‘Orban modeli’ ile hedef saptırılıyor

Ekonomi Servisi

Bir süredir iktidar ortaklarının artan pahalılık nedeniyle hedef göstererek tehdit ettiği zincir marketlerle ilgili yasal adımlar da atıldı. Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmeliğe göre şube sayısı iki yüzden fazla olan zincir mağazalar, satışa sundukları ürünler ile şubelerine ilişkin verileri Ticaret Bakanlığı’nın belirlediği sisteme aktaracak. Bu veriler kurum, kuruluş ve kamuoyu ile paylaşılabilecek.

Saray rejiminin seçime doğru gidilirken pahalılığın sorumluğunu marketlere yükleyerek hedef saptırma arayışı yeni değil. Bu strateji geçen yıl tam da bu vakitler Macaristan’ın otokratik lideri Viktor Orban tarafından hayata getirilmişti. AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan ile pek çok benzer noktası olan popülist muhafazakâr lider Orban, 3 Nisan 2022 seçimleri öncesi bir kararnameyle bazı temel ürünlerde fiyatları sabitlemişti. Tüm marketlerin kapılarına da, “Hükümet temel gıda maddelerinin fiyatlarını dondurma kararı aldı. Fiyatlar sabitlenmiştir” afişlerini astırdı.

GÜNAH KEÇİSİ ARAYIŞI

Ekonomistler zincir marketlere yönelik düzenlemeyi algı operasyonu olarak nitelendirdi. Ekonomist Mustafa Sönmez’e göre “Enflasyon artışı Erdoğan’ın politikalarından kaynaklı. Bunu örtmek için günah keçisi arıyorlardı, marketler sardılar. Bu ‘üç harfli’ dedikleri, köken olarak AKP’ye yakın zincir marketler hedefe konuldu.”

Yeni düzenlemeyle ne fiyatlarda ne de enflasyonda yavaşlama olur diyen Sönmez, “Söz konusu marketler siyasal İslam sermayeli yerler. Yaşananın nasıl bir tarikat cemaat iç savaşı olduğunu bilmiyoruz. Ticaret Bakanlığı’nın fiyatları takip etmesi, bu kesimi baskı altına alma amaçlı olabilir. Seçmene ‘Enflasyona bunlar neden oluyor biz de mücadele ediyoruz’ mesajı verilmeye çalışılıyor. Aralıktan başlayarak enflasyon baz etkisiyle aritmetik olarak düşüş gösterecek. İktidar ise ‘Bakın faizi düşürdük, zincirlerin beline kazmayı vurduk’ diyecek. Bu söyleme altlık oluşturmak için marketlere yönelik düzenleme yapıldı. Bu tamamen sandığa, seçmene dönük” dedi.

GÜNÜ KURTARMA PLANI

Anka’ya konuşan ekonomistlerden Devrim Zelyut kararı "AKP algı operasyonlarıyla günü kurtarmaya çalışıyor. Bu bir aciziyet göstergesi" sözleriyle değerlendirdi. Yaşananları Macaristan’ın seçim döneminde yaşananlara benzeten Yağız Kutay Işık ise şöyle konuştu: “Benzer bir emsali Orban yönetiminde gördük. Seçime üç ay kala fiyatlar donduruldu. Seçim sonrasında sgeri dönmek zorunda kaldı. Aslında yaptığı bu hamle halkı kandırmaktan başka bir şey değildi.” Prof. Dr. Şenol Babuşcu ise şu değerlendirmede bulundu: “Bir suçlu aranıyordu. Aranan suçlu olarak zincir marketler bulundu. Son 1 yıldaki yüksel enflasyonun 3 nedeni var. Birinci neden; yanlış faiz politikası. İkici olarak döviz kurları karşımızda. Üçüncü neden de Rusya-Ukrayna savaşının da etkisiyle artan enerji maliyetleri. Marketlerin enflasyona katkısı yok.”

***

NE OLMUŞTU?

Erdoğan’ın marketleri eleştirmesi sonrası devreye MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli girmiş ve “Sürekli zam yapan zincir marketlerin, FETÖ ile irtibat ve ilişkisinin titizlikle araştırılması gerekir” açıklaması yapmıştı. Bu açıklamadan sonra da Ticaret Bakanı Mehmet Muş, zincir marketlere ilişkin yürüttüklerini açıkladı. BİM CEO’su Galip Aykaç ise Bahçeli’ye sert yanıt vermiş, “FETÖ ile bizi tehdit eden parti liderlerine söyleyeceklerimiz var. Bu ülkenin güzel insanları sizlerin yalanlarına itibar etmediler” demişti. Ardından da Bahçeli’nin çağrısıyla cezaevinden tahliye edilen suç örgütü lideri Kürşad Yılmaz, Aykaç’ı “Güvendiğiniz güçlerle birlikte tuttuğunuz köşe başları mezarınız olur” sözleriyle tehdit etmişti. Aykaç da bir gün sonra Gıda Perakendecileri Derneği Başkanlığından istifa etmişti.