“Müslüman olan Çinli” iddiasıyla ilgili yeni bilgiler: Hikaye şüpheli, fotoğraf ise deforme edilmiş

Türkiye’deki deprem felaketi sonrası arama-kurtarma çalışmaları için Çin’den Malatya’ya gelen Jun Cang isimli kişinin enkazda Kuran bulmasının ardından Müslüman olarak 'Yusuf' adını aldığı iddia edildi. Konuyu haberleştiren birçok yayın organı içeriği geri çekti. Teyit.org, fotoğrafların olaya ilişkin fotoğrafların gerçek olduğunu ve sosyal medyada deforme edildiğini aktardı. Çinli ekibe gönüllü tercümanlık yaptığını belirten bir yurttaş, kişinin zaten Müslüman olduğunu, Kuran bulduktan sonra Müslüman olduğu bilgisinin doğru olmadığını dile getirdi.

İHA kaynaklı ilk haberde, Çin’den arama kurtarma faaliyetleri için Türkiye’ye gelen Jun Cang adlı bir kişinin, Müslüman olarak ‘Yusuf’ ismini aldığı iddia edildi. Bu iddia, Jun Cang’ın elinde Kuran tuttuğu iki fotoğrafla sunuldu.

İddialara göre Artvin'in Yusufeli ilçesinden belediye ekipleriyle birlikte depremin vurduğu Malatya’ya gelen Çinli ekibin içinde yer alan Jun Cang, enkaz altında Kuran buldu. Jun Cang, Kuran’ı Sinan Kaçmaz’a teslim etti. Kaçmaz ise Kuran’ı Cang’a hediye etmeye karar verdi. Jun Cang da bundan çok etkilenerek Müslüman oldu. Kelimeyi şahadet getiren Jun Cang’a ‘Yusuf’ ismi verildi.

Ancak İHA kaynaklı haberde, Jun Cang’ın herhangi bir demeci haberlerde yer almadı. Ayrıca haber sitelerinde ve sosyal medyada orijinal yerine deforme edilmiş görseller dolaşıma sokuldu. Dolaşıma sokulan fotoğraflar üzerinden BirGün ve diğer bazı medya organlarının sıra gazetecilere yönelik bağımsız dijital platform Journo da iddianın gerçek dışı olduğuna ilişkin haberlerini okurlarına sundu. Olaya internet sitelerinde ve sosyal medya hesaplarında yer veren Yeni Şafak, TRT Haber ve Diyanet TV ise görsellerin deforme edilmiş olduğunun anlaşılması ve hikâyenin teyit edilemesi üzerine içeriklerini yayından kaldırdı.

İHA konuya ilişkin ikinci bir haber yaptı. Bu haberde, Müslüman olduğu iddia edilen Jun Cang’ın Buhara Camisi’ne 500 yuan bağışladığı söylendi. Ancak bu haberde bu kez, Jun Cang’ın ‘Yusuf’ adını aldığı bilgisine yer verilmedi.

Sosyal medyada deforme edilen görsellere bir örnek.

FOTOĞRAF GERÇEK, HİKAYE BAŞKA

Ne var ki daha sonra ortaya çıkan yeni bilgiler, hikayenin İHA kaynaklı ilk haberde aktarılandan farklı olduğuna işaret etti, fotoğrafa dair yorumun ise sorunlu olduğunu gösterdi.

Teyit.org arafından yapılan incelemede, gerçek olan fotoğrafın üzerinde sosyal medyada oynama yapıldığı belirtildi. Teyit.org’un haberinde “Sosyal medyada Çinli kurtarma ekip görevlisinin Müslüman olduğuna ilişkin paylaşılan bir video da var. Kişiyle görüştüğü iddia edilen yurttaşlar, kişinin Müslüman olduğunu ifade ediyor” sözleri yer aldı. İletişim Başkanlığı’na bağlı Dezenformasyonla Mücadele Merkezi'nden yapılan açıklamada da fotoğrafların gerçek olduğu belirtildi.

Açıklamada, “Orta Doğu Teknik Üniversitesi Siber Güvenlik alanında öğretim üyesi Doç. Dr. Cihangir Tezcan, elimizdeki ham fotoğrafları incelemiştir. Bu incelemenin sonunda, kişilerin fotoğrafa eklenmesinin olası görünmediğini belirtmiştir. Tezcan, gönderdiğimiz diğer fotoğrafta ise (basın yayın organlarında yayımlanan) bariz oynamaların olduğunu tespit etmiştir. Ham fotoğraflar incelendiğinde herhangi bir ‘yapay zeka’ ile oluşturulma söz konusu olmadığı, görüntüdeki bozukluğun flaş yansıması ve düşük ışık kaynaklı olduğu tespit edilmiştir” ifadeleri kullanıldı.

"MÜSLÜMAN OLMADI, ZATEN MÜSLÜMAN"

Öte yandan sosyal medyada, ismi Jun Cang olduğu söylenen Çinli’nin enkazda Kuran bulduktan sonra Müslüman olmadığı, zaten Müslüman olduğu yönünde paylaşımlar yapıldı.

Instagram’da Selman Ayhan isimli bir kullanıcı, kurtarma faaliyetlerine katılan Çinli ekibin gönüllü tercümanı olduğunu belirterek, haberlerde dezenformasyon yapıldığını belirtti. Selman Ayhan, yaptığı paylaşımda, enkazda Kuran bulup Müslüman olduğu söylenen kişinin zaten Hui topluluğuna mensup bir Müslüman olduğunu kaydetti. Çinli ekiple Malatya’daki Efruz Bey Apartmanı’nın enkazında çalıştığını söyleyen Ayhan’ın profilinde, Çin'den gelen ekiple arama kurtarma faaliyetlerinde bulunduğunu gösteren başka videolar da yer alıyor.

Editör notu:

Konuya ilişkin ilk haberimizde, yapılan müdahalelerden ötürü ilgili fotoğraf için ‘yapay zekayla üretildiği’ yönünde ifade kullanılmıştır. Gerçeklik algısına imkan tanımayan söz konusu fotoğraflar nedeniyle düştüğümüz hatadan ötürü okurlarımızdan özür dileriz.

Ortaya çıkan yeni bilgiler, fotoğrafın gerçek olduğuna ancak sosyal medyada üzerinde oynama yapıldığına işaret ederken, Çinli kişinin enkazda “Kuran bulup Müslüman olduğu” iddiasının ise gerçeği yansıtmadığına, kişinin zaten Müslüman olduğuna işaret ediyor.

Edindiğimiz ve ortaya çıkan son bilgilerden faydalanarak düzelttiğimiz haberimizi okurlarımızın dikkatine sunarız.