Rus oligarklar hâlâ siyasi güçlerini koruyor mu?

Girayalp Karakuş

Rusya’nın Ukrayna’yı işgaline karşı ultra zengin Rus ‘oligark’ iş insanları da yaptırım listesine alındı. İngiltere ilk aşamada Putin’e yakın üç oligarkın bankalardaki milyarlarca dolarını dondurdu. Tüm Rus oligarklarının İngiltere bankalarında 800 milyar dolardan fazla birikimi olduğu değerlendiriliyor. Peki, kim bu oligarklar? Siyasi güçleri pasivize oldu mu? Ne iş yaparlar? Bütün bu sorular yazıda kaleme alındı.

Gorbaçov döneminde oligarklar

Rus oligarkların ortaya çıkışı Gorbaçov dönemine rastlamaktadır. Perestroyka ile birlikte bu oligarklar türedi. Komünist Parti ile bağlarını iyi kullanan oligarklar şanslarını iyi değerlendirdi ve Sovyetler’in dağılmasıyla birlikte zenginleştiler. Sovyetlerin dağılmasıyla birlikte özelleştirmeler yaygınlaştı. Rus oligarkları özelleştirme zenginleri olarak nitelendirebiliriz. Çoğu neredeyse hiç para ödemeden çok önemli fabrikaların sahibi oldular. Madenler, medya şirketleri, enerji tesisleri, petrol kuyuları ve daha birçok değerli işletme kooperatifler döneminden beri daha da gelişen bu isimlere geçmeye başladı.

Siyaset ve para

Para gücünü ele geçiren Rus oligarklar siyasete de el attı. Medya onların elindeydi. Yeltsin onların desteğini alabilmek için her şeyi yaptı. Putin iktidara geçince bu oligarklardan bazılarının gücünü kırdı. Örneğin; Berezovsky. Putin iktidarına boyun eğmeyen oligarkların hepsini tasfiye etti.

3 oligark

Gennadi Timçenko, Boris Rotenberg ve Igor Rotenberg, İngiltere’nin yaptırım uyguladığı 3 oligark. Gennadi Timçenko Rusya’nın en zenginlerinden biri. Serveti 30 milyar dolara yakın. Enerji ve altyapı yatırımları var. Büyük petrokimya şirketlerinin de hissedarı. Ortak olduğu bir banka da var. Boris Rotenberg, doğalgaz boru hatları ve büyük altyapı ve üstyapı projeleri inşa ediyor. Ayrıca enerji şirketleri de var. 2 milyar dolara yakın bir servetin sahibi. Igor Rotenberg, Boris Rotenberg’in kardeşi ve ortağı. 2018’den beri ABD’nin yaptırım listesindeydi. Gazprom’un eski yöneticilerinden. 2019 verilerine göre 1.5 milyar dolarlık bir serveti yönetiyor. Igor ve Boris Rotenberg’in büyük kardeşleri Arkady Rotenberg, Putin’in çocukluk arkadaşlarından biri...

Oligarklar kripto paraya yönlendi

Bloomberg tarafından hazırlanan rapora göre, Amerika ve AB’nin yaptırımları ve ambargo kararları, Rus milyarderlerin kripto para piyasasına yönelme eğilimini artırdı. Rus bankalarının küresel para transferi sistemi SWIFT’ten çıkarılması, bu ihtimali daha da yükseltti. Geçtiğimiz hafta 1,7 trilyon dolar sınırını zorlayan kripto para piyasası, Rus bankalarının küresel para transferi sistemi SWIFT’ten çıkarılmasını da olumlu karşıladı.

Siyasi nüfuz meselesi

Rusya’da güçlü bir sivil toplum anlayışının olmadığını söyleyebiliriz. Bu nedenle boşluğu haksız kazanç elde eden Rus oligarklar doldurmaktadır. Dengelemeyi sağlayanlar yine Rus oligarklardır. Rus oligarklar, dünyanın pek çok yerinde yaptırıma uğrasalar da siyasi güçlerini Rusya’da korumaktadırlar. Putin’in iktidarda olduğu dönemde, oligark elit daha da zenginleşti. Moskova, en fazla milyardere sahip şehir unvanını New York’un elinden aldı. Forbes dergisinin yayınladığı bilgilere göre Rusya’nın başkentindeki milyarderlerin sayısı bir yılda 58’den 79’a yükseldi, Gelir eşitsizliğini ölçmekte kullanılan Gini katsayısına göre Rusya’daki gelir eşitsizliği 2001’de 39,9 iken, 2008 yılında 42,3’e çıktı.

Kaynaklar
Hürriyet Gazetesi, 28.02.2022.
Milliyet Gazetesi, 03.03.2022
Aljazeera, 08.12.2012.