Oktay Arayıcı: Hâlâ Yasaklı
Oktay Arayıcı, Türk tiyatrosunun toplumcu gerçekçi çizgideki önemli oyun ve senaryo yazarlarındandı.
1936 yılında Rize’de doğmuştu. Anadolu’nun İstanbul’a savrulan çocuklarındandı o da. Liseyi Rize’de okuduktan sonra İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’ni bitirmişti. Daha öğrenciliğinde tiyatroya gönül koymuştu.
1959 yılında ilk senaryosunu yazdı. Sansüre takılan “Gel Nişanlanalım” adlı bu senaryonun ardından, ertesi yıl “Dışarda Yağmur Var” adlı ilk oyunu İstanbul Üniversitesi Talebe Birliği Tiyatrosu’nda sahnelendi.
Arayıcı’nın bundan sonraki tiyatro yaşantısı hareketli, bol ödüllü ve siyasal açıdan çok faal geçecektir.
Ve tabii yasaklarla da…
1964: Cahit Atay’ın “Sultan Gelin” adlı oyununa bağlı bir dramaturji çalışması olan ve İzmit’te Good-Year lastik fabrikasındaki grevi konu alan “Kondulu Hayriye” valilikçe yasaklanacaktır.
1969: “Seferi Ramazan Beyin Nafile Dünyası” (Nafile Dünya) adlı oyunu 1971’de AST’ta sahnelenecek, bu oyun da yasaklılar listesine alınacaktır.
1970: “İkinci Hedef” adlı film senaryosu ile Cumhuriyet Gazetesi Yunus Nadi Armağanı’nı kazanacaktır.
1971: Ankara Sanat Tiyatrosu’nda “Seferi Ramazan Bey’in Nafile Dünyası” Sanatseverler Derneği Ödülü’nü Melih Cevdet Anday’la paylaşacak, oyun ayrıca Avni Dilligil ödülüne değer bulunacaktır.
1977: En bilinen oyunlarından olan “Rumuz Goncagül”ü yazacaktır. Kızıyla birlikte, iki odalı kiralık bir evde güç koşullarda yaşayan, içinde bulundukları sıkıntılı ekonomik hayattan çıkış yolunu, kızını varlıklı biriyle evlendirmekte bulan dul bir kadının; gazeteye “Goncagül” rumuzuyla verdikleri ilana gelen başvurular arasında seçim zorluğu yaşarlarken, kızı aslında evin diğer odasını kiraya verdikleri adamı seven bir kızın gerçekçi öyküsünü anlatan oyun, 1987’de İrfan Tözüm’ün yönetmenliğinde aynı adla filme alınacak, başlıca rolleri Türkan Şoray, Hakan Balamir, Müşfik Kenter, Macit Koper, Yavuzer Çetinkaya, Altan Karındaş gibi oyuncular paylaşacaktır.
1978: “At Gözlüğü” adlı özgün senaryosu TV’de; “Bir Ölümün Toplumsal Anatomisi” Devlet Tiyatrosu’nda oynanacaktır.
1979: “Bir Ölümün Anatomisi” Türk Dil Kurumu oyun, Avni Dilligil Tiyatro Ödülü’nü kazanacak; “At Gözlüğü” Radyo ve Televizyon Muhabirleri Derneği tarafından yılın TV Filmi seçilecektir.
1982: “Rumuz Goncagül” AST’ta sahnelenecek ve Sanat Kurumu Ödülü’nü alacaktır. Arayıcı ise yılın en iyi yerli oyun yazarı olacaktır.
1978: Server Tanilli’nin yaşamı ekseninde, bir dönemin irdelemesini yaptığı “Geçit” (Tanilli Dosyası) yazdığı son oyun olacak ve 1985 yılında menhus bir hastalık Arayıcı’yı aramızdan alacaktır.
Aradan neredeyse 30 yıl geçmiş, bugün kafalarının içinde hangi tilkilerin dolaştığı bilinmeyen bir Milli Eğitim Müdürlüğü komisyon üyeleri Arayıcı’nın başyapıtlarından “Rumuz Goncagül”ü “muhabbet tellalı” sözcüğü geçtiği için “cinsel içerikli” buluyor ve yasaklama cesaretini gösterebiliyor.
Buna “Sansürcüsünüz” diye itiraz eden öğretmen de sürgüne gönderiliyor.
Vah benim memleketim!
Hadi dün “rumuz”la evlilikler yapılıyordu, bugünse TV’lerde evlilik programlarında kadınlar aleni koca bulmaya zorlanıyor. Bulanlar da 3-4 ay sonra bıçaklanarak, mermilerin hedefi olarak öldürülüyor.
Gün geçmiyor ki bir kadın kocası, babası, amcası, dayısı ya da bir yakını tarafından öldürülmesin.
Ayrıca sünnet edilmeleri, “cariye” adı altında alınıp satılmaları da cabası!
Kadınlara bunca tahakküm ve tecavüzden sonra hangi iffetten, ar ve namustan söz ediyorsunuz?
Müftüsü fetva veriyor, kadın-erkek birlikte horon oynayamaz.
Tarihçisi TV’de ahkâm kesiyor; Hazreti Nuh’un kaç yıl yaşadığı üzerine…
Adı lazım değil biri, kadınların kahkahasını iffet terazisinde tartmaya kalkıyor.
Söyler misiniz “Rumuz Goncagül”ün yazıldığı tarihten bu yana ne değişti?
Sevgili arkadaşım Oktay Arayıcı, iyi ki bu günleri görmedi…
SÜLEYMANİYE KÜRSÜSÜ’NDEN
Birbirinden farklı bu kadar milleti,
aynı milliyetin altında tutan İslam’ı,
temelinden yıkacak deprem milliyetçiliktir.
Bunu bir an unutmak isteğe erememektir.
Arnavutlukla, Araplıkla bu millet yürümez...
Son siyaset ise Türklük, o siyaset yürümez.
Sizi bir ailenin üyeleri olarak yaratmış Yaradan;
kaldırın ayrılık nedenlerini artık aradan.
MEHMET AKİF