Sevi Gizem Zeybek YKS sonuçları önceki gün açıklandı. 100 binlerce öğrenciyi tercih süreci bekliyor. Öğrenciler ve ailelerde en az sınav kadar telaş yaratan bu süreçte nelere dikkat etmeli? Başkent Üniversitesi Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Anabilim Dalı’ndan Aylin Demirli Yıldız ile bu süreçte öğrencilerin ve ailelerin ne yapması gerektiğini konuştuk. • YKS sonuçlarının belli olması ile […]

Okul seçmek mi, kariyer seçmek mi? Tercih için öğrenci kendine soru sormalı

Sevi Gizem Zeybek

YKS sonuçları önceki gün açıklandı. 100 binlerce öğrenciyi tercih süreci bekliyor. Öğrenciler ve ailelerde en az sınav kadar telaş yaratan bu süreçte nelere dikkat etmeli? Başkent Üniversitesi Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Anabilim Dalı’ndan Aylin Demirli Yıldız ile bu süreçte öğrencilerin ve ailelerin ne yapması gerektiğini konuştuk.

• YKS sonuçlarının belli olması ile hem aileler hem de öğrenciler için hangi üniversiteyi ve hangi bölümü seçecekleri telaşı başlıyor. Bu süreçte nelere dikkat etmek gerekir?

Puana, yüzdelik dilimlere, sıralamaya bağlı bir liste oluşturmak bir yanı ile teknik bir iş gibi görünebilir. Pek çok okul psikolojik danışmanı ve tercih danışmanı hem liseler hem de üniversitelerde bu teknik sürecin detaylarında kaybolmamaları için öğrencilere yardım sunuyor. Bu yardım özellikle Türkiye geneli sınav sonucu sıralamaları temelinde optimal bir tercih sırası yapmak anlamına geliyor. Bu sıralamayı yaparken öğrencilerin ve onlara yardım eden uzmanların YÖK ATLAS’ tan destek almaları; mümkün olduğunca yazdıkları her bir bölümün varsa özel koşullarını, burs ve yurt olanaklarını, kampüs ve fakülte özelliklerini incelemeleri faydalı olacaktır

• Kazanıp gitmeyen öğrenciler olduğu gibi bir de kazandığı bölümde mutsuz olduğunu, imkanı olsa bırakmak istediğini ifade eden çok sayıda öğrenci oluyor. Öğrenciler neden kararlarından bu kadar çabuk pişman olabiliyorlar?

Kişinin yetenek, ilgi, ihtiyaç, kişilik özellikleri ve gelecekte nasıl bir yaşam sürmek istediğini biliyor olması kazanırsa asla mutsuz olmayacağı bir tercih yapmak için oldukça önemli. Aksi durumda öğrenci belki puanının yettiği en üst bölüme giriyor ama mutsuz bir üniversite yaşamı sonrası yine mutsuz ve zoraki bir iş yaşamına adım atıyor. Oysa seçilen bölüm ve üniversite, bireyin hem kişisel ve sosyal özelliklerini hem de gelir düzeyini, sosyal statüsünü, özel yaşamını, sosyal ilişkilerini, zamanı kullanma biçimini ve daha bir dizi özelliği etkilemektedir

• Seçilen meslek gelecek açısından çok önemli. Dolayısıyla karar verme sürecinde dikkatli olmak gerekiyor. Peki bu karar verme sürecini neler etkiliyor?

Bu karar verme sürecini etkileyen çok sayıda değişken var. Her şeyden önce, elbette gencin kişisel özellikleri geliyor. Burada öğrencinin akademik başarısının yanı sıra, ilgi, yetenek, değer, amaç ve gelecek beklentilerini ele almak gerekir. Dahası aile, kültür, gelenekler, toplumsal cinsiyet gibi sosyal etmenler üzerinde de durmak gerekir. Hatta maalesef bunlar bazen gencin isteklerinin bile önüne geçebilmektedir. Tüm bu faktörlerin yanı sıra politik, ekonomik, yasal ve sisteme ilişkin özellikler mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır

• Bu etkileri keşfetmek için neler yapılabilir?

Kariyer gelişimi için araştırmak ve sormak keşfetmenin önkoşuludur. Sistematik olarak ele alacak olursak önce kendini keşfetmek için; ardından eğitim, iş ve üniversiteyi öğrenmek için sorular ve son olarak hedef belirlemeye yönelik sorular sormaları yardımcı olacaktır. Eğitim/iş olanaklarını araştırmak için bu mesleği Türkiye’de yapabilir miyim? İş bulmada şans faktörünün rolü ne kadar? Bu meslek hangi özellikleri gerektiriyor? On yıl sonra bugünkü öneme sahip olabilecek mi? Bu süreçte kendimi nasıl motive edebilirim? gibi sorulara cevap vermek karar vermede yardımcı olabilir

• Tercih danışmanlarının sadece teknik destek verebildiği düşünüldüğünde öğrencilerin kendilerinin ulaşabileceği kaynaklar bulmaları mümkün mü?

Okulöncesi eğitimden başlayarak ama özellikle ergenlikle beraber ortaokul ve lise düzeylerinde kişinin kendini tanıması için mümkün olduğunca fırsat sunmak; ayrıca meslekler ile ilgili bol bilgi akışı sağlamak gerekmektedir. Bunların gelişimsel sürecin parçası olarak gerçekleşmesi ideal olsa da okulun ve diğer bilgi kaynaklarının yardımı ile hızla farkındalık yaratmak mümkündür. Bu amaçla hazırlanmış pek çok kaynağa internet üzerinden de ulaşılabilir. Bu kaynaklara örnek olarak YÖK ATLAS başta olmak üzere, Geleceğinizi Planlamak İçin Anahtar Sizde veya Holand Meslek Tercih Envanter verilebilir.