S-400 krizini değerlendiren Prof. Dr. İlhan Uzgel: Türkiye ara formül arayışında

Türkiye’nin Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi satın almasına ilişkin ABD’den bir ültimatom daha geldi. Ülkenin NATO Daimi Temsilcisi Kay Bailey Hutchison, F-35 jetleri almak istiyorsa Türkiye’nin Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi satın almaktan vazgeçmesi gerektiğini söyledi.

Hutchison “İkisini birden alamazsınız” dedi. BirGün’e konuşan Profesör Dr. İlhan Uzgel, “Hükümet kendisini S-400 krizi noktasında çok sıkıntılı bir noktaya getirdi. Tabi Suriye’de, Rusya ile işbirliği yapmak zorunda. S-400’ün de ötesinde Rusya ile iyi ilişkiler geliştirme karşılığında Türkiye’nin bir bakıma ödemek zorunda olduğu bedel var” ifadelerini kullandı.

NATO Elçisi Hutchison CNBC televizyonuna verdiği demecinde, Rusya’yı ‘NATO’yu bölmenin ve güçsüzleştirmenin yollarını bulmaya çalışmakla’ suçladı. Türkiye’nin S-400 satın almasının da Rusya’nın ‘bu planlarının gerçekleşmesine yardımcı olacağını’ öne sürdü.

Ayrıca Hutchison ‘bir Rus hava savunma sisteminin F-35 jetleriyle aynı askeri denetim mekanizması içerisinde yer almasının kabul edilemez’ olduğunu söyledi ve Türk yetkililere hitaben, “Bir seçim yapmalısınız. Ya birini ya diğerini alabilirsiniz, ancak ikisini birden alamazsınız.” dedi.

Türkiye’nin bir süredir Rusya ve Amerika arasında denge siyaseti kullandığını belirten Uzgel, “Hükümet kendisini S-400 konusunda çok sıkıntılı bir noktaya getirdi. Tabi Suriye’de Rusya ile işbirliği yapmak zorunda. S-400’ün de ötesinde Rusya ile iyi ilişkiler içinde olma karşılığında Türkiye’nin bir bakıma ödemek zorunda olduğu bedel de diyebiliriz bunun için. Bunu teknik olarak, doğrudan silah ihtiyacı ile ilişkilendirmek zor. Fakat diğer yandan da Türkiye aynı zamanda NATO üyesi ve Amerika ile ilişkilerinde bazı sorunlar var. Amerika böyle bir füze sisteminin alınması durumunda bir defa kendi müttefikine kendi sözünü geçirememiş olacak. Rusya bir bakıma Amerika’ya gol atmış olacak. Bunu tabi ki tercih etmiyorlar” İfadelerini kullandı.

Bence AKP’nin kafasındaki şey orta yol bularak bu krizi aşmaya çalışmak diyen Uzgel Türkiye bir süredir Rusya’yı Amerika’ya, Amerika’yı Rusya’ya karşı kullanamaya çalışmak gibi bir nevi denge siyaseti kullandı. Bunun tıkandığı noktada ise Amerika ile uzlaşıp füzelerin her durumda Türkiye’ye gelmesini sağlamayı amaçladı. Kamuoyuna da ‘bakın biz Amerika’yı dinlemedik, alıyoruz dedik ve aldık’ şeklinde bir güç gösterisinde bulundular ve bunların bir arada yapılacağı bir formül bulmak gibi bir çaba içindeler” şeklinde konuştu.

Denge siyaseti çıkmazda

Amerika’da Trump dışında Türkiye’yi kollayan bir grup veya siyasi ortamın olmadığını belirten Uzgel, sözlerini şöyle sürdürdü: “ Türkiye ekonomisi çok kırılgan ve bu ortamda direnme imkanı az. O yüzden yumuşak bir orta yol üzerine Amerika’yı ikna etmeye çalışıyor. Süreci biraz erteleyerek Amerika’yı ‘F 35’leri burada tutalım’ gibi bir formülü kabul ettiremeye çalışıyor. Yani almaktan vazgeçmiyor, erteliyorlar ve Rusya bu ertelemeden pek memnun değil. Fakat, hem kamuoyunda kendisini takdir edecek hem de Amerika’yı çok fazla üstüne çekmeyecek bir formül arayışı ortada.

Bence en son hamlesi şu olabilir: Amerikalılara gelin siz inceleyin diyerek ikna etmeye çalışacak olabilirler. Meselenin teknik ihtiyaçla doğrudan ilgisi yok. Rusya ile Suriye ekseninde iş birliği yapmak gibi bir yönü var. İdlip ve diğer alanlarda Rusya, Türkiye’yi çok fazla sıkıştırabiliyor. Burada her iki tarafa da yapılan denge siyasetinin bir çıkmaza girmesi söz konusu. Kritik noktaya gelinince buradan kurtulmaya çalışıyor Türkiye, Amerika’yı ikna etmeye çalışıyor.”