Egemenler, neden oldukları yıkımları konuşmak ve olası bir çıkış yolu bulmak amacıyla Bali’de bir araya gelirken derinleşen krizin faturasını emekçilere kesiyorlar. Küresel çaptaki işten çıkarma dalgası büyüyor.

Savaşın, krizin ağır faturası işçilere kesiliyor
Fotoğraf: AA

Dış Haberler

Dünyanın en gelişmiş yirmi ekonomisinin lideri ‘Birlikte Toparlanma, Daha Güçlü Toparlanma’ temasıyla Endonezya’nın Bali adasındaki G20 Zirvesi’nde bir araya gelirken, neden oldukları krizlerin faturası emekçilere ödetiliyor. ABD ve Avrupa merkezli pek çok uluslararası şirket, salgın ve savaşın derinleştirdiği ekonomik kriz nedeniyle işten çıkarmaları hızlandırdı.

ABD'de özellikle teknoloji sektöründe işten çıkarmaya giden şirketlerin listesi her geçen gün kabarırken son olarak e-ticaret karteli Amazon’un bu hafta büyük çaplı bir işten çıkarma planladığı ortaya çıktı. New York Times ekonomik belirsizliğin artmasıyla Amazon'un küresel işgücünün yüzde 3'üne denk gelen 10 bin kişiyi işten çıkarmaya hazırlandığını yazdı. Haberde işten çıkarmaların önümüzdeki günlerde başlamasının beklendiği kaydedildi.

TWITTER, META, MICROSOFT HEPSİ SIRADA

Amazon gibi Twitter, Lyft ve Meta gibi firmalar da krizin faturasını emekçilere kesmeye başladı. Elon Musk'ın 44 milyar dolara satın alması sonrası Twitter'da çalışanların yüzde 50'sinin işine son verildiği bildirildi. Mobil araç çağırma uygulaması Lyft de çalışanlarının yüzde 13'ünü işten çıkaracağını duyurdu. Facebook'un sahibi Meta da 11 binden fazla çalışanını işten çıkaracak. Meta Üst Yöneticisi Mark Zuckerberg, 9 Kasım’da şirket çalışanlarıyla paylaştığı mesajda, iş gücünde yüzde 13 oranında azalmaya gitme ve 11 binden fazla çalışanın işine son verme kararı aldığını aktardı.

Dünyanın en büyük mikroçip üreticilerinden Intel'in de çalışan sayısında yüzde 20'lik azalmaya gitmeyi planladığı bildirilirken, Microsoft'un 1000'e yakın çalışanın işine son verdiği kaydedildi. Diğer çip üreticisi Qualcomm’da çiplerini kullanan telefonlara olan talepte beklenenden daha hızlı bir düşüşle işe alımları dondurduğunu açıkladı.

Salesforce, yazılım ürünlerine olan talebin yavaşlaması nedeniyle kârlılığı artırmak için satış departmanından yüzlerce çalışanı işten çıkardı. Dünyanın en büyük bilgisayar sabit disk sürücüsü üreticilerinden Seagate Technology Holdings Plc, yaklaşık 3 bin kişinin işine son verdi.

Çevrimiçi ödeme platformu Stripe, çalışanlarının yaklaşık yüzde 14'ünü veya 1000 kişiyi işten çıkarma kararı aldı. Çevrimiçi emlak şirketi Opendoor, artan faiz oranlarının ABD konut piyasasını olumsuz etkilediği bir dönemde, çalışanlarının yüzde 18'ini işten çıkaracağını açıkladı.

ABD'de Netflix, Robinhood, Snap, Coinbase, Shopify, Peloton, Chime Financial ve Calm gibi şirketler de daha önce personel sayısında azalmaya gideceklerini duyurmuştu. Dapper Labs’de personelinin yüzde 22'sini işten çıkardı.

AVRUPA'DA DA İŞTEN ÇIKARTIYORLAR

Son 30 yılın en yüksek enflasyon oranları ve Rusya-Ukrayna savaşının etkisiyle Avrupa'da da işten çıkarmalar artış gösterdi. Air France, yaklaşık 300 yer personelinin görevine son vermek için sendikalarla müzakere yürütüyor. İsveçli mühendislik grubu Alfa Laval, yaklaşık 500 çalışanını işten çıkaracak yeniden yapılanma programı açıkladı.

İsveçli bahçe ekipmanı ve aletleri üreticisi Husqvarna da yeniden yapılanmaya giderek 1.000 kişiyi işten çıkaracağını duyurdu. İsveç merkezli ödeme şirketi Klarna, 7 bin çalışanının yaklaşık yüzde 10'unu işten çıkaracağını açıkladı.

ALMANLAR DA İŞÇİ KIYIMINDA

Alman Kimya şirketi BASF, işten çıkarmalar da dahil olmak üzere 2024'e kadar Avrupa'da yıllık maliyetleri 500 milyon avro azaltacak planını duyururken, Alman tüketici ürünleri şirketi Henkel de artan maliyetler ve düşük talep ile mücadele etmek için 2 bin kişiyi işten çıkardı.

Rüzgar türbini üreticisi Siemens Gamesa, çoğu Avrupa'da olmak üzere 2 bin 900 kişiyi işten çıkarmayı planladığını açıkladı.

Alman otomotiv ve sanayi tedarikçisi Schaeffler 2026'ya kadar 1.300 kişinin daha işine son verileceğini duyurdu.

İtalya'nın büyük üçüncü bankası Monte dei Paschi di Siena, maliyetleri düşürme taahhütleri doğrultusunda 3 bin 500 çalışanın erken emekliliği konusunda anlaştı.

Hollandalı tıbbi ekipman üreticisi Philips, düşen satışların ardından yaklaşık 4 bin kişiyi işten çıkarma planlarını duyurdu. Otomobil üreticisi Stellantis, Finnair, merkezi Finlandiya'da bulunan Valmet Oyj, online otel rezervasyon portalı Booking.com da benzer şekilde faturayı çalışanlara çıkardı.

***

AVRUPA’DA GREV DALGASI

•Almanya: 15 Kasım’da binlerce metal işçisi çeşitli fabrikalarda iş bıraktı. Metal işçileri patronların toplu sözleşme görüşmelerindeki tutumu nedeniyle bir süredir uyarı grevi, yürüyüş ve mitingler gerçekleştiriyor.

•İspanya: 14 Kasım’da kamyoncular enerji krizinden kaynaklanan kayıplarının karşılanması talebiyle süresiz greve başladı. Başkent Madrid’de gösteri düzenlendi.

•İngiltere: 10 Kasım’da başkent Londra’da demir yolu çalışanları enflasyon rakamının altında teklif edilen maaş zammına karşı greve gitti. Grev nedeniyle ulaşım tamamen durdu.

•Fransa: 10 Kasım’da başkent Paris’te farklı mesleklerden çalışanlar maaş zammı talebiyle gösteri düzenledi. Opera Meydanı’nda eylemler yapıldı.

•Yunanistan: 9 Kasım’da işçi ve memurlar hayat pahalılığını protesto etmek amacıyla 24 saatlik grev düzenledi. Grev kapsamında Atina’da protesto yürüyüşü gerçekleştirildi.

•Belçika: 9 Kasım’da işçi sendikaları, başta enerji fiyatlarındaki artış olmak üzere hayat pahalılığını protesto etmek için grev yaptı. Grev nedeniyle ülkenin birçok yerinde toplu taşıma durma noktasına geldi.

***

ŞİRKETLERİN ÇIKARACAĞI ÇALIŞAN SAYISI

•Amazon: 10 bin
•Meta: 11 bin
•Philips: 4 bin
•Monte dei Paschi di Siena: 3 bin 500
•Seagate Technology: 3 bin
•Siemens Gamesa: 2 bin 900
•Henkel: 2 bin
•Schaeffler: Bin 300
•Microsoft: 1000
•Stripe: %14
•Opendoor: %18
•Dapper Labs: %22
•Twitter: %50
•Lyft: %13
•Intel: %20