Öğrenciye kelepçe katillere iyi hâl

BirGün/KADIN

Kadına yönelik erkek şiddeti her geçen gün artıyor, cezasızlık failleri güçlendiriyor. İktidar, erkek şiddetinin ve kadın cinayetlerinin önüne geçilmesi için yapılan çağrılara kulak tıkıyor. Şiddetin ve cinayetlerin önlenmesi için başlatılan uygulamaların bile başka amaçlarla kullanıldığı görülüyor. Elektronik kelepçe uygulaması bunun en bariz örneklerinden. Şiddet faili erkeklerde elektronik kelepçenin kullanılması 2015’te resmiyet kazandı. Ancak ‘yeterli sayıda olmadığı’ ve ‘yüksek maliyet’ bahanesiyle az sayıda şiddet faili erkeğe elektronik kelepçe takıldı.

Son günlerde ise elektronik kelepçe, kadına yönelik şiddetle mücadelede değil; demokratik hakkını kullanan öğrencilere gözdağı vermek için kullanılmasıyla karşımıza çıktı. Erkek şiddetinde kullanılmayan kelepçeler, Boğaziçi Üniversitesi’ne atanan kayyum rektör protestolarında yer alan öğrencilere takılmaya başlandı. Protestolarda gözaltına alınan 25 kişi ‘konutu terk etmeme’ şartıyla serbest bırakıldı. Kamuoyunda ‘ev hapsi’ olarak bilinen ‘bulunduğu konutu terk etmeme’ şartı, tutuklamaya alternatif olarak verilen adli kontrol kararları kapsamında yer alıyor, elektronik kelepçe ile hayata geçiriliyor.

Boğaziçi protestolarına katıldığı için ev hapsi verilen Melis Akyürek, Twitter’dan elektronik kelepçeyi paylaştı

Avukatlar Yelda Koçak ve Fulya Dağlı’ya göre bu durum, iktidarın neyle mücadeleye öncelik verdiğinin bir göstergesi. Belli ki kadınların yaşam hakkının korunması, iktidarın öncelikleri arasında değil. Bu duruma tepki gösteren avukatlar, elektronik kelepçenin erkek şiddetine karşı kullanabilecek etkili bir tedbir olduğuna dikkat çekiyor.

TÜRLÜ TÜRLÜ BAHANELER

Avukat Yelda Koçak: 6284 sayılı Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Yasası yürürlüğe girdiği zaman AKP, kadına yönelik şiddete karşı alınacak tedbirler arasında elektronik kelepçeyi de göstermişti. Bunun hep propagandasını yaptı. Ancak uygulamada elektronik kelepçeyi ancak parmakla sayılacak kadar taktırabildik. Kadınların çok yoğun başvurusu olmasına rağmen, talep etmemize rağmen sıklıkla reddedildi. Neden reddedildiği, kaç kişiye takıldığı gibi sorular soru önergeleri ile gündeme her getirildiğinde, sürekli ‘yeterli elektronik kelepçe olmadığı’ ya da ‘bu uygulamayı takip edecek yeterli personel olmadığı’ gerekçeleri ileri sürülüyordu. Bunun için ‘bütçenin de olmadığı’ söyleniyordu. Oysa biz geçtiğimiz hafta kayyum rektör atanmasını protesto eden öğrenci eylemlerinde gözaltına alınıp ev hapsi verilenlerde gördük ki çok rahat, çok kolay bu elektronik kelepçeleri verebiliyorlarmış. Bu durum, iktidarın neyle mücadeleye öncelik verdiğini gösteriyor.
Demokratik haklarını kullanan insanları cezalandırıp gözdağı vermeyi, kadınların yaşam haklarını korumaktan, şiddet faillerini kadınlardan uzak tutmaktan daha öncelikli tuttular. Haklar sıralamasına baktığımızda yaşam hakkı çok daha değerlidir, öncelikli ve korunması gereken haktır, onun yerine hükümetin bir eylemini ve icraatını protesto etmek çok daha tehlikeli bulundu. Bu şiddet faillerine karşı gerekli uygulamalar hayata geçirilmediği için, örneğin elektronik kelepçe uygulaması çok az yapıldığı, talepler reddedildiği için öldürülen kadınlar var. Önceki gün Bursa’da bir kadın uzaklaştırma kararı aldırdığı erkek tarafından evinde öldürülmeye teşebbüs edildi. O elektronik kelepçe bu şiddet failine neden uygulanmadı?

Her türlü uygulamanın, tedbirin şiddetle mücadelede belli bir etkisi var. Hiçbir zaman hukuki ya da cezalandırıcı yöntemlerle tek başına bu sorunu çözemeyiz. Bütünlüklü mücadele yürütmek gerekiyor. Ancak tedbir almak açısından son derece önemli elektronik kelepçe. Bir şiddet faili kadına yaklaştığı anda polise sinyal bildirildiğinde oraya müdahale edilse o kadın kurtulabilir. Bütünlüklü bir siyaset, bütünlüklü bir mücadeledir asıl olan.

ÖNCELİK KADINI KORUMAK DEĞİL

Avukat Fulya Dağlı: Temelde mesele şiddete maruz bırakılanın haklarını gözetmek yerine, var olan işlevsel araçların muhalifler üzerinde baskı aracı olarak kullanılması. Bunun en önemli örneklerinden biri de Boğaziçi eylemleri. Kadınları faillerden koruyabilecek olan bu işlevsel araç, öğrenciler üzerinde adli kontrol tedbiri olarak kullanılıyor. 6284 sayılı kanun kapsamında kadınlara yönelik saldırılarda koruma ve önleme amacıyla elektronik kelepçe çok kez önerildi. Ancak pilot uygulamalardan öteye geçilemedi. 6284 sadece faili yargılamaktan ibaret bir yasa değil. Bu yasanın aynı zamanda önleme ve koruma kapsamı da var.

Elektronik kelepçe uygulaması ile erkek fail hem rahatlıkla kontrol edilebilir hem de kadın özgürlüğünden maruz kalmaz. Ancak bu işlevsel olabilecek uygulama iktidar tarafından muhalifler üzerinde bir baskı aracı olarak kullanılıyor. İktidarın önceliği kadınları korumak değil, kendine yönelik sesleri bastırmak.

Fotoğraf: Dilara Açıkyıldız/csgorselarsiv.org

BİR AYDA 578 ÇAĞRI

Türkiye Kadın Dernekleri Federasyonu (TKDF) ‘Aile içi şiddet acil yardım hattı ocak ayı raporunu yayımladı. 1 Ocak -31 Ocak tarihleri arasında yardım hattına toplam 578 çağrı geldi. Bu çağrıların 88’i İstanbul’dan yapıldı. İstanbul’u sırasıyla Ankara, İzmir, Diyarbakır ve Kocaeli izledi. Ocak ayı içerisinde Aile içi Şiddet Acil Yardım Hattı’na ihbarı gelen toplam 188 vakanın 108’i ev içi şiddet ihbarı oldu. Bu çağrıların 78’i evli olduğu erkekler tarafından şiddete maruz bırakılan kadınların ihbarları. Ocak ayı içerisinde hatta gelen şiddet ihbarlarının mağdurlarının yaşları 1 ile 75 arasında değişti. Gelen aramalar ev içi şiddetin mağdurlarının büyük çoğunluğunu kadınların oluşturduğunu gösterdi. Bu oranı yüzde 4,7 ile kız çocukları ve yüzde 1,3 ile erkek çocukları izledi. TKDF, çağrıların neredeyse tamamının kadın ve çocuğa yönelik şiddeti ihbar etmek ve bu konuda yardım istemek olduğunu açıkladı.

NASIL KULLANILIYOR?

Uygulamada şüphelinin eline ya da ayağına bileklik yardımıyla bir cihaz takılıyor. Mağdura ise bir cep telefonu veriliyor. GPS üzerinden mağdurun ve şüphelinin her an nerede olduğu kontrol altına alınıyor. Eğer şüpheli mağdura yaklaşırsa telefonla uzak durması söyleniyor. Eğer önlenemezse en yakın güvenlik görevlileri olay yerine ulaşıp şüpheliyi gözaltına alıyor.