Profesyonel

Geçmiş, değiştirilebilir mi? Belleğin dehlizlerinden sökün eden aidiyet, üzerine inşa edilen gelecek. Hikâye hep böyle şekillendi. Bir yerlerde doğuldu. Uzunca bir süre aileden, kurumlardan alınan yara bereler sarıldı. Yüzyıllardır süre gelen ritüellerde ölündü!
Kişi, geçmişiyle oynayabilir mi? Belleğine kazınanlar değişebilir mi? Mümkün müdür? Evet mümkün.
Duşan Kovaçevic, ‘Profesyonel’ adlı oyununda bu durumu mümkünlü kılar. Yazmanın zihinler arası, çağlar arası yolculuğunu, Teodor Teya Kray karakteri üzerinden aktarır.
Bin dokuz yüz doksan’da yazılan oyun, dağılmakta olan Yugoslavya’yı; kopuş, direniş, sığınış halindeki insanlık durumunu, ‘flâneur’ yazar üzerinden ironik bir dille anlatır.
Teya, polis memuru Luka Laban ile karşılaştığında, bellek ilmek ilmek çözülür, dağılır an’a. Profesyonel(Luka) on küsur yıl izlemiştir, yazarı.
Sakıncalı görülen Teya, sözcüklerini sakınmamış, bazen bir trende bazen yazarlar lokalinde ya da kamuya açık herhangi bir yerde konuştukça konuşmuştur. Bu konuşmalar bazen tutanak olur bazen yapıt; peki buna kim karar verir? Yakılmamasına, yok olmamasına? Sorunun cevabı ayrı bir yazı konusu.
R.Barthes, iktidara değil iktidarlara karşıyız diyordu. Teya karakteri, düşünürün cümlelerinin farklı enstrümanlarla sorgulandığını hatırlattı.
Bunca erdeme rağmen kaosa doğru gidiyoruz, bunca erdem bizi evrensel ölümden kurtaramıyor. Erdemler bizi düzenden kurtaramıyor. Nesnelliğin ölçütü olan tutarlılık ile bizim aramızda erdemin bir fazlalık olup olmadığını sonunda kendime sorar hale geldim. Ve düzen bizim yitimimiz için erdemlerden yararlanıyor. Bizler artık sistemin kandırdığı kurbanlarız, çıkarlarımız konusunda bizi aldatıyor. Bizi kendi çıkarlarına kurban ederken bunların bizim de çıkarımız olduğu konusunda bizi ikna ediyor.
Profesyonel oyunu Belgrad’da oyunculardan birinin ölümüne değin on iki yıl boyunca oynanmış. Geçtiğimiz yıl Devlet Tiyatroları repertuarına alınan ve devam eden oyunu, Yetkin Dikinciler, Bülent Emin Yarar ikilisi sürdürüyor. Kıymetli pek çok tiyatro ödülünü alan oyuncular ve reji; umarım insanlık adına tutulan bu tutanaktan uzun yıllar vazgeçmezler. Belirtmeliyim oyun kapalı gişe!
Yugoslavya’daki büyük dönüşümü toplumsal-politik yaşamı ilginç karakterleriyle, yalılıkla aktarabilen Duşan Kovaçevic’in eserlerini, Mitos-Boyut Yayınları (Profesyonel/ İntiharın Genel Provası/ Buluşma Yeri)bastı.  
Savaşla, izmlerle başa çıkmaya çalışan yangın yeri, Yugoslavya. Avrupa’nın ortasında inceden bir balkan ezgisiyle dans edebilme hali gibi pek çok tezadı barındıran, o tuhaf ikili… Mutlaka izlenmeli.