Santralın külüne de dumanına da doyduk

Gökay BAŞCAN

Yıllardır zehir saçan Afşin Elbistan A Termik Santralı’na ek iki ünite daha açılması için başlatılan çevresel etki değerlendirme (ÇED) kapsamında halkın katılım toplantısı (HKT) yapıldı. Maraş’ın santrallar yüzünden havasının kirli, toprağının zehirli olduğunu belirten bölge halkı, projeyi protesto etti. Bölge halkı “Termik santral istemiyoruz” sloganı hattı.

Türkiye’nin havası en kirli şehirlerinden Maraş’ta, Afşin A Termik Santralı çevre mevzuatına uymadığı için geçici süreyle 1 Ocak 2020’de kapatıldı. Kapama kararıyla Maraş biraz olsun ‘nefes’ alsa da 8 Haziran 2020’de geçici çalışma belgesiyle yeniden faaliyete geçti. Haziran 2021’de geçici çalışma belgesinin süresi son bulmasına rağmen süreç uzatıldı.

İlk ünitesi 1984 yılında açılan santral yaklaşık 40 yıldır saçtığı zehirle bölgedeki hava kalitesinin düşmesine ve kanser vakaların artmasına neden oldu.

2018 yılında Afşin Elbistan A Termik Santralı’nı kamudan satın alan Çelikler Holding son olarak iki ünite daha eklemek için çevresel etki değerlendirme (ÇED) başvurusu yaptı. Şirket ÇED dosyasını, Kanal İstanbul’un ÇED dosyasında da imzası bulunan, Çınar Mühendislik hazırladı. ÇED dosyasına yer alan bilgilere göre mevcut 4 ünitesi bulunan, 1355 megawat (MWe) olan kurulu gücü olan santralın, yeni ünitelerin kurulmasıyla 2 bin 43 MWe’ye yükselecek. Maliyeti 3 milyon 650 bin TL olarak belirlenen proje kapsamında günde 72 bin ton kömür yakan santralda yeni ünitelerle birlikte bu sayı 106 bin 992 tona çıkacak ÇED süreci kapsamında 25 Şubat’ta yapılması planlanan toplantı olumsuz hava koşulları nedeniyle 27 Nisan’a ertelendi. Dün yapılan todlantıda Maraş’ın santrallar tarafından kuşatıldığını, tarım arazilerinin yok olduğunu ve kanser vakalarının patladığına dikkat çeken yurttaşlar, projeye tepki gösterdi.

Elbistan Hayatı ve Doğayı Koruma Platformu’ndan İbrahim Yalçın, “Sizi dinleyen bir lavaş alıp içine kömür koyup yemek ister. Hukuk hayır diyor, bilirkişiler hayır diyor, siz ısrarla bu projeleri getiriyorsunuz” derken Altunelma Köyü’nden Cuma Bey, “Çocuğumu kanser teşhisini ile hastaneye götürdüm, tüm hastalar Afşin’in Elbistan ilçesindendi” ifadelerini kullandı.

Elbistan Muhtarları Derneği Başkanı ise “Kanser ettiniz bizi yeter artık çekin elinizi yakamızdan” sözleriyle tepki gösterdi.

Bölge halkının yanı sıra toplantıya birçok sivil toplum örgütü ve yaşam savunucusu katıldı. Temiz Hava Hakkı, Greenpeace, İklim Adaleti Koalisyonu, TEMA’nın yanı sıra birçok parti temsilcisi de toplantıya katıldı. Toplantıda konuşan Greenpeace Akdeniz’den İklim ve Enerji Proje Sorumlusu Onur Akgül, “Afşin A santrali 38 yıldır bölgeyi zehirliyor ve eklenmek istenen iki ünite bu rakama 1900 erken ölüm ekleyecek. Bu iki ünite on yıllar boyunca, sadece yöreyi değil; Karadeniz kıyısından İskenderun Körfezi’ne kadar olan bölgenin hava kalitesini bozacak. Bakanlıktan talebimiz bu projenin iptali, mevcut santralların kapatılması” ifadelerini kullandı.

ERKEN ÖLÜMLER ARTACAK

Greenpeace Akdeniz’in Enerji ve Temiz Hava Araştırma Merkezi’ne (CREA) yaptırılan analize göre, Afşin A Santrali’ne eklenmesi planlanan iki yeni ünite 1900 erken ölüme neden olacak. 500 kilogramı 1500 kilometrelik mesafe içinde olmak üzere, bölgede yılda 960 kilogram cıva birikimi yaratacak. Santralin salacağı PM (parçacık madde) kirliliği, Karadeniz Bölgesi’ne kadar yayılacak. Greenpeace’in aktardığına göre Elbistan Sağlık Grup Başkanlığı’nın kayıtları, Afşin A santralinin açılışını takiben bölgedeki kanser vakalarının sekiz kat arttığını ortaya koymuştu.