Popüler Fantastik Edebiyat

Dosya başlığının seçimi, her ne kadar günümüzde eski popülerliğini yitirmiş olsa da, fantastik edebiyatın en ses getiren eserlerini imlemek için tarihsel bir uzaklığın kullanımının olanağının olmamasından Popüler Fantastik Edebiyat olarak seçilmiştir ve türün en çok ses getiren örneklerine odaklanacaktır

Edebiyatın fantastik öğelerle ilişkisi insanlık tarihi kadar eski sayılabilir. Modern edebiyatın ve yerel dillerin kullanıma girmesi bile masalların yazılı hale getirilmesi ile başlatılabileceği için fantastik olan her zaman edebiyatın bir parçası olarak devam etmiştir. Diğer taraftan edebiyat tarihinde her dönemde bu tarz öğeleri edebiyatına dahil eden akımların -kimi zaman edebiyat alanında güçlü kimi zaman zayıf- rahatlıkla izi sürülebilir. Buna rağmen, fantastik edebiyatın kendi başına bir tür olarak sayılmasının tarihi oldukça kısadır. Fantastik öğelerin bu dünyanın kurallarına mucizemsi ya da masalsı bir eklenti olarak kaldığında kurulamayan alan, Tolkien’ın iç tutarlılığı olan başka bir diyar tasarlaması ile olanaklı hale gelecektir. Tolkien’ın başarısı, yarattığı yeni diyarına uygun yaratıcı tanrıdan, çağlar boyunca değişimini anlattığı bir tarih eklemesinden kaynaklıdır. Artık karşımızda kanlı canlı bir diyar vardır.

Masaüstü fantastik rol yapma oyunları

Dosya başlığının seçimi, her ne kadar günümüzde eski popülerliğini yitirmiş olsa da, fantastik edebiyatın en ses getiren eserlerini imlemek için tarihsel bir uzaklığın kullanımının olanağının olmamasından Popüler Fantastik Edebiyat olarak seçilmiştir ve türün en çok ses getiren örneklerine odaklanacaktır. Giriş yazısının amacı ise, fantastik edebiyat ile beraber ortaya çıkan, ancak Türkiye’de çok kısıtlı bir alanda -genelde üniversitelerin bilimkurgu ve fantezi toplulukları içinde- kalan masaüstü fantastik rol yapma oyunlarına değinmektir. Bu oyunlar ile ilgili Türkçe herhangi bir çeviri olmadığı ve oyunların oynandığı yerlerin dil oyunu bundan kaynaklı çevrilemez alanları olduğu gibi bıraktığı için bu oyunların yapısını anlatırken kullanılacak kusurlu dilden kaynaklı özrü borç biliriz. Bu özürle birlikte belki de bu oyunlar için gerekli kural kitaplarından birinin çevrilmesi de temennimizdir.

Edebi ve mitik boyut

Fantastik rol yapma oyununun tanımını ilk kez tam olarak taşıyan oyun 1974 yılında yayınlanan D&D (Dungeons and Dragons) kutu oyunudur. İçinde minyatürler, oyunu etkileyecek olan kartlar, zarlar gibi pek çok şeyi de barındıran bu oyun ile masaüstü fantastik rol yapma oyunlarının tarihi de başlamış olur. Yalnızca bir bir hikâyeye, hikâye anlatıcısına (D&D’de buna DM denmektedir), kaleme, karakter kağıtlarına ve oyunculara ihtiyaç vardır. İlk oyun yalnızca dört ırk (insan, elf, cüce ve buçukluk) ve üç sınıf (savaşçı, büyü kullanıcısı ve rahip) seçimine olanak tanımış olsa da, günümüzdeki D&D oyunları ve diğer oyunlar bu kısıtlamayı neredeyse sonsuza genişletmiştir. Ayrıca, yasal, tarafsız ve kaotik olmak üzere üç alignment ile başlayan fantastik rol yapma oyunlarında, alignment sayısı şu anda herkesin uzlaştığı dokuz (yasal tarafsız ve kaotik üçlüsünün, iyi, doğal ve kötü ile tamlama haline getirilmesi ile doğal iyi, kaotik kötü gibi) ve genel bir kabul görmese de bundan fazla sayıda olabilmektedir. Alignment, oyuncunun oynadığı karakterin eylemlerini belirlerken gözetmek zorunda olduğu en temel kuralı veren şeydir. Yani yasal iyi olan bir karakterin iyiliği asla kendisinin bağlı bulunduğu yasal düzeni -kimi zaman bir tanrı, kimi zaman bir kral olabilir bu düzen- bozacak şekilde iyi bir davranışta bulunurken göremezsiniz, en azından iyi bir DM buna bir ceza kesmek zorundadır. Diğer taraftan yasal bir kötüyü de yine asla bağlı bulunduğu düzeni bozacak şekilde bir kötülük yaparken bulamazsınız. Oyuncular karakterlerini öncelikle düzene, doğalarına ya da belirlenimsizliğe göre hareket ettirmek zorundadırlar. Bütün bunlar, bu oyunları basit ev tipi oyunlar kategorisinden, ciddi bir sahne sanatına çevirmektedir. Gerekli olan şeyler ise, kağıt, kalem, oyuna uygun zarlar (dört yüzlü zardan, altmış yüzlü zara kadar pek çok zar vardır), hikâye ve en önemlisi hayal gücüdür. Bu hayal gücü diyarları tasarlayan kişilerde o kadar üst bir derecededir ki, World of Darkness başlığı altında kalan ve bu dünyanın gotik-punk versiyonunu içeren oyun, bütün dünya tarihinin vampirleri içerecek şekilde yeniden yazımına bile olanak sağlamıştır. Günümüzdeki popüler vampir hikâyelerinin çoğundan farklı olarak bir tarihe, farklı güçlere sahip klanlara, baba katline ve insan ile ölü, canavarlık ile insanlık arasındaki çizgide yürümenin trajedisine dair oldukça edebi ve mitik boyutu vardır. Hatta bu seri için Kabil’in hikâyesinin devamı Book of Nod’da Kabil’in ağzından anlatılmıştır.

Kural kitapları

Uzun zamandır basılmayan Unutulmuş Diyarlar ve Ejderha Mızrağı serilerinin birkaç senedir düzenli olarak basılmaya başlanması ile alanın tekrar canlanmaya başladığı söylenebilir. Fantastik edebiyatın, masaüstü rol yapma oyunların en azından kural kitaplarının çevirisiyle desteklenmesinin ise, Türkiye’de bu türün yaygınlaşması için elzem olduğunu yayınevlerine hatırlatmak isteriz.