Mujica’nın kazanımları neoliberal saldırı altında

Öykü Sevim

Güney Amerika ülkelerinden Uruguay’da eski gerilla lideri sosyalist devlet başkanı Jose Mujica ve sol iktidarın 15 yıllık kazanımları sağcı lider Luis Lacalle Pou'nun neoliberal saldırısı altında. 2005'ten Mart 2020'ye kadar iktidarda bulunan irili ufaklı çok sayıda sol/sosyalist yapının oluşturduğu Geniş Cephe (Frente Amplio) hükümetlerinin ülkeye kazandırdığı bütün kaznımları hedef alan Pou, 1 Mart tarihinde göreve başlamasının üzerinden dört ay geçmeden neoliberal dönüşüm için düğmeye bastı.

Pou’nun yürürlüğe koyduğu “reform paketi” polise verilen yetkilerin arttırılmasından işçilerin sendikal haklarının elinden alınmasına kadar hemen her alanda kapsamlı hak gaspları öngörüyor.

Uruguay’ın irili-ufaklı sağcı, liberal beş partisinden oluşan koalisyon hükümeti tarafından hayata geçirilen “paket”, üç ayılık görev süresinin dolmasının hemen ardından devreye sokuldu.

BÜTÜN HAKLAR HEDEFTE

“Ley de Urgente” adıyla yürürlüğe koyulan paket cezaların ağırlaştırılmasını, eğitim ve çalışma hukuku mevzuatının sermayenin istekleri doğrultusunda değiştirilmesini, toplu iş sözleşmelerinde “pazarlık” payı bırakılması gibi demokratik ve ekonomik hak gasplarını içeriyor. Yeni yasaya göre grev kırıcılığı resmileştirilirken, grev yapmayanların iş yerlerine ve yönetime erişme imkânı veriliyor.

Ayrıca grevler ve hak arama eylemleri sırasında trafiğin engellenmesi, hizmet sektörününün duraklatılması ve kamu mallarına erişim engellenildiği durumda, polise şiddet kullanarak dağıtma olacağı da sağlanıyor. Bu protestoları yapan ve polise mukavemette bulunan kişiler için ise 18 aya kadar hapis cezası getiriliyor.

Güvenlikçi yasaların sıkılaştırılmasını, çalışanların güvencesiz bırakılmasını içeren pakete itirazlar yükselirken demokratik haklara bir saldırı olarak görülen paket, bireyin hak ve özgürlüklerini sınırlandırıyor. Yeni yasa paketinin içeriğine göre polis ve askerin hakları genişletilirken emekli polis ve askerlerin de toplum içinde silah taşımalarına izin veriliyor.

Güvenlik birimlerine verilen yetkiler ülkede büyük endişeye yol açarken pakete yönelik bir diğer tepki ise işçi sınıfının kazanımlarına yönelik büyük bir saldırı olduğu yönünde geliyor. Finans ve serbest ticaret merkezlerinin teşvik edildiği, esnek çalışmanın dayatıldığı paketin kayıtdışı istihdamı teşvik ettiği kaygısını taşıyan sendikalar, yasa kapsamında kayıt dışı istihdamda bir artış olabileceğine uyarısında bulunuyor.

ÇEVREYİ DE HEDEF ALDI

Yeni paket doğayı da hedef aldı. Sağ koalisyon partilerinin oylarıyla kabul edilen paket ile önceki iktidar tarafından iklim krizine karşı oluşturulan İklim Değişikliği Sekretaryası kapatıldı.

Salgınla mücadelede Güney Amerika'nın en başarılı ülkesi olan Uruguay'da bu başarının ardında sol hükümetler döneminde temeli atılan kamucu sağlık sistemi yatıyor. Bu kamucu kazanımla rşimdi tehdit altında.