Şanghay İşbirliği Örgütü’nün sonuç deklarasyonunda 'savunma ve güvenlikte işbirliği' mesajı verildi. Putin, 'Dünyada büyük değişimler yaşanıyor' derken Reisi yeni bir güvenlik modelinden bahsetti.

Şanghay İşbirliği Örgütü liderlerinden ortak deklarasyon: Öncelik güvenlik
Şanghay İşbirliği Örgütü dün sonuç deklarasyonunu yayımladı.

Dış Haberler

Özbekistan'ın Semerkant kentinde düzenlenen Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) zirvesinden güvenlik ve savunma alanlarında daha fazla işbirliği yapılması kararı çıktı. İki günlük buluşmada ŞİÖ üyesi Rusya, Çin, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Pakistan, Hindistan ve Özbekistan liderleri zirve sonuçlarına ilişkin Semerkant Deklarasyonu'nu imzaladı. Deklarasyonda liderler, ŞİÖ'nün diğer devletlere ve uluslararası kuruluşlara yönelik olmadığını teyit etti ve karşılıklı çıkarları dikkate alarak işbirliğine açık olduklarını kaydetti.

REFORM ÇAĞRISI

Liderler, ekonomik gerçekler dikkate alınarak Dünya Ticaret Örgütü’nün etkinliğinin artırılması ve organizasyonda reform yapılması çağrısında bulundu. Deklarasyonda savunma ve güvenlik alanında işbirliğini geliştirme, terörist ve aşırılık yanlısı örgütlerin tek bir listesini oluşturma niyetlerini beyan eden liderler, ayrıca "Barış Misyonu" ortak askeri tatbikatların yapılmasının önemini vurguladı.

Küresel füze savunma sistemlerinin bazı ülkeler tarafından tek taraflı olarak geliştirilmesini kınayan liderler, bunun uluslararası güvenlik ve istikrarı olumsuz etkilediğini dile getirdi.

Kitle imha silahlarının imhasına ilişkin sözleşmeye uyulması çağrısında bulunan liderler, uzayın silahlardan arındırılmasından yana olduklarını ve uzayda bir silahlanma yarışının önlenmesini garanti edebilecek uluslararası, yasal olarak bağlayıcı bir belgenin imzalanması gereğini vurguladı.

AFGANİSTAN’A VURGU

İran'ın nükleer programına ilişkin eylem planının uygulanmasının önemine dikkat çeken liderler, Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Antlaşması'nın hükümlerine sıkı sıkıya uyulması gerektiğinin altını çizdi. Liderler, Afganistan'da tüm etnik, dini ve siyasi grupların temsilcilerinin katılımıyla kapsayıcı bir hükümete ihtiyaç duyulduğunu kaydetti.

Kırgızistan ve Tacikistan cumhurbaşkanları Şanghay İşbirliği Örgütü Liderler Zirvesi kapsamında bir araya gelerek ateşkesin sağlanması talimatı vermekte uzlaştı. ŞİÖ dönem başkanlığı Hindistan'a geçerken bir sonraki zirve 2023'te bu ülkede yapılacak. Zirvede İran’ın üyelik belgesi de imzalandı.

İŞBİRLİĞİ VURGUSU

Erdoğan ve Putin ikili bir görüşme gerçekleştirdi. Ukrayna savaşından Suriye’ye, Libya’dan Karabağ’daki çatışmalara kadar pek çok konunun masaya yatırıldığı buluşmada gıda ve enerji krizine karşı atılması gereken adımlar da ele alındı. Görüşmede, Ukrayna’dan sevk edilen tahılın yoksul ülkeler yerine gelişmiş ülkelere yönlendirilmesi eleştirildi. Putin, "Türkiye, gaz tedariki için en güvenilir rotalardan biri haline geldi. Türkiye’nin Rus doğalgazı için ödemelerin yüzde 25’ini Ruble ile yapmasında anlaşma sağlandı" dedi.

***

LİDERLERDEN MESAJLAR

•Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman, ŞİÖ ülkelerinin çabalarına rağmen, örgüt alanında çatışmaların ortaya çıktığını belirtti. Rahman, güvenlik alanında işbirliğinin ŞİÖ'nün önceliği olarak kalması gerektiğini kaydetti.

•Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, AB Komisyonu’nun Rus gübresinin gelişmekte olan ülkelere sevkıyatına yönelik kısıtlamalarının kaldırılması çağrısında bulundu. “Limanlarda bekletilen 300 bin ton gübreyi yoksul ülkelere ücretsiz aktarabiliriz” diyen Putin, dünya siyaseti ve ekonomisinde son dönemde esaslı dönüşümler yaşanmakta olduğunu ve bunların geri döndürülebilir değişimler olmadığını belirtti.

•Hindistan Başbakanı Narendra Modi, üye ülkeleri, birbirlerine transit erişim sağlamaya ve bölge için esnek tedarik zincirleri sağlamak için bağlayıcılığı artırmaya çağırdı.

•İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ise "Yeni bir güvenlik modeline ihtiyaç duyuluyor. ŞİÖ'nün ABD'nin tek taraflı politikaları ve yaptırımlarıyla mücadele için yeni çözümler ve özel tedbirler geliştirmesi gerekiyor" dedi.

•AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da örgütün Asya'ya açılan bir pencere haline geldiğini söyledi, “Güvenlikten ekonomiye, enerjiden ulaşıma, tarımdan turizme kadar her alanda işbirliğine hazırız" mesajı verdi.

***

KATILAN İSİMLER

Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev’in ev sahipliğindeki zirveye örgüte üye Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov, Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman, Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif, Hindistan Başbakanı Narendra Modi katıldı. Bu liderlerin yanında gözlemci ülkeler Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko, Moğolistan Cumhurbaşkanı Ukhnaagiin Khurelsukh, İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ile davetli liderler AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkmenistan Cumhurbaşkanı Serdar Berdimuhammedov ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev katıldı.