Nüfus sayımı siyasi krize gebe
Demografiye dayalı siyasi sistemi olan Irak’ta, 37 yıl aradan sonra IKBY’nin de dahil olduğu ilk nüfus sayımı gerçekleştiriliyor. Nüfus sayımının siyasi güç paylaşımını bozarak ülkeyi kaosa sürükleyebileceği endişeleri hâkim.
Dış Haberler
Etnik gruplar arası çatışmalar ve ABD işgalinin ardından Irak’ta 37 yıl aradan sonra demografiye dayalı siyasi dağılımı da belirleyecek kritik nüfus sayımı başladı. Bağdat yönetimi, genel nüfus sayımının “ekonomik kalkınma” için gerekli olduğunu savunurken etnik gruplarda bunun siyasi amaçlarla kullanılabileceği endişesi hâkim.
Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY) dâhil ülke genelinde iki gün sürecek genel nüfus sayımı için 2 gün sokağa çıkma yasağı uygulanıyor. Irak nüfusunun yaklaşık 44 milyon, IKBY’nin ise 6 milyon civarı olduğu tahmin ediliyor. Ülke genelinde yapılan en son nüfus sayımı Saddam Hüseyin rejimi döneminde 1987 yılında gerçekleştirildi.
HASSAS GÜÇ PAYLAŞIMI
Ülkede 2007 için bir nüfus sayımı planlanmıştı ancak ülkeyi istikrarsızlaştırabileceği korkusuyla birkaç kez ertelendi. ABD’li yetkililerin 2003’te “iç savaşı önleme” iddiasıyla getirdiği siyasi sistem, en büyük demografik gruplara güç garanti eden bir tür kota sistemine dayanıyor. Irak’ın başbakanı her zaman Şii Müslüman, parlamento başkanı Sünni Müslüman ve cumhurbaşkanı Kürt olarak seçiliyor. Bu şekilde en kıdemli siyasi görevler paylaşılıyor.
DENGELER BOZULABİLİR
Şii ve Sünni Araplar, Kürtler, Türkmenler ve Ezidiler gibi birçok etnik ve dini toplulukların güncel sayımı, bu dengeyi ve Federal Parlamento’daki sandalye sayısını da değiştirebilir. Irak nüfusunun yaklaşık 44 milyon, IKBY’nin ise 6 milyon civarı olduğu tahmin ediliyor. Parlamento’da her 100 bin vatandaşa bir milletvekili düşüyor. Şii Müslüman partiler halihazırda Parlamento’da çoğunluktalar ancak federal parlamentoda ve yerel meclislerde güç dengesinde meydana gelebilecek herhangi bir değişiklik farklı topluluklar arasında gerginliklere yol açabilir.
Ülkede 1997 yılında gerçekleştirilen ve IKBY’nin 3 ilini kapsamayan nüfus sayımında ise nüfusun etnik ve dini özelliklerini ortaya çıkaran sorular yer aldı. Ancak bu son nüfus sayımında vatandaşlara çeşitli alanlarda sorulacak yaklaşık 70 soru arasında etnik köken, din ve dil ile ilgili soru olmaması, farklı kimliklerin resmi kayıtlarda tanınmayacağı endişesi yarattı.
TARTIŞMALI BÖLGELER
Irak’taki Kürt toplumu için nüfus sayımı, Anayasa’nın 140’ıncı maddesi kapsamındaki Araplar ve Kürtler arasında gerilimin sürdüğü Kerkük ve diğer bölgelere dönük etkisi açısından kayı veriyor. Irak hükümeti ile IKYB arasındaki tartışmalı bölgelerin kime ait olduğunu belirlemek için 140’ıncı madde, bölgede nüfus sayımının çözümün bir parçası olduğunu öngörüyor.
Kerkük Valisi Rebwar Taha’nın çağrısıyla 17 Ekim 2017 olaylarında bölgeden göç ettirilen Kürtler, kitlesel olarak Kerkük’ün yolunu tuttu.
TÜRKMENLER TEPKİLİ
Irak Türkmen Cephesi ise (ITC) nüfus sayımı başlamadan ihlallerin yaşandığını açıkladı. ITC’den yapılan yazılı açıklamada, nüfus sayımı arifesinde Erbil ve Süleymaniye şehirlerinden Kerkük’e yüzlerce ailenin getirildiği bildirildi. Bu adımın Kerkük’ün “gerçek kimliği ve demografisinin değiştirilmesine” yönelik olduğu belirtilen açıklamada Irak Federal Mahkemesi ve Irak hükümetine gerekli adımları atma çağrısı yapıldı.
