Ne alan razı ne satan

RIFAT KIRCI

Ekonomideki kötü gidişat devletin resmi verilerine de yansıyor. TÜİK her gün ekonomik krizin verilerini paylaşıyor. Önceki gün sanayideki yüzde 5,7'lik daralma ve yüzde 11,4'e varan işsizlik verilerinin ardından TÜİK dün perakende satış endeksini açıkladı. Buna göre gıda malları dışındaki perakende satış hacmi yüzde 12,1 daraldı. Satışlar zorunlu gıda malları da hesaba katılırsa yüzde 7,6 azalmış durumda.

Tüketimi erteliyorlar
Yurttaşlar tüketimlerini erteleyebildikleri ürünleri hem alım gücü olmadığından hem de gelecek beklentileri kötü olduğu için almıyorlar. Bu sebeple özellikle bilgisayar, mobilya, beyaz eşya cep telefonu gibi ürünlerde perakende satışlar düşüş gösteriyor. Bu malların üreticileri satışı arttırmak amacıyla fiyat düşürüyor ve enflasyon oranlarında nisbi bir gerileme görülüyor. Zira üretici zoraki olarak fiyatı düşürmediğinde tüketici ya ikinci ele yöneliyor ya da tüketimini erteliyor.

Gelir ancak karın doyuruyor
Ancak tüketimi ertelenemeyen gıda mallarında ise talep gerilemesi diğer ürünler kadar sert değil. Üstelik tüketici bu malları tüketmek zorunda olduğundan fiyatlar bu mallarda aşağı çekilmiyor. Gıda malları yoksulun mal sepetinin büyük bir bölümünü doldurduğundan yoksulların yaşadığı enflasyon ise daha yüksek oranlı oluyor. Buna rağmen yurttaşlar gıda tüketimlerini de kısmış durumdalar.

Esnaf kan ağlıyor
BirGün'e konuşan esnaf Ş.A : "Esnaf olarak son dönemde güçlük çekiyoruz. Bizim satışını yaptığımız ürünler telefon, bilgisayar ve bunların parçaları aksesuarları. Bunları dolar üzerinden alıyoruz. Dolar kuru zaten çok yüksek. Bir de ötv var. Bu ürünler artık lüks ürünler değil ki ötv neden alınıyor. İletişim telefonla sağlanıyor artık, telefonsuz insan mı var? Bu bir ihtiyaç. Ancak şimdi taksitle de alınamıyor bunlar. Öyle olunca insanlar ikinci ele yöneliyor ya da çakmasını alıyor. İnsanlar zaten kıt kannat yaşıyor, yani eskisi gibi telefonum eskidi değiştireyim, yenisi çıktı alayım. Bu yok artık. İnsanlar eskiden 30 tl yükleme yapıyorsa şimdi 20 tl yükleme yapıyor telefonlarına. Eskiye nazaran, geçen seneye nazaran yarı yarıya düşüş var müşterilerde. Ben 2008 krizini gördüm atlattım. O bile bu kadar değildi." dedi.

Tüketici ikinci ele yöneldi
Sorularımızı yanıtlayan tüketici A.K ise, "Geçim sıkıntısı yaşamayan mı var? İnsanlar pazar alışverişini bile kısıyor artık. Benim evimdeki beyaz eşylar 17-18 yıllık. Evlendiğimizde almıştım. Eskidiler artık, yeni yeni şeyler çıktı. Yenisini almak lazım ancak mümkün değil. Her yerde ikinci elciler açılmaya başladı. Çünkü insanlar buralara yönelmeye başladı. Herkes zor durumda" yorumunda bulundu.

***

Ekonomik krizin tablosu

♦Sanayi üretimi yüzde 5,7 daraldı

♦Perakende satışlar (gıda hariç) yüzde 12,1 azaldı.

♦Toplam gelir yüzde 1,1 daraldı

♦Türk lirası yüzde 38 değer kaybetti

♦İşsizlik yüzde 11,4

♦Genç işsizlik yüzde 21.6

♦Enflasyon yüzde 21.6