Salgının Ege’deki etkileri: Sektörler batık destek alan yok

AYCAN KARADAĞ

KORONAVİRÜS salgınının etkileri kendini her alanda hissettiriyor. Bu etkilerden birisi de yaşanılan ekonomik sorunlar… Ege Bölgesi, bu sorunun ülkede kendini en fazla gösterdiği bölgelerden biri. Turizm bölgesi olan Ege’de salgın tamamen yayılmış durumda. Ancak ‘mesele’ elbette turizmle sınırlı değil. Bölgede çiftçiden esnafa hemen hemen herkes yaşananlardan mustarip ve tablo her geçen gün daha da kötüye gidiyor.

BirGün, yaşanan sorunları bölge halkına sordu. Belediye başkanları, meslek ve esnaf odalarının temsilcileri, mekân işletmecileri ile yurttaşlar…

Hepsi yaşadıklarını, bundan sonra ne olacağına dair düşüncelerini gazetemize anlattı. Ortaya çıkan tablo, Ege Bölgesi için alarm verildiğini gözler önüne seriyor. Dizideki ilk durağımız ise Aydın…

CHP Aydın Milletvekilli Süleyman Bülbül kentte yurttaşların salgından olumsuz etkilenmesinin nedeninin, hükümetin yanlış politikaları olduğunu söylüyor. Bülbül’e göre tarımı ithalat lobilerine teslim eden hükümet, çiftçinin salgın günlerindeki çağrısına kulak asmadı. CHP’li vekil, “Aydın’da narenciye ve zeytinde ciddi rekolte kayıpları oldu. Ülke rezervlerini yandaşa yedirmektense vatandaşına ayırsaydı bugün iflas eden ev ekonomilerini, işsizliği, çiftçilerin ve turizmcilerin yaşadıkları mağduriyetleri konuşuyor olmazdık” diye konuşuyor.

Tarım demişken, Aydın Ziraat Odası Başkanı Mahmut Nedim Barış neler düşünüyor? Barış’a soruyorum, şöyle yanıtlıyor: “Koronavirüsün ülkemizde görülmesinden sonra, ilimizde tarımsal ürünlerin pazarlamasında ve çiftçilerin faaliyetlerinde olumsuzluklar yaşanmıştır. Sebze ve meyveler hasat edilememiş çiftçi bundan olumsuz etkilenmiştir.”

Barış’ın ardından sözü Aydın’ın Cincin Köyü’nden çiftçi Birhan Utkucu alıyor: “Borç batağına girdik. Eleman çalıştıramıyoruz. Ekonomik sıkıntılar yüzünden ben evimi satılığa çıkardım. Bu virüs yüzünden 100 gündür pazara da çıkmıyorum. Pazarlar açık ama insan yok. Ayrıca kendi canımızdan korkuyoruz. Devlet bize en ufak bir destek bile yapmadı. Kredi veriyoruz diyorlar bırakın krediyi maske bile vermediler.”

‘BORÇ ALARAK GEÇİNDİK’

Şüphesiz ki yaşananlardan sadece tarım sektörü etkilenmedi. Aydın İncirovalı’da kıraathane işleten Duygu Pektaş, bu süreçte, eş-dost yardımıyla ayakta kalan esnaftan biri. Devletin açtığı fonların hiçbirinin kendisine çıkmadığını aktaran Pektaş, “Eş, dost yardımı olmasaydım onlara nasıl bakacaktım bilemiyorum” ifadesini kullanıyor.

Pektaş, şöyle devam ediyor: “4-5 çayla, kahveyle gün sonu yapıyoruz. İkinci dalga gelirse beni tamamen yıkar.”

“İkinci dalganın gelebilecek olması bizi çok korkutuyor. Maddi ve manevi olarak çok yıprandık. Devletten hiçbir yardım alamadım. Esnafa yardım edilmedi ya da sadece yandaşlara edildi.”

Bu sözler Aydın’da bar işletmecisi olan Ebru Duman’a ait. Duman’a göre hükumet işletmecilere destek vermeli: “İkinci dalganın gelme durumu bizi dipten alıp daha da dibe vurur. Yerel yönetimler en azından bize yol gösteriyor.”

Sektörlerde durum ortada. Tabloya bir de bu süreçte işsiz kalanları ekleyince durum daha da içinden çıkılmaz bir hal alıyor. Mehmet Derin yurttaş özel bir işletmede sorumlu müdür olarak çalışırken pandeminin ikinci günü tazminatsız bir şekilde işten atıldı. Derin, bu süreçte yaşadıklarını şöyle aktarıyor: “İşsiz kaldığım bu dönemde devletten 6 ayda sadece bin TL destek aldım o kadar. Evliyim, 4 yaşında bir çocuğum var. Kirada oturuyorum, 7 aydır kiramı dahi ödeyemiyorum. Eş, dost, akraba desteği olmasa ne yapardık bilemiyorum.”

HER BELEDİYEYE EŞİT OLUNMALI

Aydın’ın Efeler ilçesinin Belediye Başkanı M. Fatih Altay, ilçede pandemi döneminde birçok yurttaşın zor durumda kaldığını dile getiriyor. Altay, “Özellikle esnaf çok zor günler yaşadı” diyor ve ekliyor: “Devlet sosyal destek olarak vatandaşlara çare olamadı. Ama esnaf yılmadı, yasaklar kalkar kalkmaz tüm tedbirler ile tekrar hayata tutunmaya çalıştı. Böyle bir dönemde kesinlikle sıkıntı olabilir ama sıkıntılar her belediyeye eşit olunmalı. Parti farkı nedeniyle ayrım yapmak en kibar tabirle ayıptır.”

SOL Parti Aydın İl Başkanı Emine Gital ile de konuşuyorum. Kamucu ekonominin önemine değinen Gital, şunları dile getiriyor: “Mevcut sistemin pandemi süreci ile derinleşen ekonomik krizi aşabilmesi mümkün değil. Bu nedenle Türkiye'nin yeni bir düzene, kamucu politikalara hayatın her alanında uygulandığı bir sisteme ihtiyacı var.”

***

Otellerde doluluk az

Aydın merkezde durum içler acısı. Ancak turizm ilçelerinde de durum farksız değil. Peki, turizm bölgelerinde neler yaşanıyor? Bu soruya da yanıt aramaya çalıştık.

♦ Didim Belediye Başkanı A. Deniz Atabay: Uygulamış olduğumuz tedbirlerle pandemi dönemini en düşük zararla atlatıyoruz. Didim’de işletmelerimize ekonomik olarak zarar gelmemesi adına çalışmalar yaptık. Ekonomik olarak çok büyük kayıplar ortaya çıkmadı.

♦ Didim Turizm Derneği Başkanı Mustafa Şentürk: Pandemiden etkilenen en önemli sektörlerden biri turizm. 32 yıldır turizm sektörü içerisindeyim, böyle bir süreç daha önce yaşamadım. Şu an kazancımız ise personel maaşlarını anca karşılıyor. Bu sezon tüm turizm sektörü zarar etmiş durumda.

♦ Didim Seyahat Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi Yöneticisi İlhan Doğru: Pandemiden en çok taşımacılık sektörü ve turizm sektörü etkilendi. İnsanlar toplu araçlara binmeye korkuyor o yüzden işler berbat. Devletin bize hiçbir desteği yok. Yardım yok, mazot indirimi yok.

♦ Kuşadası Ticaret Odası Başkanı Serdar Akdoğan: Ekonomiye etkisi çok fazla olan salgın, ekonomisi ağırlıklı olarak turizmden olan ilçemizi de fazlasıyla olumsuz etkiledi. Her şeye rağmen eylül, ekim ayları için umutlarımız devam ediyor.

♦ Aydın Turist Rehberleri Odası Başkanı Ozan Sayın: 700 tane üyemiz var. Bu üyelerimiz hafta sonu sadece yüzde 1’i çalışabiliyor. Son dönemde bir hareket başladı. O da sadece yüzde birini etkiledi. Diğer arkadaşlarımızın çoğu işsiz. Bundan dolayı da başka işlere yönelmeye başladılar.