Savaşın kazananı güvenlik şirketleri

Umut Serdaroglu

Türkiye’de SADAT’a yönelik tepkiler devam ederken özel güvenlik şirketlerinin gerçekleştirdiği faaliyetler daha çok merak edilmeye başlandı. Özel güvenlik ve askeri danışmanlık şirketleri, ülkelerle yaptığı kontratlarla özel koruma, silah satışı ve paralı asker anlaşmaları gerçekleştiriyor. Özellikle petrol ve mineral yönünden zengin fakat politik istikrar yönünden zayıf bölgelerde çalışan şirketlere yönelik, buralarda tutukluların istismarı ve işkencesi, masum sivillerin vurulması ve öldürülmesi, mülkün tahrip edilmesi, cinsel taciz ve tecavüz, insan kaçakçılığı gibi faaliyetler yaptığı gerekçesiyle suçlamalar yer alıyor.

200 MİLYAR DOLAR

Bu tür şirketlere yönelik Prof. Dr. Peter Phillips’in 2015 yılında CounterPunch’a yazdığı yazıda tahminlere göre dünya çapında yaklaşık 200 milyar dolardan fazla askeri danışmanlık şirketlerine para harcandığı belirtiliyor. Ayrıca Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI), 2017-201 yılları arasında küresel silah transferine ilişkin araştırmasında Avrupa’da yüzde 19’luk artış olduğu açıklandı. Büyük silahların uluslararası transferlerinde, 2012-2016 ve 2017-2021'de çok az bir düşüş görülürken, Avrupa, Doğu Asya ve Okyanusya devletlerinin silah ithalatı arttı. Bunda silah ticareti yapan askeri danışmanlık şirketlerinin de büyük bir payı olduğu düşünülüyor. Diğer taraftan ABD ve İngiltere askeri danışmanlık şirketi barındıran ülkeler arasında başı çekiyor.

Silah ticareti yapan ve paralı asker tedariki sağlayan başlıca uluslararası askeri danışmanlık şirketleri şu şekilde:

BlackWater(ABD): 1997’de kurulan örgüt, dönemin ABD Başkanı Geroger W. Bush tarafından Irak ve Afganistan’a gönderilerek birçok sivilin ölümüne neden oldu. Bölgede sivillere yönelik gerçekleştirdiği işkencelerin ortaya çıkmasıyla büyük tepkiler toplayan şirket, daha sonra ismini Academi olarak değiştirdi.

Wagner (Rusya): Son zamanlarda Rusya’da en çok ismi anılan askeri şirket Wagner Grubu. Rusya Devlet Başkanı Putin’in, Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski ve hükümet üyelerine suikast düzenlemek için Wagner’e bağlı 400 kişilik özel bir ekibin Kiev’e gönderildiği iddia edilmişti. Aynı zamanda Birleşmiş Milletler belgelerine göre Wagner grup Orta Afrika Cumhuriyeti’ndeki sivillere karşı defalarca ciddi insan hakları ihlalleri işlediği ortaya çıktı.

Slavonic Corps (Rusya): 2010’ların başında kurulan şirket, Suriye iş savaşı sırasında Rusya’nın, Suriye’de karıştığı katliamların baş aktörü olarak gösteriliyor. İlk olarak Lübnan’ın Beyrut kentine giden Slavonic Corps militanları, önce Suriye’nin Şam kentine, ardından Lazkiye’deki bir Suriye ordusu üssüne transfer edildi.

Dyck Advisory Group (Güney Afrika): Güney Afrika’nın Velddrif şehrinde bulunan şirketin de Afrika bölgesinde çok ciddi suçlar işlediği ortaya çıktı. Mozambik Hükümeti tarafından 2020 yılında ülkenin kuzeyindeki Cabo Delgado’da Eş-Şebab terör örgütüyle mücadele etmesi için tutulduğu sırada, bu bölgede ayrım gözetmeksizin sivilleri öldürdüğü BM raporlarına yansıdı.

Asgaard (Almanya): Alman özel güvenlik şirketi Asgaard, güvenlik görevleri için çoğunlukla eski Bundeswehr askerlerini ve polis memurlarını işe alıyor. Şirket ağırlıklı olarak Sudan, Libya, Moritanya ve Mısır'da faaliyet gösteriyor.

Erinys International (İngiltere): Britanya Virgin Adalarına kayıtlı şirketin operasyonel merkezi Dubai’de bulunuyor. Aynı zamanda Güney Afrika, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Kongo Cumhuriyeti, Irak ve Nijerya’da faaliyetlerini sürdürüyor. Economist dergisi 2004 raporuna göre Irak’ta ABD askerlerinin kazdığı bölgeleri 14 bin askerle koruyarak, ABD’nin Irak işgaline müdahil olan güvenlik şirketlerinden birisi. Bu dönemde Angola’daki “iç karışıklıklara” müdahale etmek için kullanıldığı bilgisi yer alıyor.

Defion Internacional (Peru): Peru, merkezli askeri şirketin aynı zamanda Dubai, Filipinler, Sri Lanka ve Irak’ta ofisleri var. ABD Dışişleri Bakanlığı ile Irak savaşı sırasında anlaşma imzalanıp bu bölgeye silah ve asker gönderildi.

STTEP (Cebelitarık): 2006 yılında kurulan STTEP, özellikle Afrika bölgesinde birçok faaliyetle ismini duyurdu. 2015 yılında şeriat yanlısı radikal İslamcı silahlı örgüt Boko Haram’a yönelik dönemin Nijerya hükümeti tarafından işe alındı.