Rekabet gücü, sendikal haklar ve IKEA

Dünya Ekonomik Forumu’nun 144 ülkeyi inceleyerek raporladığı Küresel Rekabet Gücü Endeksine göre İsveç, 2012-2013 periyodunda, dünya dördüncüsü oldu. Başbakan Tayyip Erdoğan’ın “Bir daha da gelmem” dediği Davas toplantılarını da organize eden vakfın sıralamasına göre İsveç, geçen seneye göre bir basamak geriledi. Listede Finlandiya, İsveç’in yerine üçüncülüğe yükselen ülkeydi. İsviçre ve Singapur ilk iki sıraya yerleşti. Bu yıl yedinci olan Amerika, beş yıl önce bu listede liderdi.

İsveç Özel Sektör Kurumu’nun şüpheyle baktığını açıkladığı Dünya Ekonomik Forumu’nun Rekabet Gücü Endeksinin eleştirilen yönü; bu sıralamayla gelecekteki büyüme oranları arasında bir ilişkinin olmaması. İki yıl önce, aynı endekste İsveç’in sürpriz sayılamayacak ikinciliği için İsveç Özel Sektör Kurumu Baş Ekonomisti Stefan Folster, bu tip sıralamanın küçük şirketler için hiçbir şey ifade etmediğini açıklamıştı. Folster, endeksi makro ekonomi tutkunu olarak değerlendirmişti.

Teknolojik gelişim, yeni icatlar iklimi ve iş piyasalarının çalışma şekli gibi 12 kıstasla şekillendirilen listede, son iki yıldır birer basamak gerileyen İsveç, teknolojik hazırlıklılık kategorisindeki birinciliğini korudu. Dünya Ekonomik Forumu’na göre İsveç’i rekabet gücündeki sıralamada aşağıya çeken en sağlam etken ise ülkenin vergi sistemi. Raporda, İsveç’in en büyük problemi olarak, toplanan kazanç vergileri oranlarının çok yüksek olması gösteriliyor. “Refahı topluma eşit olarak dağıtalım” politikasını izleyen İsveç, bu konu başlığında, endekste alkış toplayamıyor.

Rekabet Gücü Endeksi’nin İsveç’in hanesine yazdığı bir diğer eksi, sınırlayıcı iş hakları yasaları ve iş piyasasının düşük esnekliği olarak gösterilmiş. Maaş fiyatlandırma esnekliği kategorisinde İsveç, karşılaştırıldığı 144 ülke arasında 135’inci olmuş. Hangi mesleği yaparsan yap ister çöpçü ol, ister doktor aylık kazançların birbirine yakın tutulması, rekabet gücünü kıran bir nokta olarak değerlendirilmiş. İsveç’in son hatası da işten kovmanın zor olduğu bir ülke olması olarak raporlanmış. İsveç, işten çıkarmaların zorluğu; bu sebeple yeni çalışan almanın da sınırlı olduğu bir ülke olarak adlandırılıp bu kategoride 133’üncülüğe yerleştirilmiş.

Meraklıları hafta içinde takip etmiştir, forumun Küresel Rekabet Gücü Endeksinde, Türkiye bu yıl 16 basamak birden yükseldi. Evde bir bayram havası yaratan bu yükselişle 43’üncü sıraya oturduk. Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan konuyla ilgili olarak yaptığı yazılı basın açıklamasında, Türkiye’nin küresel rekabette parlayan bir elmas olduğunu duyurdu.

Rekabet gücündeki yıldan yıla aşağılara düşüşünü engelleyemeyen İsveç, endeksteki parlayan elmas, Türkiye’ye iş öğretmeye kalkıyor. İsveç’in sendikaları, IKEA Türkiye’ye el attı. Sendikasız istihdam edilen Türkiye’deki IKEA çalışanları için kollar sıvandı. İsveç kökenli bir mobilya mağazası olan IKEA’da sendikasız olarak çalıştırılan 2 bin çalışan için İsveç’teki Handels ve UNİONEN sendikalarından destek mesajı yayımlandı. Türk İş’e bağlı Koop İş Sendikası tarafından sendikal güvence altına alınmaya çalışılan Türkiye’deki çalışanlar için IKEA, daha önce kabul ettiği temel prensipleri devreye sokmuyor. Dünya üzerinde 43 ülkede faaliyet gösteren IKEA, toplu sözleşmenin yasak olduğu Kuveyt ve Suudi Arabistan dışında bir tek Türkiye IKEA çalışanlarına “rekabete zarar verir ve maliyeti arttırır” gerekçesiyle sendikal haklarını teslim etmiyor.
Handels Sendikası Başkanı Lars-Anders Häggström, IKEA’nın tutumunu kabul edilemez bulduklarını söylüyor. Häggström, Koop İş ve IKEA’nın Türkiye mağazalarını ziyaretleri sırasında çalışanların baskı ve tehditlere maruz kaldıklarına şahit olduğunu, herkesin sendikalarda örgütlenme hakkı olduğunu belirtiyor. Rekabet endeksindeki yerimizi yenice parlatmışken IKEA çalışanları için İsveç’ten ve dünyanın dört bir yanındaki gelen sendikalaşın desteğine ne demeli? Önümüzü kesmesinler.