Önlem yok, ihmal var, koordine sıfır: Devlet ortada yok!

Küresel iklim krizi, yangınlara karşı alınmayan önlemler ve ihmaller, personel eksikliği, iktidarın kâr hırsı ve özelleştirme politikaları gibi pek çok nedenden dolayı ormanlar tek tek alevlere teslim oluyor. Kimi kentlerde yangınlar ormanın içinden başlarken bazı bölgelerde tarım arazilerinde çıkan yangınlar ormana sıçrıyor. OGM verilerine göre, haziranın ilk 3 haftasında yangınlar geçen seneye oranla 5 kat arttı. İktidar bu faciaların önüne geçmek yerine seyirci kalmayı tercih ediyor. Deniz manzaralı, ranta ve talana açık yerlerde başlayan orman yangınları ‘yapılaşmayı’ da gündeme getiriyor. İzmaritler, ormanda ateş yakmak gibi yangınlara sebebiyet verecek olaylara karşı için yeterli önlem yok. Ormanlardan geçen elektrik nakil hatlarını ise şirketlerin incelemeleri yetersiz. Uzmanlar uyarıyor: Yurttaşlar, kamu görevlileri ve bakanlıklar yangınlar için derhal göreve.

ALEV ALMADAN ÖNLEM AL

İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Bölümü Toprak İlmi ve Ekoloji Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Doğanay Tolunay, BirGün’e şunları söyledi:

“Yangına müdahale eden uçak, helikopter açısından geçen yıl ve bu yıl OGM ciddi sayıda alım yaptı. 2024 yılı itibarıyla 106 helikopter, 25 uçak var. Jandarma Genel Komutanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü helikopterleri de rezerv halde bekliyor. Uçak, helikopter açısından hazırlıklı olduğu söylenebilir. Ama asıl soru şu: Biz orman ve anız yangınlarına hazırlıklı mıyız? Toplum olarak orman yangınları konusunda bilinçli değiliz. Riskli meteorolojik koşullar olduğu zaman açık alanlarda ateş yakılmaması ya da kıvılcım çıkaracak faaliyetlerde bulunulmaması gerekiyor. Buna rağmen Haziran ayında çok ciddi sayıda yangın çıktı. Yola atılan izmaritten, balya makinesinden çıkan yangınlar oldu. Günümüzde, iklim değişikliğinin yarattığı yeni normalde, çıkan yangınlar kısa sürede büyük yangınlara dönüşüyor. Uçak ile söndürülemiyor. Bizim toplum olarak yangın çıkmamasına odaklanmamız lazım. Yıllardır yangın çıkmaması konusunda farkındalık çalışmalarında ciddi eksiklikler var.”

Yurttaştan daha çok kamu kurumlarına görev düştüğüne vurgu yapan Tolunay, şöyle devam etti: “Son 5 senede elektrik nakil hatlarının çok sayıda yangına sebep olduğunu biliyoruz. Çıkan yangınların yüzde 4’ü elektrik nakil hatlarından oluyor. Yanan orman alanlarının ise yüzde 20’sini kapsıyor. Ormandan artık elektrik nakil hattı izninin verilmemesi gerekiyor. Bu nakil hatlarının çevresinde önlem alınması dağıtım şirketlerinin görevi. Bakım, onarım, direk tellerinin çevresinin temizlenmesi gerekiyor ama bunun da yapılmadığını görüyoruz. Ormanlara girişin yasaklanması tek başına çözüm değil. Yasakların denetlenmesi de gerekiyor. Ege ve Akdeniz’de sıcak günlerden geçiyoruz. Ama kamu kurumlarından bir duyuru yok. Başta Orman Genel Müdürlüğü olmak üzere Meteoroloji Genel Müdürlüğü gibi müdürlükler riskli bölgeler için uyarılarda bulunmalı. Yol kenarlarından ve karayollarından, belediyeler ve Ulaştırma Bakanlığı sorumludur. Yol kenarlarındaki otların temizlemesini de yine bu kurumların yapması gerekiyor. Sadece vatandaşın değil, ormanlarla direkt veya dolaylı yoldan bağlantısı olan belediyelerin, müdürlüklerin bakanlıkların önleyici tedbirler alması gerekiyor. Kanunen de görevler yerine getirilmeli.”

∗∗∗

ÇÖZÜMSÜZ BIRAKILDI

Diyarbakır-Mardin arasındaki alanda çıkan ve 15 kişinin yaşamını yitirdiği yangınla ilgili DEDAŞ yetkilileri elektrik tellerinin sebebiyet verdiği yangın olaylarına halen çözüm bulamadı. Mardin’de elektrik tellerinin birbirine çarpması ile olası bir yangın faciasının önüne geçmek isteyen yurttaşlar, tellere astıkları ağırlıkla çözüm bulmaya çalıştı. Diyarbakır Sağlık Platformu da faciaya ilişkin ön rapor hazırladı. Raporda, “Astım, KOAH başta olmak üzere solunum yolu rahatsızlıklarını alevlendirme ve akciğer hasarları oluşturma potansiyeline sahiptir” denildi.

YETKİLİLERİN BAŞARISIZLIKLAR SİLSİLESİ

Orman Genel Müdürlüğü (OGM) 2022 yılının ormancılık istatistiklerine göre 12 bin 799 hektar ormanlık alan kül oldu. 20 bin 615 hektar büyüklüğünde ormanlık alan ise ormancılık dışı faaliyete açıldı. Böylece resmi kayıtlara göre, toplamda 33 bin 414 hektarlık ormanlık alan 2022’de yok edildi. Kaybedilen ormanlık alanın büyüklüğü yaklaşık 47 bin futbol sahasına denk geliyor. OGM 2023 Yılı Faaliyet Raporu’nda ise yangın başına yanan alan miktarında yine başarısız olundu. OGM birçok başlıkta hedeflerini tutturamadı. OGM’nin raporuna göre, ‘orman ve orman kaynaklarını biyotik ve abiyotik zararlılara karşı korumak’ hedefinin sadece yüzde 67,5’i gerçekleştirildi. OGM, yangın başına yanan alan miktarını 2,60 hektar olarak hedeflerken, 2023’te yangın başına ortalama 6,1 hektarlık alan küle döndü. Başarı oranı yüzde -852,5 oldu. Yangınlara ilk müdahale süresi ise 11 dakika olarak belirlendi.

YANGININ NEDENİ BELLİ

• Yetkililer tarafından diğer yangınlardan ders çıkarılıp önlem alınmıyor.

• Çeşitli platformlar tarafından hazırlanan raporlardan ders çıkarılmıyor.

• Her yangının ardından zamanında müdahale edilmiyor.

• Çalışmalar yetersiz kalıyor ve koordineli hareket edilmiyor.

YANGINI ÇIKARAN 1 KİŞİ TUTUKLANDI

Birçok kentte ormanlar yanmaya devam ediyor. Dün çıkan yangınlar ve yangınlara ilişkin yaşanan gelişmelerden bazıları şöyle:

•Aydın: Çine ilçesinde zeytinlikte çıkan yangın, havadan ve karadan müdahaleyle 2 saatlik çalışmayla kontrol altına alındı. Yangında, 20 dönüm arazideki çok sayıda zeytin ağacı zarar gördü.

•İzmir: Bornova ilçesindeki ormanda çıkan yangına, mangalı ters çevirerek neden olduğu belirlenen Onur A. dün adliyeye sevk edildi. Onur A. çıkarıldığı mahkemece tutuklandı.

•Antep: İslahiye İlçesinde ormanlık alanda yangın çıktı. Çıkan örtü yangını (Ot, çayır vs’den başlayan yangın) ekiplerin müdahalesi ile söndürüldü.