Özel okullar artık çok ‘özel’

Mustafa KÖMÜŞ

Özel okullar yeni kayıtlar için Liselere Geçiş Sınavı (LGS) sonuçlarını bekliyor. Bunun yanında sene içinde kayıt yenilemelerini gerçekleştirdiler. Fakat geçmiş yıllara nazaran kayıt yenileyenlerin sayısında ciddi düşüşler var. Devlet verdiği teşviklerle yeni özel okulların açılmasını sağladı. Velilere de aynı şekilde verdiği teşviklerle kayıtlar yaptırdı. Fakat pandeminin araya girmesi ve ülkede yaşanan ekonomik krizin yanı sıra devletin de bu teşviki kesmesi nedeniyle bir ticari sektöre dönüştürülen özel okullar ve öğrenciler adeta ortada bırakıldı. Öyle ki bazı özel okullar kapatılırken bir kısmı da öğrencisiyle birlikte satışa çıkarıldı.

OKULLAR SATILIYOR

Bir özel okul ilanında şu ifadeler yer alıyor: “Kurum binası anaokulu, ilkokul ortaokul ve liseden oluşmaktadır. Kurumda 32 derslik, laboratuvar, müzik ve görsel sanatlar dersliği, bilişim teknolojileri dersliği, kütüphane, konferans salonları, beden eğitimi ve spor salonu, yemekhane ve kantin, yüzme havuzu bulunmaktadır. Kurum binası anaokulu, ilkokul ortaokul ve liseden oluşmaktadır.”

Yine ilan.gov.tr’de ise icradan satılık okullar bulunuyor. Örneğin Manisa Salihli’de icrada açık artırma ilanına çıkılan bir özel okulla ilgili şu bilgiler veriliyor: Dört katlı betonarme okul binası ve arsası vasıflı taşınmazdır. Bodrum Katında sınıflar bulunmaktadır. Zemin katında geniş bir alan, odalar ve toplantı salonu bulunmaktadır. 1. ve 2. Katta da sınıflar ve odalar bulunmaktadır. Tüm mahallerin zemin döşemesi seramik kaplıdır.”

AZALMA VERİYE YANSIDI

MEB’in son yayımlanan istatistiklerine göre özel okullarda okuyan öğrenci sayısı 150 bine yakın azaldı. 2019-2020’de 1 milyon 468 bin olan özel okul öğrencisi sayısı 2020-2021’de 1 milyon 310 bine düştü.

Özel okullara bunun yanı sıra yüzde 36 zam kotası konulmasına rağmen ücretler ciddi şekilde arttı, hatta bazı anaokullarında bile 100 bin TL’yi buldu. Üstelik bu ücrete yemek, kitap ve kırtasiye fiyatları dahil değil.

SERVİS İÇİN FARK İSTEDİLER

Özel Okul Velileri Platformu Sözcüsü Özgür Özkan ücretleri şöyle değerlendirdi: “Okul ücretlerine sınırlama getirildi ancak yemek, servis ücretleri gibi okul içi harcamalarda hiçbir sınırlama yok. Yüzde 100’den daha fazla zam yapan okullar var. Veliler belli bir fiyat üzerinden çocuklarını okula kaydettiriyor ancak yemek, kırtasiye gibi şeylerde hiçbir tavan fiyat olmadığı için çok fahiş artışlar yapabiliyorlar. Öyle de yaptılar. Servis için yıl içerisinde velilerden 2-3 kere fark istediler. Yakıt fiyatları artıyor ancak birçok veli, UKOME’nin açıkladığı tavan fiyatların zaten en az iki katını ödüyor. Sözleşmede yazan bir fiyat bu, ondan da fark alma hakları yok. Veliler anlayış gösterdiği için bunları ödedi. Ancak bunun dışında yemek gibi kayıt ücretlerine ek olarak ödenecek şeyler çok fahiş zamlandı. Örneğin kızımın okulunda geçtiğimiz sene 7 bin 500 lira yemek ücreti aldılar, bu sene 12 bin 500 lira istiyorlar. Bu ek ücretler MEB Yönetmeliği’ne göre velinin isteğine bağlıdır. Ancak özel okullar bunu dayatıyor, ’Yemek ücretini vermezsen kaydını yapmam’ diyor. Kızımın okulunda yemek ücreti ödemeden kayıt yapmak istediğim için kayıt almadılar, MEB’e şikâyet ettim, soruşturma açıldı, hala cevap bekliyorum. Burada MEB’in denetim yapmayarak göz yumduğu bir durum olduğu için veliler bu fahiş artışlı ek hizmetleri ödemek zorunda kalıyorlar. Okulla yüzgöz olmamak için, çocuğuna mobbing uygulanmasın diye bir şekilde fahiş fiyatlarda ek hizmet ücretlerini ödüyoruz.”

Özkan zamlar nedeniyle özel okullardan devlet okullarına geçişlerin yaşandığını şu şekilde aktardı: “Çocuklarını bu zamlar sebebiyle devlet okullarına yazdıranlar var. Bu gelecek dönemde daha fazla olacak. Mesela ilkokul ve ortaokulda 1’inci sınıfta yazdıranlar en azından o kademe bitene kadar çocuğun psikolojisi bozulmasın, travma yaşamasın diye devam etmek zorunda kalıyorlar. Zorlansalar bile ödemeye devam ediyorlar. Önceki yıllarda çocuğunu 1’inci sınıfa yazdırırken gelirinin yüzde 50’sini özel okula verenler şimdi 4’üncü sınıfta yüzde 70-80’ini vermeye başladı. Gelirin artışıyla okulun artışı arasında uçurum oluştu. Geçen sene yapılan düzenleme bunu kısmen frenledi. Özel okulların kontenjanlarının şu anda yarısı dolu. O yüzden özel okullar devletten teşvik istiyor. Ama bu koşullarda pek mümkün olmayacak çünkü birçok insan asgari ücretle geçiniyor, yüzde 80’i yoksulluk sınırının altında yaşıyor. Bugün 70-80 bin liranın altında İstanbul’da anaokulu bile yok."

ASIL KIYAMET SENEYE KOPACAK

Özkan taleplerini ise şöyle açıkladı: “En önemli talebimiz, tavan zammın TÜFE ile sınırlandırılmasını istiyoruz. Yüzde 36 olan tavan zam aralık ayı gibi yüzde 80’i bulacak. Asıl kıyamet seneye kopacak. TÜFE ile sınırlandırılırsa velilerin gelirleri kadar bir artış olacağından belki velilerin ödeme şansları olur. Çünkü çocuklarını özel okullara gönderen velilerin yüzde 90’ı ücretli çalışanlar. İkincisi ise okullar içindeki ek hizmetlerde, yönetmelikte olmayan ancak fiili olarak dayatılanların denetlenmesi. Şikâyetler çok geç cevaplandığı için velilerin hepsi bunları ödemek zorunda kalıyor. Yönetmelikte bu ek hizmetlerin zorunlu olmadığı netleştirilmeli. Velilerin çoğu haklarını bilmedikleri, eğitim kurumu diye güvendikleri, çocuklarına mobbing uygulanmasından korktukları için bunları ödüyor.”