Patrona destek, halka kredi

Deniz GÜNGÖR

Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi’nin (DİSK-AR) dün yayımladığı rapora göre, Türkiye’nin 2020 yılında koronavirüsle mücadele kapsamında ayırdığı toplam nakit harcama ve dolaylı gelir desteği Gayrisafi Yurtiçi Hâsılanın (GSYH) yüzde 2,7’si ve sağlık alanında GSYH’nin yüzde 0,4’ünü kadar. DİSK-AR’ın araştırmasında yapılan harcamaların büyük bir bölümünün hükümet kaynakları dışından yapıldığı aktarıldı. Koronavirüsle mücadele kapsamında GSYH oranları, zengin ülkelerin yüzde 17,3, orta gelirli ülkeler yüzde 4,1, yoksul ülkeler yüzde 2 olarak belirlendi.

Türkiye’de vatandaşlara yapılan desteklerin, şirket ve bankalara kıyasla az olduğu belirtilen çalışmada, ekonomik, mali desteklerin yanında sağlanan kolaylıkların yüzde 78’si şirket ve bankalara yapıldı. Tüm desteklerin sadece yüzde 22’sinin ise vatandaşlara yönelik ek harcama ve gelir desteği olarak sağlandığı belirtildi.

TÜRKİYE ÇOK GERİDE

DİSK-AR’ın araştırmasına göre orta gelirli sınıfında yer alan Türkiye, seçilmiş ülkeler içerisinde düşük nakit harcama ve gelir desteği yapan ülkeler arasında. Araştırmada, yapılan desteklerin önemli bir bölümünün hükümet kaynakları dışından olduğu belirtildi. Hükümetin vatandaşlara yönelik yaptığı sağlık harcamaları ve dolaylı gelir destekleri GSYH’nin yüzde 2,3’ü olarak hesaplandı. Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) veri setindeyse Türkiye’nin koronavirüse yönelik yaptığı ek harcamalar toplam 90,9 milyar lira oldu.

Harcamalar şu şekilde;

Nakdi yardım ve asgari emekli aylığına ilişkin tamamlayıcı ödemeler: 22,5 milyar lira

İşsizlik ödeneği: 5,9 milyar lira

Kısa çalışma ödeneği: 33,2 milyar lira

Çalışanlara nakdi ücret desteği: 11,4 milyar lira

Normalleştirme desteği: 4,5 milyar lira

Sosyal destek programı: 8,8 milyar lira

Esnaf desteği: 4,6 milyar lira

İLK TERCİHİ ŞİRKETLER

Hükümetin salgın döneminde yaptığı destekleri, işsiz kalan veya kepenk kapatmak zorunda olan vatandaştan ziyade şirketlere verdiği açıklanan raporda, salgında yapılan ekonomik, mali desteklerin yanında kolaylıkların yüzde 78’inin şirket ve bankalara sağlandığı belirtildi. 83 milyon nüfuslu Türkiye’de ise halka sağlanan tüm desteğin yüzde 22 oranında olması dikkat çekti. 4,9 milyon nüfusa sahip Yeni Zelanda, ekonomik desteklerin yüzde 92,3’ünü vatandaşlara yönelik gerçekleştirildiği öğrenildi. ABD yüzde 91,4 ve Avustralya yüzde 91,1 ile Yeni Zelanda’dan sonra vatandaşlarına en fazla nakit destek sağlayan iki ülke oldu.