Pencereler farklı ama hayat aynı

Buse İlkin Yerli

Trabzon’un köklü tiyatrolarından Trabzon Umut Tiyatrosu bu yıl Polonyalı oyun yazarı Slawomir Mrozek’in 1974 yılında yazdığı Sığıntılar adlı oyunu sahneliyor. Göçmen sorununu ele alan ‘Sığıntılar’, 5 Şubat’ta ilk gösterisini yaptı. Oyunda Efecan Baştürk ve Ümit Şahin rol alıyor. Sezon boyunca Trabzon Umut Tiyatrosu’nda izlenebilecek oyunu projenin yapım sorumlusu Cengiz Aydoğdu ve oyunun yönetmeni Nuri Nalbantoğlu ile konuştuk.

Öncelikle Cengiz Aydoğdu’ya neden özellikle Sığıntılar’ı sahnelemeyi tercih ettiğini soruyoruz. Trabzon Umut Tiyatrosu’nun perdelerini tüm dünyaya duyduğu sorumluluk hissiyle açtığını belirten Aydoğdu, “Karmaşık soyutlamadan yararlanarak Polonya’ya özgü toplum ahlakı ve felsefesi sorunlarını ele alıyor. Sığıntılar adlı oyununda ise kaskatı oyunlar biçimiyle bireye soluk aldırmayan, otoriteyi bireyin üstünde tutan bir zihniyetle, tiyatro estetiği düzeyinde boğuşarak Avrupa’nın geçtiğimiz yüzyılda vardığı - paranoyak, şizofrenik - durumunu sahneye taşımış ve son sahneyi de trajikomik bir biçimde ortaya koymuş. Mrozek, topluma ve bireye alışılmadık boyutlarda ve derinliklerde ulaşmayı başarmış. Çağında, insanın önce kendisiyle sonra da toplumla hatta tarihiyle yaşadığı yoğun hesaplaşmayı, iktidar ve birey ilişkilerini, çelişkilerini özellikle de otoriteye karşı bireyin nasıl başkaldırdığını ve tavrını gözler önüne sermiş. Trabzon Umut Tiyatrosu da perdelerini toplumumuza ve tüm dünyaya karşı sorumluluk hissiyle açıyor” cevabını veriyor.

Cengiz Aydoğdu

Yönetmen Nuri Nalbantoğlu, söze Trabzon Umut Tiyatrosu ile ve ‘Sığıntılar’ oyunu ile yollarının nasıl kesiştiğini, “Bir söyleşi sırasında Cengiz Bey ile tanışmıştım. Trabzon Umut Tiyatrosu’nun hedeflerini anlattılar ve oyunu yönetmem için davet ettiler. Memnuniyetle kabul ettim; benim açımdan şehirdeki tiyatro sanatına katkı verebilmem için güzel bir fırsattı ve çalışmalarımız başladı” sözleriyle anlatıyor.

ZOR VE ABSÜRT METİN

Sığıntılar’ın son derece zor ve absürd bir metin olduğunu ifade eden Nalbantoğlu, oyunu şu sözlerle anlatıyor: “Oyunda dünyaya farklı pencerelerden bakan ancak birlikte yaşamak zorunda olan iki göçmeni seyrediyoruz. Oyunun konusu bu bakımdan son derece güncel: Bir binanın bodrumuna “sığınıp” yaşamaya çalışan iki göçmenin yaşamı... Her ikisi de oyun boyunca karşısındakinin düşüncelerini anlamaya ve değiştirmeye çabalıyor. Bu ikilinin hayatla baş etme, hayatı anlamlandırma yolculuğuna tanık oluyoruz. Metnin zorluğu bundan sonra başlıyor aslında. Gündelik konuşmaların atında yatan derinliği anlamak için kafa yoracak mıyız? Seyirciler olarak bu karakterleri izlerken kendi hayatlarımızı gözden geçirebilecek miyiz? Yoksa gerçeklerle yüzleşmekten kaçınıp; oyunu göz ucuyla izleyip bununla yetinecek miyiz? Zor metinler seyircinin önüne böyle sorular koyan, seyirci için açmazlar yaratan metinlerdir. Sığıntılar böyle bir metin.”

Nuri Nalbantoğlu

Yönetmen bakışının oyuna etkisini ise, “Bir yönetmen yazarın kurmak istediği dünyayı yorumlar ve üç boyutlu dünyada yeniden inşa eder. Bu tür oyunların farkı yönetmenler için meydan okuma olmalarıdır; oyun hem geniş imkânlarla gelir hem de riskler barındırır. Örneğin bu iki karakterin sıkışmışlığını, oyunun hareket alanını kırmızı dar bir zemine “sıkıştırarak” anlatmak istedim. Bu ise belirli teknik zorluklar oluşturdu. İşte size imkân ve risk!” sözleriyle anlatıyor ve ekliyor: “Oyuncularla yaptığım ilk görüşmede onlara bu metne bir meydan okuma gözüyle bakmalarını, karakterlerine hep “başka bir bakış açısıyla” yaklaşmalarını ama her zaman samimi olmalarını önerdim. İlgi çekici sonuçlara ulaştık.”

ŞUBATTA DOLU DOLU PROGRAM

Sığıntılar’ın şubat programı şöyle:

►12-19 Şubat 20.00: Trabzon Umut Sahnesi
►16 Şubat Çarşamba 20.00: Hamamizade Kültür Merkezi/Trabzon
►24 Şubat Perşembe 20.00: Artvin/Hopa
►25 Şubat Cuma 20.00: Artvin
►26 Şubat Cumartesi 20.00: Rize/Pazar