Bir sporcunun performansını etkileyen en önemli faktörlerden ikisi psikolojik yapısı ve sosyal çevresidir. Diğer etkenler doğru bir antrenman programlaması ve uygulamasıyla geliştirilir....

Bir sporcunun performansını etkileyen en önemli faktörlerden ikisi psikolojik yapısı ve sosyal çevresidir. Diğer etkenler doğru bir antrenman programlaması ve uygulamasıyla geliştirilir. Psikolojik yapı ve sosyal yaşamdaki sorunlar ise; büyük çaba ve zaman gerektirir. Bu konular çalıştırıcının antrenman dışı sürelerde de oyuncusuyla üst düzeyde ilgilenmesini zorunlu kılar. Hatta daha da ileriye giderek profesyonel yardım şarttır. Günümüz  dünyasında sadece spor alanında değil insanın yaşam standartları içinde bile profesyonel psikolojik destek, olmazsa olmazlar arasındaki yerini almaktadır.

Şimdi genel hatlarıyla antrenörlerin başını ağrıtabilecek sporcu sorunlarına değinelim.

 

BAZEN DIŞ YARDIM DA GEREKLİ

Bedensel ve fiziksel açıdan yeterli seviyeye ulaşmış sporcularda maç ve yarışma esnasında istenilen verimin alınamadığını görürüz. Bu durum sıkça rastlanan bir grafik çizebilir. Bu durumda çalıştırıcı oldukça zor durumda kalır ve çaresizliği yaşayabilir.

Böyle bir manzarayla karşılaşıldığında, dış yardıma başvurulması önkoşuldur. Bu yardımın doğrultusunda sporcu iki açıdan incelemeye alınmalıdır. Öncelikle sporcunun; spor yaşamı ile spor dışı yaşamı arasında bir farklılık olup olmadığı araştırılmalıdır. Ardından da sporcu bu tip davranışlara kişilik ve karakter özelliklerinden mi, yoksa özel bir takım nedenlerden mi başvurmaktadır, bu irdelenmelidir.

Kısaca sorunlu sporcunun kısa sürede saptanması, uyumsuzluk nedenlerinin bulunması performans açısından çok önemlidir. Ayrıca, bu yaklaşım kişinin kendisine de ışık tutacaktır.

Örneğin; sporcu antrenörüne sürekli itirazlarda bulunur. Bu itirazları ya direkt yapabilir ya da jest ve mimiklerle belli eder, sonrasında söylenenleri kabul eder ama, yine de bildiğini okur. Bu tavırdaki bir oyuncunun sorunu acilen saptanmalıdır. Şayet kişilik özelliği ise, durum daha da vahimdir. Çünkü, bu tür davranışlar diğer oyuncularında kötü yönde etkilenmesini beraberinde getirir ki, bu da takım uyumunu bozmak için yeterlidir.

Bir diğer tip sorunlu sporcu ise; otoriteye tepki gösteren, antrenmanı sevmeyen, çalışma şekline sık sık karşı çıkan bir tavır sergiler. Burada; babaya karşı bir nefret, eski antrenöre aşırı bağlılık ve çalışmayı sevmeme gibi nedenler araştırılmalıdır. Yine sorunlu bir sporcu yapısına örnek; “bencil sporculardır.” Bunlar “benmerkezci” bir   tavır sergilerler. Dünya sanki onların etrafında dönüyor sanırlar. Otel, yemek  beğenmezler, malzemelere sürekli kusur bulurlar. Kıskançtırlar. Aşırı koruyucu ve her isteği yerine getiren aile yapıları bu oyuncuları bu şekle büründürmüştür.

Bu tip oyunculara kesin kurallar koymalı ve bu kurallara uyma öğretilmelidir.  Ceza vermekten kaçınılmamalı ve devamlı kontrol altında tutulmalıdırlar. 

 

BAZILARININ PSİKOLOJİSİ FARKLIDIR

Bazı sporcular da “aşırı kaygılıdırlar” Bunlar üst düzeyde fedakârlık yapmayı yaşam biçimi olarak benimsemişlerdir. Bu tipleri motive etmekten çok normal sınırda tutmak zordur. Dikkatleri dağınıktır. Takım arkadaşlarına karşı fazlasıyla duyarlıdırlar. Maç öncesi iştahsızlık ve konsantrasyon bozukluğu çekerler. Bunlara aşırı kaygının gereksizliği telkin edilmelidir. Maç öncesi yeni bilgiler verilmemelidir. Açıklamalar fazla ayrıntıya girmeden yapılmalıdır.

Daha birçok psikolojik açıdan sorunlu olabilecek sporcuya rastlanabilir. Bu tür sorunların da “performansa” doğrudan etki yaptığı  bir gerçektir. Bu nedenle yarışma sporlarında üzerinde önemle durulması gereken konuların başında bu konu gelmektedir.

Yine yerimiz kalmadığı için haftaya devam etmek umuduyla…

Kaynakça: Dr. Ergun BAŞER, Spor Psikolojisi Ders Kitabı