Ne kreş var ne yardım

Dilan ESEN

Çocuk bakımının yalnızca kadınların üzerine bırakıldığı ülkede, kreş büyük bir sorun. Mevcut kreş ücretleri asgari ücretin üzerine çıkarken çalışan kadınlar, çocuklarını bırakacak yer bulamıyor. Birçok kadın çocuğuna bakmak için işten ayrılmak zorunda kalıyor.

Ülkede 15 yaş altında çocuğa sahip 3,2 milyon çalışan kadın bulunuyor. Bu kadınların yalnızca yüzde 17’si çocuklarının bakımı için kreş, anaokulu veya bakıcı gibi ücretli bakım seçenekleri karşılayabiliyor. Yaklaşık 1,5 milyon kadın ise hem çalışıyor hem de çocuğuna bakıyor. Buna karşın devlet maddi güçlük çeken ailelere, kadının iş hayatında istihdamı için ayda sadece bin 531 TL kreş yardımı yapıyor. Öte yandan KESK’in verilerine göre 0-6 yaş döneminde bulunan çocukların yüzde 86,7'sine ise anneleri bakıyor.

Kadınların 1975’ten bu yana ‘her işyerine ve mahalleye kreş’ talebi hâlâ güncelliğini koruyor ancak iktidarlar bu talebi henüz hayata geçirmiş değil. Aksine son 15 yılda Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı kamu kreşlerinin yaklaşık yüzde 80’i AKP tarafından kapatılırken çocuklar ise ya Kuran kurslarına ya da cemaat ve tarikatlara ait kurslara mahkûm ediliyor.

İCRALIK OLDU

Eski Farplas işçisi Derya Yavuz da çalışan birçok kadın gibi kreş sorunu yaşayan kadınlardan. Farplas’ta aynı zamanda kreş hakkı için de direnen Yavuz, 4 yaşındaki çocuğunu çalıştığı için özel bir kreşe göndermek zorunda kaldı. Ancak işyeri kreş yardımı dahi yapmadığı için ücreti zamanında ödeyemediği için icralık oldu. Çocuğunu şimdilerde anaokuluna gönderen Yavuz’un sıkıntıları vardiyalı çalıştığı için hâlâ devam ediyor.

DESTEK YOK

Yavuz, yaşadıklarını şöyle anlatıyor: “Şimdi başka bir farikada çalışıyorum. Burada da kreş yok, Farplas’ta da yoktu. Anasınıfına başladı yine sorun çünkü vardiyalı çalışıyorum. 2017’de gündüz kreşe veriyordum. 1500 liradan başlayıp 2500’e kadar çıkarttılar. Aldığım ne verdiğim ne? O yıllarda sadece kreşe çalıştım yani. Farplas’a kreş desteği var mı, diye sordum ‘Yok’ dediler. En azından bir destek bekledim ama olmadı mı olmuyor. Elime sadece kirayla ekmek parası kalıyordu. Kadın istihdamı diyorlar ama hiç destek yok. Başvuru yapıyorsun ama hiç destek göremiyorsun. Kreş parasını vermediğimde icralık oldum. Bazen çıkışmıyordu para sonraki ay ödeyeyim, dedim beni direkt icraya verdiler. Farlas’a ‘Mahkemeye vereceğim’ dediğim zaman ‘Cezası az ver’ demişlerdi, caydırıcı değil. Onlar için de bir şey değişmiyor. Bir yaptırımı da yok. Binin üzerinde kadın çalıştırıyorlardı ama kreşi yok. Ne yaparsan yap onlar kazanıyor.”

Gebze’de yaşadığını aktaran Yavuz, belediyenin kreşini de bulamadığını söyledi ve “Kadın desteği diyorlar ama hiçbir yer de yok, o işler lafta kalıyor. Fabrikada erkekten çok kadın çalışan var ama desteği yok. Herkes çalışmak zorunda ama nasıl çalışıyor onu soran yok” dedi.

KADINLAR ÇALIŞIYOR

Yavuz, şunları dile getirdi: “Yine okul saatleri ters düşüyor, komşudan rica ediyorum o bakıyor. Her şekilde çırpınıyorum. Fabrikalarda kesinlikle kreş olmalı, yoksa bile desteği olmalı. Zaten çoğunluk kadın. Hepsi evli değil, ayrılmışlar var. Kirayı mı vereceğiz kreş parası mı? Zaten çocuk odaklı yaşıyoruz.”

***

Ne yapılmalı?

► Kamu kurumlarında, işyerlerinde tam gün nitelikli eğitim ve bakım hizmeti sunan ücretsiz kreşler açma zorunluluğu getirilmeli.

► Belediyeler, valilikler ve kaymakamlıklar tarafından her mahalleye ücretsiz kreşler açılmalı.

► Kreşlerin denetimi bakanlık tarafından yapılmalı.