Patronlar rahatsız

Havva Gümüşkaya

Merkez Bankası (TCMB), Para Politikası Kurulu (PPK) herkesin merakla beklediği toplantının ardından faizleri 200 baz puan düşürerek yüzde 18’den yüzde 16’ya indirdi. Faiz indiriminin ardından Türk Lirası’nın değer kaybı hızlandı. Dünya genelinde dolar karşısında en fazla değer kaybı yaşayan para birimi olan TL’deki kayıp yılbaşından bu yana yüzde 23’ü buldu.

Erdoğan’ın ekonomistler tarafından kabul edilmeyen “Faiz enflasyonun nedenidir” inadı sebebiyle son iki PPK toplantısında faizler 300 puan indirilmiş oldu. Uzmanlar enflasyonun ve yüksek döviz kurunun bilinçli bir tercih olduğu görüşünde.

Kararın arka planında sermaye kesimlerinin çatışmasının olup olmadığı ise merak konusu. Ancak Türkiye’nin büyük sermaye kesimleri döviz kurundaki artış nedeniyle çarkların dönmemesinden endişe duyuyor. 19 yıllık AKP iktidarı ile iç içe geçen sermayedarlar alınan kararlardan rahatsız olduklarına dair açıklamalarda bulunmaya başladı.

TÜSİAD ÇIKIŞIYLA BAŞLADI

Rengini ilk olarak açık eden ise Türkiye’nin en büyük sermaye örgütü olan Türkiye Sanayici ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD). Muhalefet blokunun anketlerde oy oranlarının arttığı bir zamanda gelen TÜSİAD’ın çıkışı manidar bulunarak sermaye kesimlerinin Erdoğan’ı yalnız bıraktığı şeklinde yorumlandı.

TÜSİAD’ın kuruluşunun 50’nci yıl dönümünde hazırlattığı “Yeni Bir Anlayışla Geleceği İnşa-İnsan, Bilim, Kurumlar” adlı çalışma da çok konuşuldu. Hem derneğin Yüksek İstişare Konseyi (YİK) Başkanı Tuncay Özilhan’ın bu çalışmayı tanıtırken yaptığı açıklamalar, hem dernek başkanı Simone Kaslowski’nin “laiklikten çoğulcu demokrasiye, gençlerin işsizlik sorunundan iklim krizine ve çevre tahribatına, makroekonomik istikrarsızlıklardan Merkez Bankası politikalarına, dışlayıcı iktisadi büyümeden bozulan gelir dağılımına” kadar birçok önemli soruna vurgu yapan konuşması dikkat çekti.

TOBB SESSİZLİĞİNİ BOZDU

Daha çok orta ölçekli üretim yapan, sanayi bölgelerinde var olan, inşaat sektöründe yatırımları olan bir grubu temsil eden Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) de sessizliğini bozdu. İktidarın en önemli finansörü olarak bilinen bu kesim daha önce faizlerin düşürülmesinin hayati öneme sahip olduğu yönünde açıklamalar yapmıştı. TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, daha önce faiz çıkışlarıyla dikkat çekmişti. Ancak son yapılan faiz indirimlerinin ardından sosyal medya hesabından paylaşım yapan Hisarcıklıoğlu, tedirgin olduklarını söyledi. Hisarcıklıoğlu şu ifadeleri kullandı: “Merkez Bankası’nın faiz indirimi kararı sonrası hem uzun vadeli faizlerin hem de döviz kurlarının artması reel sektörümüzü tedirgin etmektedir. Temennimiz piyasadaki faizlerin ve enflasyonun düşeceği, finansal istikrarın tesis edileceği ortama en kısa sürede kavuşmaktır.”

İTO’DAN KISIK HOMURDANMA

İstanbul Ticaret Odası (İTO), başkanı Şekip Ağvadiç, alınan kararlarla ilgili kısık bir sesle faiz ve döviz arasındaki hassas ilişkinin gözetilmesi gerektiğini vurguladı. Rahatsızlıklarını dile getiren Ağvadiç, “TCMB’nin 200 baz puanlık faiz indirim kararı, yatırım ve ticaret yapmak isteyenleri ferahlatma önceliğini ortaya koyuyor. Bununla birlikte fiyat istikrarı, faiz ve döviz arasındaki hassas ilişkilerin gözetilmesi, iş dünyası için önem arz ediyor” açıklamasında bulundu.
İstanbul Sanayi Odası Başkanı Erdal Bahçıvan, daha net bir ifadeyle ekonomi yönetiminin enflasyonu önemsediğine dikkat çekti: “Merkez Bankası, bugünkü kararıyla enflasyonu önemsemediğini ve dikkate almadığını ortaya koydu.”

EN SADIK MÜSİAD

Büyük ölçüde İslami sermaye örgütleri ise henüz bir ses çıkarmadı. Aksine hala Erdoğan’a bağlı oldukları yönünde açıklamalarda bulunuldu. Faiz indiriminin tek başına yeterli olmadığını dile getiren bu yapılar, bankaların da faizlerde indirime gitmesi gerektiğini belirtti. Bu kesimin başında ise Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) geliyor. Merkez Bankası’nın aldığı indirim kararlarının aynı ölçüde piyasa faizlerine yansıtılmadığına dikkat çeken MÜSİAD Başkanı Mahmut Asmalı, “Kamu bankalarının öncülüğünde bütün bankalarımızın elini taşın altına koyması ve ivedilikle kredi maliyetlerini azaltarak reel sektörün önünü açmaları gerekir. Mevcut kredi maliyetlerinin yüksek seviyesi, yatırımcılarımızı ve sanayicilerimizi zor durumda bırakmaktadır. Düşük faiz, artan yatırımlar, büyüme ve enflasyonla mücadeleyi birlikte gözeten bir politikayı destekliyoruz” dedi.

Yandaş sermaye grubu olarak bilinen Anadolu Aslanları İşadamları Derneği (ASKON) Genel Başkanı Orhan Aydın, “Emek vermeden, alın teri dökmeden elde edilen kazanç, haksız kazançtır. Bu da adaletsizliği getirir. Faiz emeksizi şişirirken, emekçiyi öldürüyor” dedi. Merkez Bankası’nın faiz lobisinin ablukasını kırarak yaptığı faiz indiriminin değerli bir adım olduğunu belirtti.

***

‘Beşli çete’ de şikâyet eder

İktisatçı Mustafa Sönmez:

Dövizin fiyatının artması bütün sermayeyi etkiliyor. Aslında hepsi şikâyetçi. İhracat yapanların üretim yapması için ithalata mecburlar. Dolayısıyla hepsi dövizin yükselmesinden şikâyetçi. Özel sektörün 170 milyar dolar döviz borcu var. Kurdaki artış bu borcun maliyetini de yükseltiyor.

Rahatsız eden bir diğer konu ise istikrar olmaması. Alınan kararların Erdoğan’ın politik tercihlerinin gereği olması. Ancak sermaye bir yol haritası ister. TOBB uzun zamandır renk vermiyordu. Belli ki uzun zamandır birikmiş. Uzun vadeli faizlerin artmasından dolayı hem de dövizdeki artıştan dolayı rahatsız.

Susanların da bunu kabul ettikleri anlamına gelmiyor. Herkes tedirgin. Risk primi yükseliyor. Tüm sermaye kesimi derece derece etkileniyor. İçerde enflasyonun kontrolden çıkması da bütün dengeleri bozuyor. Artan kur ihracatı motive eder ancak muhtaç oldukları ithalatı da artırır. Madalyonun bir de diğer yüzü var. Genel iklim hepsini vuruyor. Daha önce birileri iklime ayak uyduruyordu, kaydırılıyordu. Ama yakında ‘Beşli Çete’nin de şikâyetlerini duyarsanız şaşırmayın. Ekonominin dümen tutamaması endişe veriyor. Bana yarıyor, desteğimi devam ettiriyorum, diyen çıkmaz. Sermaye kesiminin itiraz edeceği bir hava değişimi oldu. Kayıtsız şartsız Erdoğan’ı destekleyenler bu dönemde marjda kalır. Ekonominin iyi yönetilmediği konusunda birleşmeye başladılar.