Sahel kimin olacak!
Darbe içinde darbelerin, çatışma içinde çatışmaların yaşandığı Batı Afrika ve Sahel bölgesindeki küresel güç mücadelesi şiddetleniyor. Fransa, ABD, Çin, Rusya, İngiltere gibi pek çok aktör bölgede karşı karşıya.
Dış Haberler
Batı Afrika ve Sahel bölgesi kaynıyor. Fransa’dan Rusya’ya, Çin’den ABD’ye küresel güçlerin paylaşım savaşına giriştikleri, radikal İslamcıların cirit attığı bölgede büyük bir kaos yaşanıyor. Son olarak Burkina Faso'da 30 Eylül gecesi yaşanan darbe bölgedeki nüfuz mücadelesini bir kez daha ortaya serdi.
Sahel ülkelerinden Burkina Faso’da yüzbaşı İbrahim Traore’nin, ocak ayında darbe yaparak ülke yönetimini alan Yarbay Paul-Henri Sandaogo Damiba'yı devirerek yönetime el koydu. Damiba, Togo’ya sığınırken Afrika Birliği ve Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu (ECOWAS) Burkina Faso’daki durumu yakından takip ettiklerini açıkladı.
24 Mayıs 2021’deki darbe girişiminin ardından huzursuzluğun sürdüğü Mali’de de belirsizlik devam ediyor. Mayıs ayında başarısız bir darbe girişiminin yaşandığı ülkede hesaplaşma sürerken Eylül 2021’de Albay Mamady Doumbouya’nın seçilmiş hükümeti devirerek yönetimi el koyduğu Gine de diken üstünde.
MADEN KAYNAKLARI HEDEF
Atlantik Denizi’nden Kızıldeniz’e uzanan Moritanya, Senegal, Mali, Burkina Faso, Nijer, Nijerya, Çad, Sudan, Güney Sudan, Eritre ve Etiyopya’yı içeren Sahel bölgesi zengin yeraltı ve yer üstü kaynaklarına sahip. Sahel bölgesinin büyük kesimi ve Batı Afrika geleneksel olarak Fransız emperyalizminin nüfuz bölgesi. Ancak Fransa’nın gerileyen hegemonyasıyla birlikte bu bölgelere Rusya, Çin, ABD ve İngiltere gibi aktörler de girmeye başladı.
İştah kabartan kaynaklar nedeniyle Sahel Kuşağı bölgesi birçok dış gücün odak noktalarından biri konumunda. Bundan dolayı son yıllarda Rusya ve Çin’in özel ilgisini çekiyor. Körfez Arap ülkeleri de son yıllarda bölgeye ilgi gösteriyor.
Siyasi istikrarsızlıkla boğuşan Batı Afrika, devlet dışı örgütler, iç çatışma ve köktendinciliğin kol gezdiği bir coğrafya aynı zamanda.
CİHATÇILARIN YENİ SAHASI
Batı Afrika'dan Kızıldeniz'e kadar uzanan 3 milyon kilometrekarelik Sahel bölgesi, yaklaşık 10 yıldır çeşitli yabancı misyonlara karşın cihatçı grupların saldırılarının hedefi oluyor. Anadolu Ajansı’nın haberine göre El Kaide ve IŞİD bağlantılı gruplar Mali, Nijer ve Burkina Faso'nun paylaştığı ve "Liptako Gourma" adı verilen sınır hattında her yıl yüzlerce kişinin ölümüne neden olan saldırılar düzenliyor. Dünyanın en yoksul ülkelerinden kabul edilen Nijer, Mali ve Burkina Faso’da darbeler ve iç karışıklıklar gibi nedenlerle ordularına yeterli bütçeyi ve ekipmanı sağlayamıyor, bu örgütlerle mücadelede yetersiz kalıyor.
ABD ATILIM PEŞİNDE
Sahel bölgesi ABD’nin de nüfuz alanlarından biri. ABD Dışişleri Bakanlığı Mart 2020’de “Sahel Kuşağı”na ilk özel temsilcisini atadı. Sahel Bölge Temsilcisi görevine Peter Pham getirilirken Fransa ile iş tutuluyor. Çin ile kıta üzerinde büyük bir hesaplaşmaya giren ABD, Doğu Afrika’daki nüfuzunu kıtanın batısına da taşımak niyetinde. Doğu Afrika’da İngiliz emperyalizminin mirası üzerine konan ABD, Batı’da da Fransa’yı benzer şekilde kullanmak istiyor.
RUSYA GÜÇ DEVŞİRİYOR
Rusya’nın son yıllarda artan etkisi her alanda kendisini gösteriyor. Orta Afrika Cumhuriyeti başta olmak üzere pek çok ülkede Wagner Grubu üzerinden paralı milis bulunduran Moskova, özellikle askeri alanda bir hayli yol almış durumda.
Pek çok ülke Wagner Grubu’ndan destek almaya başladı. İç savaşın uzun yıllardır devam ettiği Orta Afrika Cumhuriyeti, Rusya ile askeri işbirliği anlaşması imzaladı. Anlaşma doğrultusunda, Rus askeri danışmanlar, resmen Orta Afrika Cumhuriyeti resmi hükümetinin bulunduğu Bangui'de faaliyet göstermeye başladı. Halihazırda çok sayıda Rus şirketi de gözünü dünyanın en hızlı büyüyen ekonomilerinden bazılarının bulunduğu Afrika’ya çevirmiş durumda.
PARİS ALAN SAVUNMASINDA
Sömürgecilik döneminde bölgeyi işgal edip kolonileştiren Fransa, Sahel bölgesiyle stratejik ilişkilerini sürdürmek için farklı müdahalelerde bulunuyor. Askeri varlık, bu mirası devam ettirmek ve derinleştirmek için en kritik araçlardan biri. Halihazırda Afrika’da 54 ülkenin 27’sinin resmî dili Fransızca. Kıtada ekonomik anlamda Çin, askeri anlamda ise Rusya karşısında etkisini korumak isteyen Fransa, uzun yıllar Afrika ülkelerinde mutlak egemen güçtü. Geçen 60 yıllık sürede Afrika’da Fransa’dan boşalan yerlere Rusya ve Çin yerleşti.
ÇİN YENİ HEGEMON
Çin, bölgede etki alanını artıran en dikkat çekici aktörlerden. Ham madde zengini Afrika'nın bütününde etkili olan Çin, devasa yatırımlarla kıtadaki ülkeleri kendisine bağlıyor. Çin, yıllık 200 milyar doları aşan ticareti ile şu anda Afrika'nın en büyük ortağı. Kıtanın ihtiyaç duyduğu altyapı yatırımlarına el atan Pekin, “borç diplomasisi” ile ülkeleri adeta avucunun içine alıyor. Çin, ilk askeri üssünü de Kızıldeniz ülkesi Cibuti’ye kurdu. Küçük ancak Aden Körfezi ve Kızıldeniz'in birleştiği noktada, stratejik açıdan önemli bir konumda bulunan Cibuti'de, İngiltere, Fransa ve Japonya başta olmak üzere diğer bazı ülkelerin de askeri varlığı bulunuyor.