Önerilen adaylar AİHM’e uygun değil

UĞUR ŞAHİN ugursahin@birgun.net @uugurs

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde (AİHM) görev süresi dolan yargıç Işıl Karakaş’ın yerine hükümetin belirlediği üç aday, Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi (AKPM) alt komisyonunda yapılan ‘mülakattan’ geçemedi. AKPM’nin alt komisyonu, her üç adayın da aynı ölçüde yeterli olmadığına dikkat çekerek, listeyi reddetti ve Türkiye’nin yeni bir liste oluşturmasını istedi. Böylece; Türkiye’nin beşinci kez AİHM yargıç adayı listesi hazırlaması gerekecek.

Mülakattan geçemediler
Türkiye, görev süresi 1 Mayıs 2017’de dolan Işıl Karakaş’ın yerine, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden Prof. Dr. Selami Kuran, ‘Barış için Akademisyenler’ bildirisine imza atan ODTÜ Uluslararası İlişkiler Bölümü’nden Prof. Dr. Necati Polat ve Ankara Üniversitesi’nden Prof. Dr. Esra Gül Dardağan Kibar’dan oluşan listeyi, Avrupa Konseyi’ne bildirdi.

Bunun üzerine uzmanlardan oluşan Danışma Paneli, ‘üç ismin AİHM yargıcı olarak görev yapacak nitelikte oldukları yönünde’ görüş bildirdi. Bunun üzerine üç aday, geçen hafta Paris’te mülakata girdi. Adaylara, hukuk ve dil bilgisi yeterliliğiyle ilgili sorular yöneltildi. Ancak Komisyon, AKPM’den tüm adayların aynı ölçüde yeterli olmadığı gerekçesiyle listenin reddedilmesini ve Türkiye’nin yeni bir liste önermesini talep etti. Bu karar üzerine hükümetin, beşinci kez AİHM yargıç adayı listesi hazırlaması gerekecek. Görev süresi 30 Nisan 2017’de dolan Işıl Karakaş ise yeni Türk yargıç seçilene kadar görevine devam edecek.

Konuyu BirGün’e değerlendiren eski CHP Milletvekili ve Işıl Karakaş’tan önceki AİHM Yargıcı Rıza Türmen, AİHM’in istediği kriterlere dikkat çekti. Türmen, “Bu sefer biraz daha farklı oldu, çünkü Danışma Paneli’nden geçti bu üç aday. Üç aşama yapılıyor: Üç adaydan bir tanesinin mutlaka kadın olması gerekiyor. Sonrasında Danışma Paneli’ne gidiyor.

Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi’nde seçimi milletvekilleri yapacak, tabii onların bilmesine de imkân yok. Bu yüzden adayları sınavdan geçiren mekanizmalar var. Panelde gerekli koşullar yerine getirilmiş mi, gibi temel koşullara bakılıyor.

Hukukçu mu, tecrübesi var mı, daha önce insan hakları hukukuyla hiç uğraşmış mı gibi sorular inceleniyor. Eğer panelden geçirilirse, mülakata alınıyor üç aday. Şimdiye kadar da Danışma Paneldi’nden geçilememişti” dedi.

Adaylar arasındaki fark
Adayların mülakattan elendiğini aktaran Türmen, şöyle devam etti: “Bu üç aday mülakatta girdi ve olmadı. Mülakattaki komite de milletvekillerinden oluşuyor. Bu komite, listenin doğru olmadığına karar vermiş. Bu birçok nedenden olabilir, tabii ki temel koşulların yerine getirilmiş olması lazım. Yani İngilizce ile Fransızcayı iyi bilen kişiler gerekiyor. Çünkü mahkemenin dili İngilizce ve Fransızca. Ancak şundan da olabilir: Adaylar arasındaki fark çok büyüktür, yani bir aday seçtirilmek isteniyordur, diğerlerinin seçilmesi zaten olanaksızdır, aradaki fark çok büyüktür, o yüzden reddedilmiş olabilir. Galiba burada da böyle bir durum var.”

Rıza Türmen, sözlerini şöyle sonlandırdı: “Temel gerçek şu ki; Türkiye’nin listesi dördüncü defa da reddedildi. Demek ki hükümet, oranın istediği kriterlere uygun adayları gösteremiyor. Her reddediliş de yargıç Karakaş’ın süresi uzuyor. Başka devletlerin de başına kolay gelecek bir şey değil bu. Türkiye’nin gösterdiği adaylar, oradaki koşullara uygun değil.”

***

Kriterler ne?

AİHM yargıçlığı için aranan kriterde; adayların İngilizce ile Fransızcayı çok iyi bilmesi, hukuk fakültesi mezunu veya hukuk bilgisinin yeterince verildiği siyasal bilgiler, iktisadi idari ilimler fakültelerinden birini bitirmiş olması ve yüksek ahlaki kriterlere sahip olması isteniyor. Yargıçlığa, akademisyen, yargıç ve avukatlıktan gelen adaylar da seçilebiliyor.