Salgınla mücadelede yeni dönem

Avrupa Birliği (AB) ülkeleri bugünden itibaren koronavirüsü salgınıyla mücadelede yeni bir döneme giriyor. Avrupa Birliği Komisyonu’nun BioNTech/Pfizer aşısını kesin olarak onaylamasından sonra, başta aşının geliştirildiği Almanya olmak üzere 27 birlik ülkesinin çoğunda aşı kampanyası bugün başlıyor.
Almanya’nın Mainz kentinde Prof. Dr. Özlem Türeci ve Prof. Dr. Uğur Şahin’in öncülüğündeki BioNTech tarafından, konuyla ilgili tüm yayınlarda vurgulandığı gibi “yıldırım hızıyla” geliştirilen aşının dağıtımı büyük güvenlik önlemleri altında sürüyor. BioNTech ile Avrupa Birliği arasındaki anlaşmaya göre, yıl sonuna kadar üye ülkelere 12,5 milyon doz aşı teslim edilecek ve bunlar AB Komisyonu’nun ülke nüfuslarını esas aldığı plana göre dağıtılacak.

Buna göre Almanya’nın payına yıl sonuna kadar, yani önümüzdeki 4 gün içinde, 1,3 milyon doz aşı düşüyor. Federal Sağlık Bakanlığı, ocak ayı başından itibaren haftada en az 670 bin olmak üzere, mart ayı sonuna kadar Almanya’ya teslim edilen aşı dozu miktarının 11-13 milyonu bulacağını açıkladı.

BEŞ MİLYONDAN FAZLA AŞILAMA

Bir kişi için iki doz aşı gerektiğinden ilk planlamalara göre 2021’in ilk çeyreğinden Almanya’da 5,5-6,5 milyon kişi aşılanabilecek. Bu sayı aşılama planlamasındaki “en yüksek öncelikli” ilk grubun nüfusunun (8,6 milyon) altında, ancak aşı gönüllü olduğu için bu sürede “yüksek öncelikli” ikinci grubun aşılanmasına da başlanabileceği tahmin ediliyor.

Almanya, şimdiye kadar çeşitli ilaç şirketleriyle yaptığı anlaşmalarla 300 milyon doz aşıyı garantilemiş durumda. Bunun 85,8 milyonunu tüm kontrollerden geçerek onay alan BioNTech-Pfizer aşısı, 50,5 milyonunu da önümüzdeki günlerde onaylanması beklenen Amerikan ilaç şirketi Moderna’nın aşısı oluşturuyor. Böylece sadece bu iki aşının planlandığı gibi tedarik edilmesiyle 83 milyonluk ülkede en az 68 milyon kişinin aşılanması mümkün.

KİTLE BAĞIŞIKLIĞI

Bu da teorik olarak Almanya’da salgını durdurmak için gerekli olan kitle bağışıklığının gerçekleşmesini sağlayabilir. Tabii aşı zorunlu olmadığı için bu konudaki tüm öngörüler toplumun büyük çoğunluğunun gönüllü olarak aşı yaptıracağı tahminine dayanıyor. Der Spiegel’in haberine göre, BioNTech’in aslında daha fazla aşı teslim edebileceği, ancak AB’nin sınırlaması nedeniyle bunun önlendiği öğrenildi.

Bilindiği gibi, aşı önce Büyük Britanya’da sonra da ABD’de gerekli onayları alarak uygulanmaya başlamıştı. Şu ana kadar Britanya’da 300 bin, ABD’de de 1 milyonu aşkın kişinin aşılandığı biliniyor. Almanya’da geliştirilen aşının, diğer ülkelerde yapılırken AB kontrol süreçlerini beklemek zorunda kalması eleştirilere yol açmış, bunun üzerine Avrupa İlaç Ajansı’nın (EMA) onay kararı öne alınmıştı.

Bu arada araştırma ve geliştirme sürecindeki ismi “BNT162b2” olan aşının marka ismi “Comirnaty” oldu. BioNTech’ten yapılan açıklamaya göre bu isim Covid-19, mRNA (aşıya esas olan molekül), community (topluluk), immunity (bağışıklık) sözcüklerinden üretildi.

YAŞLILAR VE BAKIMA MUHTAÇ OLANLAR

Almanya’daki aşılama öncelikle mobil aşı ekiplerince huzur ve bakımevler ile, hastanelerde başlatılacak, akabinde ülke çapındaki toplam 442 aşı merkezi devreye girecek. Doktor muayenehanelerinde aşılama dönemine ise 2021’in ikinci yarısından itibaren geçilebilecek. Fuarlar, havalimanları, stadyumlar, büyük süpermarket binaları gibi mekânlarda hazırlanan aşılama merkezlerinde yeterli aşı olması halinde, Almanya’da günde 150 bin kişinin aşılanması planlanıyor.

Bugün başlayacak aşılama, “en yüksek öncelikli” grubu kapsıyor. Sağlık Bakanlığı’nın kısa bir süre önce yayımladığı aşı yönetmeliğine göre bu grup, 80 yaşının üstündekiler, yaşlılar için huzur ve bakımevlerinde kalanlar, bu kurumlarda çalışanlar, hastanelerin yoğun bakım, acil, aşılama servislerinde çalışanlar, ağır riskli hastalığı olan kişilerin tedavi gördüğü servislerde (onkoloji, organ nakli gibi) çalışan sağlık personeli.

60 YAŞ ALTI SIRADA

Bunu aşama aşama daha az öncelikli gruplar takip edecek. Halkın ağır hastalığı olmayan ve kişilerle temas etmeyen 60 yaşın altındaki yaklaşık 45 milyonu bulan kesimin aşılanmasına ise en sonunda başlanacak. Büyük çoğunluğu doktorlardan oluşan on binlerce kişinin görev alacağı aşılama süreci, eyalet hükümetlerinin sorumluluğunda olacak. Aşıların nakliyesi, dağıtımı ve nakliyesiyle, aşılama işlemlerinin güvenliği için polisin yanı sıra, Alman Ordusu’dan da binlerce asker görev alacak.

***

Aşılama sürecine ilişkin sorular

Aşı mutasyona uğrayan ve hızla yayılan virüse karşı da etkili mi?
BioNTech’in Başkanı Prof. Dr. Uğur Şahin, aşı çalışmaları boyunca düzenli olarak başkalaşıma uğrayan virüslere karşı etkinliği de kontrol ettiklerini, yeni virüse karşı da etkili olmasını beklediklerini açıkladı. Şahin, ocak ayı başında bu konunun daha da aydınlanabileceğini belirtti. Sonucun olumsuz olması halinde mutasyona uğramış virüse karşı yeni aşı çalışmalarına ilişkin sorular ise şimdilik ortada.

Normal yaşama dönüş ne zaman mümkün olacak?
Bu çeşitli faktörlere bağlı. Aşı mutasyona uğramış virüse karşı etkili olacak mı? Diğer aşı çalışmaları kontrol aşamalarından geçip, gerekli onayları alabilecekler mi? Planlandığı gibi üretime geçip, zamanında dağıtımı yapabilecekler mi? Prof. Şahin, önümüzdeki yaz aylarından itibaren normal yaşama geçilebileceği öngörüsünde bulunuyor.

Aşılama zorunlu olacak mı?
Almanya’da aşılama zorunlu olmayacak. Ancak gelecekte riskli hastalarla yakın mesafede çalışanlar sağlık personeli gibi bazı alanlarda çalışanlar için zorunluluk söz konusu olabilir.

Aşı için ödeme olacak mı?
Almanya’da koronavirüse karşı aşı sigortalı olsun, olmasın herkes için ücretsiz. Aşılama sürecinin tüm maliyetini federal hükümet üstleniyor. Bunun için 2021 yılında ayrılan bütçe 2,7 milyar avroyu buluyor. Federal Sağlık Bakanı’na göre tüm maliyetler 6 milyar avro tutarına erişebilir.

Çocuklar aşı olacak mı?
Öncelikle yetişkinler aşı olacak. Aşının çocuklarda etkili olup, olmadığı henüz araştırılmadı. Bunun bir nedeni ilaç denemelerinde çocuklar üzerinde yapılacak testleri sınırlayan etik standartlar. Robert Koch Enstitüsü’nün (RKI), önümüzdeki dönemde çocukların da aşılanması için bir tavsiye kararı şimdilik söz konusu değil.

Aşıdan sonra bağışıklık kazanılacak mı?
Paul Ehrlich Enstitüsü’ne (PEI) göre aşının ilk dozu temel bağışıklık, 3-4 hafta sonra yapılacak ikinci doz da tam bağışıklık sağlayacak.

Diğer aşılar ne zaman başlayabilir?
Avrupa İlaç Ajansı (EMA), Amerikan ilaç şirketi Moderna’yla ilgili kararını 6 Ocak’ta verebilir. Avrupa Birliği, BioNTech ve Moderna’nın aşılarının yanı sıra, AstraZeneca, Janssen Pharmaceutica, Sanofi, Cuverac şirketleriyle de aşı sözleşmeler yaptı. Ancak bu aşılarla ilgili çalışmalarının önümüzdeki yıl ortasından itibaren sonuçlanmaya başlaması bekleniyor.