S-400 krizleri devam edecek

Umut Can Fırtına

Reuters’ın iddiasına göre ABD’den bazı yetkililer Türkiye’ye Rusya yapımı S-400 hava savunma sistemlerini Ukrayna’ya gönderme konusunu gündeme getirdi. Türkiye ve ABD’li yetkililer ise iddiaları doğrulamadı. Ajansın aktardığına göre ABD’li yetkililer geçtiğimiz ay Türkiye’yle yapılan görüşmelerde bu öneriyi ortaya attı. Konu ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Wendy Sherman’ın geçen ay Türkiye’ye yaptığı ziyarette gündeme geldi. ABD’li yetkililer Türkiye’ye bu konuda resmi bir talepte bulunmazken Türkiye tarafı görüşmelerde konunun gündeme geldiğini ama pek muhtemel görünmediğini aktardı.

Söz konusu iddialar S-400’lerin akıbeti konusunu yeniden gündeme getirdi. Konuyu BirGün’e değerlendiren dış politika uzmanları, Türkiye için S-400’lerin dış politikada sorun olmaya devam edeceğini vurguluyor.

“S-400’ler hangarlarda bekletilmeye devam edilecek” diyen Emekli Büyükelçi Faruk Loğoğlu, “Türkiye’ye hangi cenahtan bir saldırı var ki? Bunlar hava savunma sisteminde başka türlü yeri doldurulamayan bir boşluğu doldurmak için alındı. Bunlar illa kullanılacak diye bir şey de yok. Ama Amerikalılar bu konuyu Türkiye-ABD ilişkilerinde bir eşik olarak kullanıyorlar” ifadelerini kullandı. Loğoğlu, “Türkiye bu eşiği atlamadığı takdirde ‘Ermeni Soykırımı’ kararlarıyla, F-35’lerle, Suriye’de PYD’ye yardım gibi konularda hiçbir ilerleme kaydedilemeyeceği şeklinde bir duruş sergiliyorlar. O nedenle S-400’ler sorun olmaya devam edecek. Amerikalılar bunu istismar ediyorlar. Ukrayna-Rusya krizinde Türkiye’nin Montrö tutumu nedeniyle ABD Dış İşleri Bakanı Blinken teşekkürlerini iletti. Türkiye’ye karşı işlerine ne geliyorsa alkışlıyorlar. Ancak Türkiye’ye ihtiyaç duyduklarında alkışlıyorlar” değerlendirmesini yaptı.

Aktifleşmesi bile zaman istiyor

Rusya Uzmanı Aydın Sezer ise şu değerlendirmeyi yaptı: “ABD bizim bu sistemlerden kurtulmamız gerektiğini her zaman söylüyor. S-400 hava savunma sisteminin sürekli olarak aktif olması gibi bir durum teknik olarak söz konusu değil. Rusya’nın kendi S-400’leri de bir tehdit algısı söz konusu olduğu zaman devreye sokulur. Pratik olarak biz bunları hangarda mı tutuyoruz; yoksa aktif halde değiller de dilediğimiz zaman aktif edebilecek durumda mıyız bilmiyorum. Ama şunu biliyorum ki herhangi bir F-16’nın bile aktif hale gelmesi için bile belli bir zaman istiyor. Aktif olup olmadığı konusunda yorum yapamıyorum. Fakat bunlar konuşlandırıldıkları yer itibariyle aktifleşse dahi herhangi bir potansiyel düşmana karşı tehdit oluşturmuyor. Ne Rusya’ya ne Yunanistan’a ne de İran’a. Bu da S-400’lerin hangi amaçla alındığına dair bize ipuçları veriyor: Ankara’daki bazı stratejik yerlerin korunmasına yönelik bir savunma sistemi. Ankara’yı tehdit edebilecek potansiyel güç de yabancı ülkeler dışında, 15 Temmuz’da olduğu gibi herhangi bir darbe girişimi de olabilir.”

Öte yandan Türkiye’nin Rusya’dan Temmuz 2019’da teslim aldığı S-400 füzeleri, Türkiye-Washington hattında gerilime yol açmıştı. 21 Nisan 2021’de Türkiye, F-35 programından çıkarıldı.