Şarkılarla 1 Mayıs: Türkiye işçi sınıfına selam!

BURAK ABATAY - @abatayburak

150 yılı aşkın zamandır işçi sınıfının haklarını savunmak için dünya çapında meydanları doldurduğu 1 Mayıs İşçi Bayramı, bu yıl da dünyada ve Türkiye’de coşkuyla kutlanacak. 1 Mayıs’ın yarattığı coşkunun en büyük pay sahiplerinden birisi de işçi sınıfı için yazılmış marşlar ve şarkılar... Birlikte hatırlayalım.

Which Side Are You On?

Florence Reece tarafından 1931’de ABD’nin Kentucky eyaletinde gerçekleşen büyük madenci grevi esnasında yazılmış şarkı. Türkçe ‘Hangi Taraftasın’ anlamına geliyor. Amerikan şair ve eylemci Reece’in yazdığı o büyülü şiirden: “Madenci babam da mücadele kazanılana dek/ işçilerle beraber olacak/ Siz hangi taraftasın çocuklar?” Şarkı onlarca farklı şarkıcı tarafından yeniden yorumlandı.

16 Tons

Kentucky’deki maden işçilerinin grevi sonrasında ortaya çıkan bir başka şarkı ise ilk olarak Merle Travis tarafından söylenen ‘16 tons’. Tennessee Ernie Ford tarafından da ününe kavuşan şarkı çok sayıda başka dilde de en büyük vurguyu şu sözlere yaptı: “16 ton yük yükledin, eline ne geçti?/ Başka bir gün daha büyük bir borcun oldu.”

1 Mayıs Marşı

1 Mayıs denildiğinde akla ilk gelen birikimlerden birisi de şüphesiz 1 Mayıs Marşı. Söz ve müziği Sarp Özsan tarafından yazılan marş, kitlesellikte ilk adımı da kanlı 1 Mayıs olarak bilinen 1977 1 Mayıs’ında Ruhi Su ve Dostlar Korosu tarafından okundu. Aynı yıl Timur Selçuk tarafından da kaydedilen 1 Mayıs Marşı, Cem Karaca tarafından da “Durduramayacaklar halkın coşkun akan selini’ şarkısıyla beraber aynı plakta yer aldı. Edip Akbayram ve Grup Yorum tarafından da yorumlanan marş, uzun yıllardır 1 Mayıs alanlarının en büyük coşkusu: “1 Mayıs! 1 Mayıs! İşçinin emekçinin bayramı!/ Devrimin şanlı yolunda ilerleyen halkların bayramı!”

9 to 5

İşçi sınıfının ilk büyük kazanımı olan 8 saatlik mesai, Dolly Parton’un 9 to 5 (9’dan 5’e) şarkısıyla dillendiriliyor. Aynı ismi taşıyan film için bestelenen şarkı, “9’dan 5’e kadar seni istedikleri yere götürürler/ Oysaki daha iyi bir hayat var/ Bu zengin adamın bir oyunu/ Buna ne dedikler hiç önemli değil/ Sen yaşamını cüzdanına para koymak için harcıyorsun” ifadeleri ile kısa süre sonra işçilerin marşı haline geldi.

Durduramayacaklar Halkın Coşkun Akan Selini

Cem Karaca’nın 1 Mayıs Marşı ile aynı plakta kaydettiği şarkı yine 1 Mayıs Marşı gibi Sarper Özsan tarafından bestelendi. Sözleri Bertolt Brecht tarafından yazılan eser, Cem Karaca ve Dervişan tarafından seslendirildi.

Enternasyonal Marşı

Fransız bir işçi olan Eugene Pottier tarafından yazılan ve yine başka bir Fransız işçi Pierre De Geyter tarafından bestelenen Enternasyonal, ilk kez aynı yıl 1888’de La Lyre des Travailleurs tarafından çalındı. O günden bugüne başta Birinci Enternasyonal’in marşı olarak kabul edilen eser, tüm dünya devrimcileri tarafından sahiplenildi. Türkçeye de çevirilen marş yıllardır işçi sınıfının umudu ve öfkesi: “Tanrı, patron, bey, ağa, sultan/ Nasıl bizleri kurtarır/ Bizleri kurtaracak olan/ Kendi kollarımızdır”

İşçi Marşı

‘Hava Döndü’ olarak da bilinen marş, Can Yücel’in şiirinden Selim Atakan tarafından bestelendi. Yeni Türkü’nün ‘Buğdayın Türküsü’ isimli efsane albümünde yer alan şarkıyı Zerrin Atakan ve Derya Köroğlu okudu. Aynı şiir Kutup Yıldızı tarafından da bestelendi. “Sen de o dünyadansın, sınıfını bil safa gel/ Hava döndü, işçiden, işçiden esiyor yel”

İşçi Kızı

Arif Kemal’in Red Türküleri -1’de yer verdiği ve açılışında “Evrensel ozanımız Nâzım Hikmet’in tütün işçilerine yazdığı bir türkümüz var sırada” diyerek Nâzım Hikmet’e selam ettiği şarkı renk renk umutları işçi sınıfına ve kadın mücadelesine armağan eder. “O da bir işçi ben de bir işçi/ Bir sınıfın evladıyız biz/ Gaye uğruna verip elele/ Güzel günlere gitmekteyiz”

Sabah Türküsü

Sözleri toplumcu gerçekçi şiirimizin öncülerinden A. Kadir’e ait olan Sabah Türküsü, Ezginin Günlüğü’nün 1986 tarihli albümüne de adını veren şarkı oldu. Madem gün 1 Mayıs ve umut dolu şarkılar söyleyeceğiz, Sabah Türküsü’nü de şu sözlerle es geçmemek lazım: “Ağzımda bal gibi tatlı bir türkü/ Kazanırım çocuklarıma ekmek parası”

Türkiye İşçi Sınıfına Selam

Timur Selçuk tarafından seslendirilen Nâzım Hikmet şiiri. Grup Vardiya ve Yusuf Dağüstün tarafından da çok güzel seslendirilen şarkı şu sözleriyle meydanlarda hepimizin kulağında olsun: “Gücüyle bilinciyle korkusuz yüreğiyle/ Düşmanını yenmek için ilerleyen devrimci işçiye bin selam.”