisi de, aralık ayındaki net ücret vergi nedeniyle çok düştüğü için ocak ayında net ücretler vergi indirimi nedeniyle biraz artmış olacak. Ona da güveniyorlar. Asgari ücret yükselecek, asgari ücrete vergi muafiyeti de uygulanacak. Dolayısıyla net ücret biraz artmış olacak. Görünürde bir iyileştirme olacak bu. Muhtemelen bir de ona güveniyorlar. Asgari ücret artışıyla brüt 10 bin lira civarındaki gelir vergiden muaf olacak, onun üstünde de ilk dilim uygulanacak. Bu da net geliri biraz artıracak.

***

İÇKİYE ÖTV ZAMMI GELECEK

Türkiye İstatistik Kurumu’nun(TÜİK) Aralık ayı Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (YİÜFE) verilerini açıklamasıyla birlikte, alkol ve tütün ürünleri üzerinden alınan maktu ve asgari maktu ÖTV tutarlarındaki otomatik artış oranları da belli oldu. Geçen yılın ikinci yarısında Yİ-ÜFE yüzde 22,29 oranında artış gösterdi. Bununla birlikte alkol ve tütün ürünleri üzerinden alınan maktu ve asgari maktu ÖTV tutarları da bu oranda artırılacak.

***

MEMUR VE EMEKLİ MAAŞI ZAMMI HAYAL KIRIKLIĞI YARATTI

Enflasyon verileri ile birlikte memur maaşlarına ve emekli aylıklarına yapılacak enflasyon farkı belli oldu. Temmuz – Aralık dönemini kapsayan 6 aylık enflasyon yüzde 15,4 olarak gerçekleşti. Buna göre, SSK ve Bağ-Kur emekli aylıklarına ocak ayında yüzde 15,4 oranında enflasyon farkı verilecek.

Memur maaşlarına temmuz ayında yüzde 41,69 oranında zam yapıldı. Bunun 7 puanı toplu sözleşme zammından oluşuyor. Toplu sözleşme zammının üzerine gerçekleşen temmuz – aralık dönemindeki enflasyon farkına bu yılın ilk yarısındaki yüzde 8’lik toplu sözleşme zammı eklenecek. Böylece memur maaşlarına yüzde 16,5 oranında zam yapılacak. Emekli memur aylıkları da memur maaşlarına paralel olarak yüzde 16,5 oranında artacak.

Ankara’da “Sözleşmeliye Kadro Şöleni” programına katılan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, memur ve emekliye refah payı ile yüzde 25 zam yapılacağını açıkladı.

Böylece emekli ve memurlara yapılan zam asgari ücrete yapılan yüzde 54’lük zammın gerisinde kaldı. Yüzde 25’lik zamla dahi ortalama emekli aylıkları asgari ücreti yakalayamadı.

Birleşik Emekliler Sendikası üyesi emekliler, Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) emekli aylıklarının artışında esas alınacak enflasyon verilerine, çektikleri bir video ile tepki gösterdi. Emekliler, "TÜİK'in sahte verilerine göre değil, gerçek çarşı-pazar enflasyonuna göre artış istiyoruz. En düşük emekli aylığı 11 bin 500 lira olmalı” dedi.

EK GÖSTERGE GELİYOR

Ayrıca 3600 ek gösterge düzenlemesi de 15 Ocak’tan geçerli olmak üzere yürürlüğe girecek. Ek gösterge uygulamasından dolayı, ek göstergesi 600 puan artanların emekli aylığına 230 TL ilave artış yapılacak.

Ek göstergesi 3000'den 3600'e çıkan ve 25 hizmet yılı bulunanların emekli aylıklarında bin 641 TL, 30 yıllık hizmeti bulunanların aylıklarında ise bin 750 TL ilave artış olacak.

NEBATİ’NİN GAFI

Katıldığı bir TV programında emekli ve memur zamlarını değerlendiren Hazine Bakanı Nurettin Nebati, memur maaşlarına ilişkin açıklamalarda bulundu. Nebati zamla birlikte en düşük memur maaşının 7 bin 597 liraya yükseldiğini söyledi. Bakan Nebati’nin gafına göre devlet, personeline 8 bin 500 lira olan asgari ücretin 903 lira altında maaş veriyor.