Nazarbayev Özbekistan’dan ders çıkardı: Kademeli olarak geri çekildi

Rusya Uzmanı Öğr. Üyesi Dr. Kerim Has ile Nazarbayev’in istifasının nedenini ve sonrasını konuştuk. Nazarbayev’in kademeli olarak geri çekildiğini söyleyen Has, “Riski azaltıp yavaş yavaş yumuşak geçiş sağladı. Bir nevi onursal devlet başkanı oldu. Bu onun açısından mantıklı, hem ailesini hem de ismini korudu. Şimdi kızı ev hapsinde olan ve Özbek siyasetindeki etkisi ölümünün ardından tamamen silinen Kerimov’dan ders çıkardı” dedi.

Has, yeni başkan Tokayev’in dış politikada etkili bir isim olabileceğini pek çok dil bildiğini ifade etti.

Günah keçisi olmaktan kurtuldu

Kerim Has, Orta Asya ülkelerinde klancılık iç çekişmeler denilebilecek bir kültür olduğunu söyleyerek “Nazarbayev’in kontrollü bir şekilde iktidarı devretme hazırlığı vardı. Anayasa mahkemesine geçen ay istifa ederse, yerine kimin geçebileceğini sormuştu. Bir hazırlık olduğu belliydi. Şubat sonunda da 30 yıllık yönetiminde ilk defa hükümeti tamamıyla fes etmişti. Daha önce de kabinede değişiklikler yapmıştı ama tamamıyla hükümeti devretmesi yeni bir şeydi. Ekonomik sorunlardan dolayı günah keçisi ilan edilmemek adına yaptı bunu” dedi.

Ailesini ve itibarını zedelemeyi göze almadı

Has, Nazarbayev’in Özbekistan’dan ders çıkardığını söyleyerek şöyle konuştu:

“Özbekistan da Kerimov vardı, koltuğunda öldü. Kızı hala ev hapsinde. Şevket Mirziyoyev iktidara geldiği zaman Kerimov’dan gelen tüm isimleri değiştirdi. Sanıyorum Özbekistan’daki Kerimov örneğinden ders alan Nazarbayev birkaç yıldır bazı önemli devlet başkanlığı yetkilerini diğer devlet kurumlarıyla paylaşma yoluna gitti ve istifa sonrası da sürdüreceği Güvenlik Konseyi başkanlığının yetkilerini genişletti. Yaptığı bu değişiklikler düşünüldüğünde kendi ailesinin başına da benzer şeylerin gelmemesini gözetti. Orta Asya liderlerinin ulus onursal başkan kültürü de var. Bu sayede Ailenizi kuruyorsunuz, itibarınızı koruyorsunuz. ”

Rusya Kazakistan’da ev sahibi pozisyonunda

“Rusların Özbekistan’da Kerimov’a yönelik etkisi sınırlıydı ama Kazakistan daha farklı” diyen Has, “Muhtemelen Rusya da böyle bir geçiş için telkinde bulundu. Rusların zaten Kazakistan’da çok ciddi bir etki alanı var. Rus nüfus da oldukça yoğun, zaten iki dilde de yaptı istifasını; Rusça ve Kazakça. Ruslar, Kazakistan’da bu anlamda ev sahibi pozisyonunda” şeklinde konuştu.

Çin en büyük ekonomik ortak

Nazarbayev’in Çin büyükelçisi ile görevi devretmeden hemen önce görüşmesine ilişkin “Çin Kazakistan’ın en büyük ticaret partneri, Rusya’yı da geçmiş durumda. Enerji projelerinde, petrolde ve daha başka alanlarda birçok ekonomik yatırımı var. Öte yandan, Çin Kazakistan ilişkileri çok boyutlu ekonomik ortaklıklar değil ikili ilişkiler bağlamında gidiyor. Çin bence iktidarın devri konusunda ciddi bir etkiye sahip değildir. Çin’in etkisi ekonomik alanda, güvenlik ya da politika alanına karışmıyor. Bu anlamda Rusya ile bir bölüşüm olduğunu söylemek mümkün” dedi.

Yeni başkan dış politikada etkili olabilir

Yeni başkan Tokayev’in dış politikada etkili bir isim olabileceğini söyleyen Has, “Tokayev, Çince biliyor, Rusça, İngilizce, Fransızca biliyor. Rusya’ya bağımlılık tabii ki devam edecek ama dış politikada çeşitlilik sağlayabilecek bir isim. Nisan 2020’ye kadar deneyecekler. Başarısız olursa Nazarbayev başka birisini aday gösterebilir ama şimdilik şansı yüksek duruyor” diye konuştu.