Popülizm safsatayı besliyor
Sercan MERİÇ
Sanatçı Alpin Arda Bağcık’ın Zilberman İstanbul’da sanatseverlerle buluşan “Paranoid Fanteziler, Sahici Entrikalar” sergisi, 30 Nisan’da sona eriyor. İstanbul Beyoğlu’ndaki Mısır Apartmanı’nın üçüncü katında yer alan sergide Bağcık, insan sağlığı üzerine kurulan komplo teorilerine odaklanıyor. Daha önceki çalışmalarında medya, iktidar ve güç ilişkilerini sorgulayan Bağcık, “Sahici entrikalar” bölümünde kapitalizmin nüfuz ettiği sağlık endüstrisinde, şüphe uyandıran ticari manevralarla oluşan günümüzdeki belirsiz atmosferi vurguluyor ve sağlıkla ilgili toplumun yaşadığı kaçınılmaz güvensizlik hissinin altını çiziyor. Sergi vesilesiyle bir araya geldiğimiz Bağcık, son 2-3 yıldır medyanın yaydığı bilgileri arşivlediğini ve bir seri halinde izleyicilerle paylaştığını belirtiyor.
Komplo teorilerinin insanın hayatta kalma güdüsüyle ilişkilendirilmiş bir kavram olduğunu belirten Bağcık, “Bu teoriyi yayarak, etrafımızdakilerle ilişki içine giriyoruz. İspanyol gribi salgınından bir görüntü de serginin bir parçası. O dönemde dahi oluşmuş komplo teorileri daha küçük topluluklar tarafından yayılırken, Covid-19 salgını, internet dönemine denk geldi. İki büyük medyanın bir araya gelmesiyle devasa bir bilgi kirliliği açığa çıktı. Komplo teorileri birbirini tetikledi. Pandemi bu nedenle kontrol edilemez bir noktaya geldi” diyor.
HAKİKAT ÖTESİ ÇAĞ
Hakikat ötesi çağda bilginin öneminin azaldığını, inancın ise daha baskın hale geldiğini kaydeden Bağcık, sözlerini şöyle sürdürüyor: “Normalde inançtan uzaklaşarak bilginin yükselişini gördüğümüzü düşünüyordum. Post-truth kavramıyla birlikte, inancın bilgiden daha üst bir konuma evrildiğini düşünüyorum. Covid-19’la birlikte sağlık okuryazarlığımızın çok daha artması gerektiği ortaya çıktı. Bu konuda bir ilerleme sağlayabildiğimiz pek söylenemez.”
Komplo teorilerinin ana akım medyada kolayca yer bulabilmesine dair de görüşlerini paylaşan Bağcık, “Türkiye, Rusya, Brezilya, Trump ABD’si gibi popülist rejimlerle yönetilen ülkelerde komplo teorileri ana akıma da taşınıyor. Bu da safsatayı yayanların ana akımda yer bulmasına olanak sağlıyor. Popülizm, safsatalara inanma güdüsünü besliyor” açıklamasını yapıyor.